نرخ ارز شناور چیست؟

فارکس چیست؟

بازار مالی فارکس یک بازار غیر متمرکز است که بازیگران اصلی آن بانک ها، موسسات مالی بزرگ، دولت ها و اشخاص حقیقی هستند که در حدود ۷ تریلیون دلار در روز گردش مالی دارد.

تاریخچه فارکس

بازار تبادل ارز خارجی یا فارکس (Foreign Exchange Market) به طور مخفف Forex به معنای تبادل پول خارجی است. پول خارجی در زبان فارسی با نام ارز شناخته می شود پس در نتیجه فارکس داد و ستد ارز نامیده می شود.

دو اتفاق تاریخی بسیار مهم در بازار ارز وجود دارد که تاثیر عمیقی بر این بازار گذاشته است. این دو رویداد تاریخی ایجاد سیستم استاندارد بر پایه طلا (Gold Statndard) در سال ۱۸۷۵ و سیستم برتون وودز (Bretton Woods) در سال ۱۹۴۴ بوده است.

ایده اصلی پشت سیستم پایه طلا این بوده است که دولت ها پشتوانه ارز خود را طلا قرار دهند و به وسیله طلا تضمین کنند. به طور مثال برای تبدیل دو ارز به یکدیگر کافی بود مقدار طلای مورد نیاز برای خرید آن ها را به دست آورند. جنگ جهانی اول به این سیستم پایان داد چرا که کشور ها به دنبال سیاست های پولی بودند که بر پایه سیستم مبادله ثابت در سیستم استاندارد طلا نباشد. اهمیت سیستم جایگزین برای سیستم استاندارد طلا باعث شد تا در سال ۱۹۴۴ در شهر برتون وودز قرارداد جدیدی شکل بگیرد. ایجاد سیستم جدید باعث شکل گیری نرخ های مبادلاتی ثابت شد و آمریکا ارزش دلار بر اساس اونس طلا را ۳۵ دلار تعیین کرد. به دلیل مشکلات ذخایر خزانه داری آمریکا در سال ۱۹۷۰ سرانجام در سال نرخ ارز شناور چیست؟ ۱۹۷۱ این سیستم هم پایان یافت و این زمان شکل گیری و آغاز فارکس بود.

تبادلات این بازار بر خلاف بازارهای مالی سنتی که در مکان خاصی و قوانین سازمان یافته انجام می شود بازار فارکس در مکان و محل مشخصی متمرکز نیست و در حقیقت معاملات بین طرف های معامله از طریق اینترنت یا شبکه بین بانکی انجام می شود. تبادلات ارزی نوعی بازار اصطلاحا فرابورس یا Over the Counter است.

علت تبادل پولی در بازار تبادل ارز

پس از توافق برتون وودز (Bretton Woods) در سال ۱۹۷۱ که نظام ارز شناور آزاد شد، ارزش ارز کشورهای مختلف تغییر کرد. بنابراین نیاز به خدمات مبادله ی ارز خارجی به وجود آمد. ساده ترین راه جهت داد و ستد در سراسر دنیا تبدیل یک ارز به ارز دیگر است که حجمی از این تبادل ها به منظور خرید و فروش کالا یا خدمات، هزینه های سفر به کشور های مختلف، سرمایه گذاری افراد یا شرکت ها در کشورهای دیگر و یا به منظور تبادل کالا و خدمات بین کشورها یا شرکت های کشورهای مختلف صورت می گیرد. البته بیشترین میزان و حجم تبادل جهت کسب سود از تفاضل قیمت خرید و فروش است.

فعالان بازار فارکس

تمامی بانک ها اعم از تجاری و مرکزی و سرمایه گذاری، موسسات مالی بزرگ، شرکت های چند ملیتی، تاجران، شرکت های بیمه، شرکت های صادرات و واردات، صندوق های بازنشستگی، سفته بازها و اشخاص حقیقی در آن ارزهای مختلفی همچون دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و … را داد و ستد می کنند.

ویژگی های فارکس

• امکان معامله ۲۴ ساعته از دوشنبه تا جمعه
• امکان معامله دو سویه (دوجهته) و امکان سود در افزایش یا کاهش قیمت ها
• استفاده از ضریب اهرمی (Leverage) یا اعتبار اهرمی به منظور افزایش قدرت خرید
• امکان تعیین مقدار سود و ضرر و انجام معاملات بدون حضور شما
• هزینه بسیار کم برای انجام معاملات
• نقد شوندگی بسیار بالا
• دسترسی آسان و سریع
نرخ ارز شناور چیست؟
• فرصت های بسیار زیاد معاملاتی
• انعطاف پذیری بالا از نظر زمان بازار، بکارگیری استراتژی متنوع، تعداد و حجم معاملات و …
• عدم نیاز به پرداخت مالیات و عوارض و …
• با شرایط سنی بالای ۱۸ سال و حداقل سرمایه
• حداقل درگیری در پیچیدگی های قوانین دولتی
• کمیسیون معاملاتی صفر
• امکان معامله از هر نقطه دنیا
• امکان استفاده از حساب آموزشی رایگان (حساب دمو)

آیا کاربران ایرانی می توانند در فارکس معامله کنند؟

تعدادی از کارگزاران یا به اصطلاح بروکر ها به کاربران ایرانی خدمات می دهند و همچنین راهکارهایی برای واریز و برداشت پول دارند و در طول سالیان گذشته تعداد زیادی از کاربران ایرانی از طریق این بروکرها اقدام به معاملات در فارکس کرده اند.

معاملات چطور انجام می شود

ساعات بازار فارکس

ساعت کاری بازار فارکس از دوشنبه تا جمعه به صورت ۲۴ ساعته می باشد که در ساعت ۱:۳۰ بامداد دوشنبه به وقت تهران در شرقی ترین نقطه در نیوزلند آغاز و در ساعت ۱:۳۰ بامداد روز جمعه در غرب آمریکا بسته می شود. البته این ساعات می تواند در شرایط خاص و روزهای خاص در کارگزاری ها متفاوت باشد.

اصطلاحات اولیه فارکس

در بین اصطلاحات و مفاهیم اولیه فارکس می توان به طور خلاصه به موارد زیر اشاره کرد:

• پیشنهاد قیمت فروش: Bid
• پیشنهاد قیمت خرید: Ask
• اختلاف قیمت بین خرید و فروش: Spread
• هر واحد ارزی: Pip
• کارگزاری فارکس: Forex Broker
• بازار صعودی: Bull Market
• بازار نزولی: Bear Market
• ضریب اهرمی: Leverage

کارگزاری های فارکس

کارگزاری ها یا اصطلاحا بروکرها شرکت هایی هستند که با سیستم های نرم افزاری معاملاتی به شما اجازه می دهند در بازار فارکس فعالیت کنید و بتوانید در این بازار خرید و فروش و معامله انجام دهید. کارگزاری ها بر اساس امنیت و میزان دریافت مجوز ها رده بندی می شوند. تعدادی از این کارگزاری ها با کاربران ایرانی هم همکاری می کنند و شما می توانید به راحتی در این بازار معامله کنید.

سایت های مرتبط با فارکس

فارکس به عنوان یک بازار غیر متمرکز دارای سایت یا پلتفرم منحصر به فردی نیست و کارگزاری های مختلف به وسیله سیستم های مختلف ارتباط شما را برقرار می کنند. در این بین تعدادی سایت مربوط به پیگیری اخبار موثر وجود دارند که می توان به forexfactory و fxstreet اشاره کرد.

جفت ارز های اصلی، کراس و اگزوتیک

هر معامله شامل یک جفت ارز است زیرا شما ارزش یک ارز را در مقابل ارز دیگری باید خرید و فروش کنید. برای مثال جفت ارز دلار/یورو که با علامت EUR/USD مشخص می شود بیشترین تراکنش را در بازار دارد. EUR ارز اول در این جفت ارز است و به آن ارز پایه گفته می شود و USD ارز دوم که به آن ارز متضاد گفته می شود. وقتی شما قیمت EUR/USD را در پلتفرم معاملاتی مشاهده می کنید نشان دهنده میزان ارزش یورو اتحادیه اروپا در مقابل دلار آمریکا است.

جفت ارز های اصلی: تقریبا ۸۰ درصد حجم مبادلات را تشکیل می دهند و به جفت ارزهایی گفته می شود که در آن USD دلار آمریکا یک طرف جفت ارز باشد. جفت ارزهای اصلی شامل: EUR/USD – USD/JPY – GBP/USD – AUD/USD – USD/CHF – USD/CAD – NZD/USD

جفت ارزهای کراس به جفت ارزهایی گفته می شود که در آن دلار آمریکا وجود ندارد. به طور مثال: EUR/GBP – EUR/JPY – GBP/JPY – NZD/JPY – CAD/CHF – AUD/JPY

جفت ارزهای اگزوتیک ارزهای اقتصادهای کوچکتر یا نوظهور هستند که با یک ارز اصلی همراه هستند. مانند ارزهای مکزیک، ترکیه و …

نرم افزار معاملاتی

هر کارگزاری یا بروکر در بازار دارای پلتفرم و سیستم نرم افزاری خاصی است که از طریق آن شما می توانید معاملات خود را انجام دهید. در این بین سیستم نرم افزازی متا تریدر Meta Trader بسیار محبوب و معروف است و توسط اکثر کارگزاری ها مورد استفاده قرار می گیرد. پس از نصب این برنامه بر روی موبایل یا کامپیوتر خود می توانید قیمت ها را بررسی کنید و معاملات خود را شروع کنید.

ثبت نام در فارکس و واریز و برداشت پول

شما می توانید با مراجعه به سایت های بروکر های مختلفی که از ایران پشتیبانی می کنند نسبت به ثبت نام اقدام کنید و پس از واریز مبلغ اولیه و فعال شدن حساب خود معاملات را شروع کنید. هر بروکر شرایط و راه های مختلفی جهت واریز و برداشت پول دارد که در سایت خود به آن ها اشاره کرده است. مبلغ اولیه برای شروع معاملات متفاوت است و ممکن است عددی بین ۱۰ تا ۲۰ دلار باشد.

استراتژی، سیستم معاملاتی و روش های تحلیل

برای اینکه تشخیص دهید چه زمانی چه ارزی را بخرید یا بفروشید نیاز به علم تحلیل بازار فارکس دارید. علم تحلیل و بررسی بازار در حالت کلی به دو دسته بنیادی (فاندامنتال) و تکنیکال تقسیم می شود. شما پس از یادگیری هر کدام از این روش ها و انتخاب یک استراتژی مناسب برای شخص خودتان می توانید اقدام به معامله کنید و بر اساس استراتژی که یاد گرفته اید و تمرین کرده اید می توانید متوجه شوید چه زمانی برای خرید و فروش ارزها مناسب است.

چرا دولت مصر نرخ ارز خود را شناور کرد؟

ارزش پول مصر ۴۸ درصد افت داشته است اما پیش بینی می شود که اقتصاد این کشور با شناور شدن نرخ ارز، رونق پیدا کند.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مصر تلاش کرده که به نحوی بتواند با بحران اقتصادی که در کشور وجود دارد، مقابله کند. این کشور ارز خود را به صورت ارز شناور تبدیل کرده است. به همین ترتیب ارزش پول مصر در برابر دلار ۴۸ درصد افت داشته ولی این کاهش قیمت به این معنی است که می تواند از صندوق بین المللی پول کمک هزینه زیادی بگیرد.

مدیر صندوق بین المللی پول حوزه مصر گفته که طرح نرخ ارز انعطاف پذیر، می تواند به رقابت خارجی مصر، پشتیبانی از صادرات، بهبود گردشگری و جذب سرمایه گذاری خارجی این کشور کمک کند. تمامی این موارد باعث سرعت بخشیدن رشد، ایجاد شغل و موقعیت قوی تر در برابر خارجی ها برای مصر می شود .

بانک مرکزی مصر اعلام کرده که ارز کشور را ارز شناور کردیم تا اجازه بدهیم بازار عرضه و تقاضا تاثیراتی را بر نرخ ارز بگذارد.

صندوق بین المللی پول نشان داد که کلید ارائه وام ۱۲ میلیارد دلاری برای کشور مصر، شناور کردن نرخ ارز است. دولت مصر برنامه دارد که از وام را برای سلامت و برنامه های اجتماعی هزینه کند و به فقرای کشورش کمک کند.

نرخ بهره چیست؟

نرخ بهره (Interest Rate) عبارت است از هزینه فرصت استفاده از پول. نرخ بهره درصدی از مبلغ اسمی وجه قرض گرفته شده در یک دوره زمانی مشخص است که معمولا یک سال در نظر گرفته می شود. اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم، وقتی شما مبلغی را (به صورت یکجا) به عنوان وام از بانک قرض می گیرید، آن مبلغ را به صورت تدریجی و در بازه زمانی مشخص بازپرداخت می کنید.
ولی همان طور که می دانیم ‌ارزش پول با گذشت زمان تغییر می کند، به دلیل وجود تورم و کاهش ارزش پول، شما باید علاوه بر وام دریافتی، مبلغ اضافه ای را تحت عنوان بهره (سود) به بانک بپردازید که می تواند هزینه فرصت سرمایه گذاری نیز تعریف شود.

انواع نرخ بهره:

نرخ بهره ساده و مرکب:

نرخ بهره ساده (Simple Interest) ساده ترین روش محاسبه نرخ بهره است. این مبلغ به صورت درصدی از وام یا قرضی که گرفته اید، محاسبه می شود.

فرمول نرخ بهره ساده:

Simple Interest=P×i ×n
در این فرمول (P) اصل سرمایه، (i) نرخ بهره سالانه و (n) تعداد سال ها است.
نرخ بهره مرکب (Compound Interest) به نسبت نرخ بهره ساده پیچیده تر است ولی در طولانی مدت باعث می شود وام یا قرض دهنده، سود بیشتری دریافت کند. در این روش نرخ بهره ی بهره، نیز محاسبه می شود. یعنی علاوه بر درصدی از وام یا قرض، سودی که به نرخ بهره تعلق می گیرد نیز محاسبه می شود.

برای آشنایی با مفاهیم مارکتینگ و بازاریابی، مقاله رشته بازاریابی را از دست ندهید.

فرمول نرخ بهره مرکب:

Compound Interest=P×[(1+i)n-1]
در این نرخ ارز شناور چیست؟ فرمول (P) اصل سرمایه، (i) نرخ بهره سالانه و (n) تعداد سال‌ است.

نرخ بهره ثابت و شناور:

نرخ بهره ثابت (Fixed Interest Rate) در مدت زمانی که توافق شده است ثابت می ماند و با گذشت زمان تغییر نمی کند.
نرخ بهره شناور یا نرخ بهره قابل تنظیم (Variable Interest Rate)، با مرور زمان تغییر می کند و با گذشت زمان ثابت نمی ماند. از عوامل مؤثر بر تغییر نرخ بهره، شاخص بازار سهام، تورم و … را می توان نام برد.

نرخ بهره واقعی و اسمی:

نرخ بهره واقعی (Real Interest Rate)، به میزانی از نرخ بهره گفته می شود، که میزان نرخ تورم را در محاسبه آن لحاظ کرده باشند.
نرخ بهره اسمی (Nominal Interest Rate)، به میزانی از نرخ بهره گفته می شود، که نرخ تورم در آن محاسبه نشده باشد.

نحوه محاسبه نرخ بهره واقعی:

واقعی بهره نرخ = اسمی بهره نرخ – تورم نرخ

نر‌خ بهره طبیعی:

نرخ نرخ ارز شناور چیست؟ نرخ ارز شناور چیست؟ بهره طبیعی (Natural Rate of Interest)، نرخ بهره ای است که بر حسب آن، اقتصاد در اشتغال کامل قرار بگیرد و تورم نیز با ثبات باشد. البته نرخ بهره طبیعی قابل مشاهده نیست و اقتصادانان معمولا این متغیر را تخمین می زنند. برخی معتقد هستند نرخ بهره واقعی باید به نرخ بهره طبیعی نزدیک شود.

نرخ بهره جاری:

نرخ بهره جاری یا نرخ بازار پول، همان بهره سرمایه‌ در کوتاه مدت است. نرخ جاری را عرضه و تقاضای بازار تعیین می کند.

نرخ بهره تعادل:

نرخ بهره تعادلی (Equilibrium Interest Rate)، وقتی نر‌خ بهره طبیعی با نر‌خ بهره بازار (نرخ بهره جاری) یکی شود، نر‌خ بهره تعادلی به دست می آید.

نرخ بهره مؤثر:

نرخ بهره مؤثر (Effective Interest Rate) به مانده حساب وام یا پس انداز برای تعیین مبلغ بهره متعلق به همان دوره اشاره دارد که این دوره می تواند در فواصل یک ماه، سه ماه یا شش ماه باشد. استفاده از این نرخ باعث می شود سرمایه گذار، این فرصت را داشته باشد که سود دریافتی را دوباره سرمایه گذاری کند و میزان بازده را افزایش دهند.

نرخ بهره بدون ریسک:

نرخ بهره بدون ریسک (Risk-free Interest Rate)، به نرخی گفته می شود که نرخ بازده انتظاری که سرمایه گذاری شده است، ریسکی نداشته باشد. معمولا این نرخ معادل با سود سپرده بانکی در نظر گرفته می شود که کمترین میزان سود اطلاق می شود. سرمایه گذاری در بسیاری از بازار ها دارای ریسک است، ولی به دلیل وجود سود بیشتر، بعضی از سرمایه گذاران ریسک را می پذیرند.

نرخ بهره منفی چیست؟

هنگامی که نرخ بهره زیر صفر شود، سپرده گذاران در ازای نگهداری سپرده ای که در بانک دارند باید درصدی را به بانک بپردازند. نرخ بهره منفی سیاستی است که دولت ها زمانی آن را اجرا می کنند که کشور دچار رکود شود.
در این حالت سپرده گذاران، سپرده خود را از بانک خارج می کنند و بیشتر تمایل پیدا می کنند که پول خود را خرج کنند و یا در جای دیگری این مبلغ را سرمایه گذاری کنند. به این ترتیب پول سرمایه داران به سمت تولید هدایت می شود و می تواند موجب رشد اقتصادی شود.

رابطه بین نرخ بهره و برخی متغیر های تاثیرگذار در اقتصاد:

رابطه بین نرخ بهره و سرمایه‌ گذاری:

سرمایه گذاری برای کشور ها متغیر بسیار مهمی است، زیرا هدایت سرمایه سرمایه گذار ها، به سمت تولید موجب رشد اقتصادی می شود. از این رو آگاهی نبست به رابطه بین نرخ بهره و سرمایه گذاری بسیار پر اهمیت است.
رابطه این دو یک رابطه معکوس است. یعنی کاهش در نرخ بهره، باعث افزایش در سرمایه گذاری و افزایش در تقاضا و در نهایت رشد اقتصادی می شود.

رابطه بین نرخ بهره و نرخ ارز:

برخی از اقتصاددانان معتقدند رابطه بین نرخ ارز و نرخ بهره در کوتاه مدت معکوس است، یعنی با افزایش نرخ بهره، ارزش نرخ ارز کاهش می یابد. ولی در بلند مدت رابطه بین این دو متغیر مستقیم است، یعنی با افزایش نرخ بهره، ارزش نرخ ارز افزایش می یابد.

رابطه بین نرخ بهره و نرخ تورم:

با بالا رفتن سطح عمومی قیمت ها و افزایش در نرخ تورم، رشد اقتصادی کاهش می یابد و یکی از عوامل مؤثر بر نرخ تورم، نرخ بهره است. نرخ تورم با نرخ بهره بانکی رابطه مستقیم دارند، با توجه به نظریه ایروینگ فیشر یه واحد افزایش در نرخ بهره، موجب یک واحد افزایش در نرخ تورم می شود (البته منظور از نرخ بهره، نرخ بهره اسمی است.)
در موارد بالا، نرخ بهره تنها عامل تاثیرگذار نیست، بلکه موارد دیگری هم بر سرمایه گذاری، نرخ ارز و نرخ تورم تاثیر می گذارد. این ها خروجی آزمون هایی است که در کشور های توسعه یافته به ثبت رسیده اند، ولی در کشوری مانند ایران که یک کشور در حال توسعه است ممکن است نتایج دیگری رقم بخورد.

قرارداد برتن وودز (Bretton Woods Agreement)

توسعه و طراحی این قرارداد در مرکز مالی و پولی سازمان ملل در ایالت نیوهمپشایر در تاریخ 1 جولای 1944 آغاز شد و تا 22 این ماه بطول انجامید.

از نتایج چشمگیر این قرارداد میتوان به افتتاح صندوق بین المللی پول، افتتاح بانک توسعه جهانی و پیشنهاد سیستم برابری نرخ ارز بر اساس سیستم نرخ برابری “ثابت مدیریت شده” (Adjustable Pegged) در مقابل سیستم استاندار طلا شده اشاره نمود.

در این سیستم، نرخ برابری ارزها بر اساس ذخیره طلای کشور ارزیابی شده بود ولی بر‌خلاف سیستم استاندارد طلا، صندوق بین‌المللی پول دارای حق مداخله در مواقع ضروری (عدم تعادل ترازهای تجاری و مالی کشور) بود.

همانطور که اشاره شد یکی از پیشنهادات اصلی قرارداد برتن‌وودز پیشنهاد تبدیل ارزهای مختلف به یکدیگر برای اهداف تجاری بود.
پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال 1945، کشورهای اروپایی و سایر کشورهایی که از نیاز به بازسازی پس از جنگ داشتند دوره‌ای طولانی از بازسازی را شروع نمودند.

در ابتدای این دوره طلا بعنوان پشتوانه اصلی ارز کشورها بود ولی با گذشت زمان دلار آمریکا بطور قابل توجهی تقویت شد و بعنوان جایگزینی جدید برای طلا در بسیاری از بانک‌های مرکزی دنیا قرار گرفت.

دلایل فروپاشی سیستم برتن وودز

بیشتر اقتصاددانان معتقدند که نظام برتن وودز از زمان اجرا در پایان جنگ جهانی دوم تا اواسط دههٔ 1960 به خوبی عمل کرده‌است.

تجارت جهانی در خلال این دوره رشد کمابیش شتابانی داشته‌است و کشورهای عمده اروپایی بیشتر محدودیت‌های ارزی بعد از جنگ خود راتا سال ۱۹۵۸ لغو کردند.

افزون بر این، ژاپن و اروپا خرابی‌های بر جای مانده از جنگ جهانی دوم را بازسازی کردند و رشد اقتصادی در دنیا حاصل شد.

با این که در ظاهر موفقیت‌هایی به دست آمده بود اما برخی مشکلات مهم در نظام برتون وودز بروز یافت که سرانجام منجر به فروپاشی آن شد.

دلایل فروپاشی نظام برتن وودز را می‌توان به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:

دلیل 1: کمبود ذخایر کافی

طراحان نظام برتن وودز تصور می‌کردند که طلا دارایی اولیهٔ ذخیرهٔ بین‌المللی خواهد بود. اما عرضه طلا در اقتصاد جهانی فقط با نرخ 1 تا 1.5 درصد در سال در حال رشد بود، با این که تجارت جهانی در دهه 1960 با نرخی نزدیک به 7 درصد در سال رشد می‌کرد؛ بنابراین نگرانی‌هایی بروز کرد که ممکن است که ذخایر طلا به سرعتی که برای رودررویی با کسری تراز پرداخت‌ها لازم است رشد نکند.

اگر ذخایر طلا متناسب با کسری تراز پرداخت‌ها رشد نکند این ریسک وجود داشت که کشورها از محدودیت‌های تجاری از قبیل تعرفه‌های گمرکی برای کاهش کسری تراز پرداخت‌های خود استفاده کنند که این سیاست‌ها می‌توانستند سود برآمده از تجارت و نرخ رشد اقتصاد جهانی را کاهش دهند.

دلیل 2: نبود اطمینان

به دلیل تضمین طلا، دلار محور نظام بود زیرا آمریکا حاضر بود طلا را در قیمت هر اونس 35 دلار خریداری یا به نرخ ارز شناور چیست؟ فروش رساند.

لیکن دلارهای نگهداری شده توسط بانک‌های مرکزی اروپا به میزان بیشتری در مقایسه با موجودی طلای آمریکا شروع به افزایش کرد.

این موجودی طلا نیز به دلیل کسری ترازپرداخت‌های آمریکا در حال کاهش بود. اگر تمام بانک‌های مرکزی اروپایی تصمیم می‌گرفتند تمام دلارهای خود را به طلا تبدیل کنند آمریکا طلای کافی برای تبدیل این دلارها نداشت.

علاوه بر این سپرده‌های دلاری بیشتری نیز بیرون از آمریکا در دست افراد خارجی بود که به دلارهای اروپایی معروف شد.

صاحبان این سپرده‌ها نیز می‌توانستند خواستار تبدیل دلار به طلا شوند؛ بنابراین نوعی بی‌اعتمادی نسبت به دلار به وجود آمد. یعنی سلب اعتماد از چیزی که ذخیره اصلی نظام پولی شده بود.

دلیل 3 : تعدیل تراز پرداخت‌ها

این مسئله به این حقیقت مربوط می‌شد که در عملکرد واقعی نظام برتن وودز کشورها کسری یا مازاد تراز پرداخت‌های خود را تمدید کرده بودند.

این موضوع به ویژه برای آمریکا که با کسری تراز پرداخت‌ها و آلمان غربی که با مازاد تراز پرداخت‌ها روبرو بودند صادق بود. به نظر می‌رسد سازوکار تعدیل اثربخشی وجود نداشته‌است زیرا نیروهای خودکار عدم تعادل‌ها را برطرف نمی‌کردند.

دلیل 4 : قطع رابطه دلار با طلا و توافق‌نامه اسمیت سونیین

در پانزده اوت سال 1971 رخداد مهمی در خصوص عملکرد برتن وودز روی داد.

در آن سال به دلیل ادامه کسری تراز پرداخت‌ها، افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی، نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا قابلیت تبدیل دلار به طلا را لغو کرد.

این کار به مفهوم کنار گذاشتن محور اصلی نظام برتن وودز بود.

تبدیل‌ناپذیری دلار به طلا یک تغییر سیاست کلیدی بود. زیرا ماهیت نظام را دگرگون کرد. بدون تضمین طلا هیچ تکیه‌گاهی برای ارزش دلار وجود نداشت.

بانک‌های مرکزی خارجی با این مشکل روبرو بودند که آیا آن‌ها باید به خرید و فروش دلار با ارزش‌های برابری رسمی پیشین ادامه دهند یا خیر. بعد از این اقدام، آشفتگی بسیاری در نظام پولی بین‌المللی پدید آمد.

در دسامبر سال 1971 نمایندگان کشورهای پیشرفته صنعتی درواشنگتن در مؤسسه اسمیت سونیین به منظور ایجاد یک سری ترتیبات تازه نرخ ارز، تشکیل جلسه دادند و با افزایش قیمت هر اونس طلا از 35 دلار به 38 دلار موافقت کردند.

به عبارت دیگر ارزش دلار 9 درصد کاهش یافت.

ارزش مارک آلمان و ین ژاپن به ترتیب 13 و 17 درصد افزایش یافت.

افزون بر این، دامنه مجاز نوسانات از 1 به 2.25 درصد افزایش یافت.

بدین ترتیب نرمش بیشتری در نرخ ارز از آنچه که در ترتیبات برتن وودز مجاز مطرح شده بود اعلام گردید.

در ژوئن سال 1972 انگلستان پوند را شناور کرد.

در اوایل سال 1972 شش کشور اصلی بازار مشترک اروپا یعنی بلژیک، فرانسه، ایتالیا، لوکزامبورگ، هلند و آلمان غربی نیز پول‌های خود را نسبت به دلار شناور کردند.

با توجه به کسری‌های عظیم تراز پرداخت‌های آمریکا در سال 1972 بار دیگر این احساس پدید آمد که قرارداد اسمیت سونیین نیز چندان راهگشا نیست و باز هم نیاز به کاهش ارزش دلار خواهد بود.

این پیش‌بینی منجر به انجام سوداگری ارزی به زیان دلار شد و در فوریه سال 1973 ارزش دلار آمریکا بار دیگر در برابر طلا کاهش داده شد. به‌طوری‌که قیمت هر اونس طلا به 42.22 دلار افزایش یافت. بدین ترتیب در مارس 1973 نظام برتن وودز فروپاشید و نظام نرخ ارز شناور مدیریت شده پدید آمد.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

پول چینی در برابر پول آمریکایی؛ پایان سلطه دلار یا یک خوش‌بینی بی‌پایه

تهران- ایرناپلاس- خبر پایان سلطه دلار به‌وسیله چین در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود و همه از ارز دیجیتال چین می‌گویند که قرار است فاتحه دلار را بخواند و چین را رهبر جهان کند. آیا پول ملی چین این قدرت را دارد یا برخی با شنیدن اجرای آزمایشی استفاده از ارز دیجیتالی که توسط دومین قدرت اقتصادی جهان، توسعه‌ یافته، هیجان‌زده شده‌اند؟

«چین امروز در یک اقدام غافلگیرکننده برای جهان، تصمیم گرفت در معاملات بورس کالا، نرخ دلار را فسخ کند. چین از این پس در معاملات بورس خود به‌جای دلار، رسماً یوان را معامله خواهد کرد. این یک گام جسورانه و مهم در تاریخ اقتصادی چین است. این بدان معنی است که دلار در تجارت چین غیر قابل استفاده است و دلار آمریکا به‌شدت در برابر یوان چینی سقوط می‌کند و ممکن است بر بازارهای جهانی تأثیر بگذارد. همه بازارهای جهانی از این تصمیم متحیر شدند. این اخبار در برنامه بعد از ظهر BBC World مورد بحث قرار گرفت. این یک جنگ اقتصادی است که می‌تواند جهان را به سمت جنگ ویرانگر سوق دهد و اگر آمریکا در مقابل این تصمیم، احمقانه رفتار کند، نمی‌توان از آن غافل شد! چین ۲۰۲۱ جهان را رهبری خواهد کرد. این رؤیای قدیمی چین است و آن چیزی است که قصد داشت برای ده‌ها سال یا بیشتر به آن برسد. چین برنامه‌ریزی یک ارز دیجیتال جداگانه e-RMB را دارد تا با دلار بجنگد. این تصمیم چین می‌تواند یک فرافکنی قوی‌ برای فراموش کردن شیوع ویروس کرونا در جهان از مبدأ چین باشد که آمریکا این روزها بسیار روی آن مانور داده بود.»

این متن کوتاه، چند روزی است که در رسانه‌های مختلف منتشر می‌شود و با تیترهایی مانند «پایان سلطه دلار»، «اقدام غافلگیرکننده چین و شوک اقتصاد جهانی» و مانند آن در شبکه‌های اجتماعی بازنشر می‌شود. برخی وب‌سایت‌ها نیز بر اساس آن، تحلیل‌هایی درباره آینده اقتصاد جهان نوشته‌اند و به حدس و گمان‌هایی درباره کشورهایی که در آینده با دلار در معاملات خود خداحافظی خواهند کرد، دست‌ زده‌اند.

رابطه دلار و یوآن چگونه است؟

اگر ایرادات نگارشی و محتوای متن را در نظر بگیریم، درباره صحت آن به‌عنوان خبری که به‌صورت حرفه‌ای یعنی با دقت و صحت نوشته شده باشد، دچار تردید می‌شویم. با جست‌وجو در محتوای BBC نیز سرنخی از این تصمیم جسورانه که قرار است چین را در رقابت با آمریکا پیروز کند، نمی‌بینیم. بانک مرکزی چین نیز، اطلاعیه‌ای در این مورد منتشر نکرده است. پس ماجرا چیست؟

بهتر است ابتدا نگاهی به نحوه تعیین نرخ برابری دلار به یوآن بیندازیم که بانک مرکزی چین این نرخ را مدیریت می‌کند. تا قبل از سال ۲۰۱۵، بانک مرکزی چین سبدی از ارز کشورهای طرف تجاری خود را در نظر می‌گرفت و ارزش یوآن نسبت به این سبد ارزی را ثابت نگه می‌داشت. از آنجایی که آمریکا بزرگ‌ترین طرف تجاری چین است، منطقی است که سهم دلار آمریکا در آن بالاتر باشد. بعد از سال ۲۰۱۵ در نظام ارزی چین تغییراتی ایجاد شد؛ تغییراتی که به‌دنبال اضافه شدن یوآن به سبد ارزی صندوق بین‌المللی پول به وجود آمد.

سبد ارزی صندوق بین‌المللی پول که به‌طور دقیق‌تر باید از آن با عنوان «سبد حق برداشت مخصوص» یا با سرواژه‌های عبارت انگلیسی‌اش SDR یاد کنیم، بعد از اتمام جنگ جهانی دوم و به‌دنبال پیمان برتون وودز ایجاد شد. برتون وودز نام شهری در آمریکاست که در سال ۱۹۴۴ کنفرانسی در آن برگزار شد تا در آن درباره نظام پولی بین‌المللی پس از جنگ جهانی تصمیم‌گیری شود.

در این کنفرانس تصمیم گرفته شد کشورهای مختلف، نرخ برابری پول خود را که پیش از این با طلا تعیین می‌شد، با دلار آمریکا تعیین کنند و هر دلار، معادل مقدار مشخصی طلا باشد. به‌عبارت دیگر، طلا پشتوانه دلار و دلار، پشتوانه سایر ارزها شد. در نرخ ارز شناور چیست؟ این میان، SDR نیز به‌عنوان ذخیره‌ای در کنار طلا تشکیل شد و در ابتدا ارزشی معادل یک دلار داشت. این پیمان پس از اعلام ناتوانی آمریکا در حفظ پشتوانه طلا برای دلار فروپاشید و SDR نیز دستخوش تغییراتی شد. هم‌اکنون SDR سبدی از دلار، پوند، یورو، ین ژاپن و یوآن چین است که ارزش‌گذاری آن به‌صورت روزانه توسط صندوق بین‌المللی پول انجام می‌شود.

یوآن چین در سال ۲۰۱۵ به این سبد اضافه شد و پیوستن به این سبد، نظام ارزی این کشور را با تغییراتی مواجه کرد. برخلاف بسیاری از ارزها که تعیین نرخشان وابسته به نیروهای بازار است، نرخ برابری دلار به یوآن به‌صورت ثابت توسط بانک مرکزی چین تعیین می‌شود. در واقع یوان تنها ارز در سبد ارزی صندوق بین‌المللی پول است که شناور نیست. هر چند در حال حاضر به توصیه صندوق بین‌المللی پول، چین در حال تجربه نظام ارزی شناور مدیریت ‌شده است. نرخ برابری دلار به یوآن توسط بانک مرکزی چین تعیین می‌شود و روزانه با توجه به معاملات بازار دو درصد نوسان دارد.

این نظام ارزی موجب می‌شود چین از مزایای پایین نگه‌داشتن نرخ برابری یوآن، در عرصه تجارت بین‌المللی بهره‌مند شود. چرا وقتی خرید از چین و با پول چین ارزان‌تر است، کشورها باید برای واردات انواع کالا و خدمات، شریک دیگری را انتخاب کنند؟ آمریکا بارها به‌همین دلیل نسبت به سیاست‌های اقتصادی چین اعتراض کرده است. با این حال، بانک مرکزی چین برخلاف این اخبار جعلی، مثل روزهای دیگر رقمی حول و حوش هفت یوآن را برای هر دلار اعلام کرده است و به‌نظر نمی‌رسد حداقل در آینده‌ای نزدیک، دلار را از نرخ ارز شناور چیست؟ معاملات خود حذف کند.

ارز دیجیتال چین جای دلار را می‌گیرد؟

اشاره دیگر این خبر جعلی به ارز دیجیتال چین است که احتمالاً ایده آن از گزارشی در روزنامه گاردین، به‌ ذهن نویسنده خطور کرده باشد. گاردین در گزارشی درباره اجرای آزمایشی ارز دیجیتال چینی e-RMB و جزئیات آن خبر داده است. e-RMB خلاصه رن‌مین‌بی الکترونیکی است. رن‌مین‌بی هم مثل یوآن، واحد پول چین است، اگر فکر می‌کنید مسئله در حال پیچیده شدن است، به تومان، ریال و قِران خودمان فکر کنید.

این اولین ارز دیجیتالی است که توسط بانک مرکزی یک اقتصاد بزرگ حمایت می‌شود. به گزارش گاردین، این طرح آزمایشی ابتدا در شهرهای نرخ ارز شناور چیست؟ شنزن، سوژو، چنگ‌دو، همچنین منطقه جدید شیونگ‌آن در جنوب پکن و نیز مناطقی که میزبان المپیک زمستانی ۲۰۲۲ خواهند بود اجرا خواهد شد. در اجرای آزمایشی این طرح، برخی از کارمندان دولت و کارکنان بخش عمومی در این شهرها و مناطق، حقوق خود را از ماه می یعنی ماه جاری میلادی به بعد با این پول جدید، دریافت می‌کنند. پس از آن، گاردین به نقل از چاینادیلی نوشته این ارز دیجیتال می‌تواند جایگزین سیستم تسویه دلار باشد و آثار تحریم‌ها و تهدیدهای محدودیت‌زا را هم در سطح شرکت و هم در سطح کشور، کاهش ‌دهد.

ارز جدیدی که در دعوای چین و آمریکا متولد شد

گزارشی را که گاردین از چاینادیلی نقل کرده، بررسی کردیم. در این گزارش، ابتدا مقدمه‌ای درباره وضعیت اقتصادی آمریکا آمده است. این گزارش این‌طور استدلال می‌کند که قیمت منفی نفت، افزایش نرخ بیکاری، ضعف مدیریتی در کنترل کووید ۱۹، تعداد بالای درگذشتگان در اثر ابتلا به کرونا، صعود بازار سرمایه که حرکتی در خلاف جهت‌بخش حقیقی اقتصاد است، بر مسیر بهبود اقتصادی چین تأثیر می‌گذارد. این در حالی است که آمریکا در حال بررسی گزینه‌هایی برای مجازات چین، مانند شکایت، در موضوع کروناست.

این گزارش در ادامه، گفت‌وگوی آمریکا درباره چنین موضوعاتی را امکان‌ناپذیر می‌داند و می‌گوید اگر امکان چنین شکایتی وجود داشت، کشورهای مختلف بارها برای بحران‌های مالی جهانی که به‌زعم نویسنده چاینادیلی توسط آمریکا به‌وجود آمده‌اند، از این کشور شکایت می‌کردند. با این حال، نویسنده طرح این موضوعات را نشانه‌ای بر تحرکات آمریکا برای انزوا، قطع ارتباطات و تنبیه چین می‌داند و می‌گوید: «این مسئله نه‌تنها برای چین، بلکه برای اقتصاد آمریکا نیز عواقب وخیمی نرخ ارز شناور چیست؟ دارد.»

این گزارش در ادامه به سه تأثیری که واکنش احتمالی آمریکا بر اقتصاد چین خواهد داشت، اشاره می‌کند که یکی از آنها فشار تحریم‌هاست که به‌دلیل سلطه جهانی دلار، اجتناب‌ناپذیرند. در ادامه نیز دو مثال از تحریم‌های آمریکا بیان می‌شود: تحریم‌ها علیه ایران و تحریم‌ها علیه ونزوئلا. پیشنهادی که برای مقابله با این تحریم‌های احتمالی مطرح می‌شود، دادن حق انتخاب به سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارهایی است که می‌خواهند همچنان با چین در ارتباط باشند: روش تسویه‌ای بر پایه پول ملی چین که جایگزین دلار شود.

پس از آن نیز گریزی به ارز دیجیتال چین زده می‌شود که به‌طور آزمایشی اجرایی خواهد شد و پیش‌بینی‌هایی که شاید این پول جدید بتواند با ورود به‌عرصه بین‌المللی، بخشی از ریسک این قبیل اختلالات را که منشأ سیاسی دارند، کاهش دهد.

سهم یوآن در تراکنش‌های جهانی

تا به ‌اینجا خبری از جایگزینی یوآن نیست. علاوه بر این، نشریه آمریکایی فوربس نیز با استناد بر برخی آمارها می‌گوید اگر چین امیدوار بود جای دلار را بگیرد، باید از این فکر بیرون بیاید. هر چند که فوربس در یک طرف این دعوا یعنی سمت آمریکا ایستاده است، اما آمارهایی که از سهم پول چین در تجارت جهانی می‌دهد هم می‌گویند نباید به این زودی‌ها منتظر جایگزینی دلار، حداقل به‌وسیله یوآن باشیم.

بر اساس گزارش ماهانه نرخ ارز شناور چیست؟ فوربس به‌نقل از سوئیفت، یوآن چین ۱.۸۵ درصد از تراکنش‌های جهانی را به‌خود اختصاص داده و اگر پرداخت‌های بین‌المللی به‌غیر از پرداخت‌های منطقه یورو را در نظر بگیریم، پول چین با سهم ۱.۲۳ درصدی از تسویه‌های ارزی در ماه مارس سال میلادی جاری، رتبه هشتم را بین سایر ارزها داشته است.