بیت کوین منصفانه است، عادلانه است و انحصاری نیست. پس دلیلی برای ممنوعیت بیت کوین نباید وجود داشته باشد.
اوراق بهادار چیست و چطور می توان در آن سرمایه گذاری کرد؟
حتما اصطلاح اوراق بهادار را بارها و بارها از اخبار، تلویزیون، دوست و آشنا شنیده‌اید؛ اما ممکن است تعریف واضح این اوراق، انواع، کاربردها و نحوه خرید آن را ندانید. ما در این مطلب به صورت واضح و شفاف تمامی این مباحث را بررسی کرده‌ایم تا هم سطح علم شما ارتقا پیدا کند و هم بتوانید به خرید و فروش اوراق بهادار به عنوان چشم‌اندازی برای کسب درآمد و بهبود اوضاع اقتصادی نگاه کنید. پس اگر مشتاق هستید که بدانید اوراق بهادار چیست و مسائل پیرامون آن کدامند این مطلب را از دست ندهید.
اوراق بهادار چیست؟
اگر بخواهیم در یک جمله اوراق بهادار را تعریف کنیم باید بگوییم: یک نوع برگه که ارزش مالی دارد و می‌توانید آنها را خرید و فروش کنید. در واقع این اوراق ابزارهای قابل معامله‌ای هستند که برای افزایش سرمایه در بازارهای دولتی و خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین یک سازمان مسئول صادر کردن این اوراق است که اصطلاحا به آن «صادرکننده اوراق» می‌گویند. لازم به ذکر است که این اوراق جزو داراییهای نامشهود هر فرد محسوب می‌شود؛ چون به صورت فیزیکی قابل لمس و مشاهده نیست. ضمن آنکه انواع مختلفی دارد که ما در ادامه آنها را برای شما توضیح داده‌ایم. حتما به دردتان می‌خورد.
حالا که صحبت از دارایی نامشهود و افزایش سرمایه شد، خالی از لطف نیست که شما را با بورس و موضوعات مرتبط با آن آشنا کنیم؛ برای اینکار کافیست وارد صفحه سرمایه گذاری در بورس شوید و درباره مسائل مقدماتی و شروع سرمایه‌گذاری در این بازار سرمایه بخوانید و اطلاعات کسب کنید.
انواع اوراق بهادار کدامند؟
بعد از عبور از مرحله اوراق بهادار چیست، نوبت به توضیح انواع اوراق می‌رسد. چون هر کدام از این اوراق ویژگی‌های خاص خود را دارند و برای اینکه بتوانید انتخاب هوشمندانه‌ای داشته باشید و ضرری متحمل نشوید، لازم است با انواع آنها آشنا شوید. در این صورت می‌توانید راحت‌تر به سوال خود در خصوص چطور می‌توانم در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کنم، پاسخ دهید.
در ادامه انواع اوراق بهادار را معرفی و بررسی کرده‌ایم.
۱) اوراق حقوق صاحبان سهام
متداول‌ترین نوع اوراق بهادار، اوراق حقوق صاحبان سهام است. دارایی هر شرکت به تعداد واحد مشخصی تقسیم می‌شود که شما با خرید هر تعداد از سهم شرکت، در سود و زیان آن شریک می‌شوید. در حقیقت شما به اندازه سهامتان در آن شرکت مالکیت خواهید داشت و قانوناً به شما حق و حقوق تعلق خواهد گرفت. لازم به ذکر است که این اوراق سهام هم خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود؛ حالا که می‌دانید اوراق بهادار چیست و معلومات شما در حال افزایش است، پس برای انتخاب بهترین نوع سرمایه گذاری و اطلاعات کامل و کافی بهتر است انواع سهام را هم بشناسید.
- سهام عادی: سندی که نشان می‌دهد سرمایه‌گذار مالک بخشی از شرکت است و از سود آن بخش به صورت درصد معین نفع می‌برد؛
- سهام ممتاز: سندی که نشان می‌دهد سرمایه‌گذار به صورت محدود و ثابت حق خود را از داراییهای شرکت دریافت می‌کند؛
- حق تقدم سهام: درصورتی که یک شرکت سهم جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. به این اولویت درخرید سهام، حق تقدم سهام گفته می‌شود؛
- سهام جایزه: این سهام به دارندگان فعلی سهام یک شرکت به صورت رایگان تعلق می‌گیرد. این سهام حاصل افزایش سرمایه شرکت‌هاست و محبوبیت زیادی دارد؛
- سهام بانام و بی‌نام: اگر موقع خرید سهام یک شرکت، نام خریدار در آن ثبت شده باشد، سهام بانام می‌گویند و اگر نامی از خریدار قید نشود و در وجه حامل صادر شده باشد، سهام بی‌نام می‌گویند؛
- سهام نقدی و غیرنقدی: اگر شما در ازای خرید سهام شرکت پول نقد پرداخت کنید، سهام نقدی و در صورتی که برای خرید به جای پول نقد از دارایی دیگری مثل ملک و… استفاده کنید، سهام غیر نقدی می‌گویند؛
حالا که می‌دانید اوراق بهادار چیست و با انواع سهام هم آشنا شدید، وقت آن است که برای دریافت کد بورسی اقدام کنید. در این صورت همیشه می‌توانید برای خرید سهام اقدام کنید و داراییهای خود را به بازار بورس تزریق کنید.
۲) اوراق بدهی
شرکت‌ها و صنایع فعال که برای پیشبرد اهداف صنعتی و تجاری خود کمبود نقدینگی دارند، اوراقی با عنوان اوراق بدهی در سازمان بورس عرضه می‌کنند. چرا که دغدغه اصلی این بنگاه‌ها تامین مالی پروژه‌های در دستشان است و عرضه این اوراق به آنها کمک می‌کند که منابع مالی خود را تامین کنند. اوراق بدهی هم مثل اوراق سهام انواع مختلفی دارد که ما آنها را به اختصار توضیح داده‌ایم.
- اوراق قرضه: شما با خرید این اوراق به نوعی پولتان را به منتشرکننده اوراق، قرض یا وام می‌دهید و در موعدی مشخص علاوه بر اصل پولتان، مبلغی به عنوان بهره که البته از پیش مشخص شده دریافت می‌کنید؛ درواقع چیزی مشابهانواع وام بانکی!
- اوراق مشارکت: نهادهای دولتی یا خصوصی برای تامین منابع مالی خود جهت انجام طرح‌‌های عمرانی و زیرساختی در کشور، اوراق بهادار (بانام یا بی‌نام) منتشر می‌کنند. این اوراق از نوع مشارکت است؛
- اوراق قرضه اسلامی (صکوک): از آنجایی که دریافت بهره در دین اسلام ربا محسوب می‌شود، این نوع از اوراق عرضه می‌شود که بر اساس قوانین اسلام منعقد شده است؛
- اوراق اجاره (صکوک اجاره): شرکت یا نهاد منتشرکننده اوراق، موظف به پرداخت اجاره دارایی اولیه در مقاطع زمانی مشخص است؛ همچنین در انتهای دوره باید اصل پول سرمایه‌گذاران را پرداخت کند تا دارایی به شرکت تعلق بگیرد؛
- اوراق خزانه (اسلامی): حالا که می‌دانید اوراق بهادار چیست احتمالا این را هم می‌دانید که این اوراق در برخی از شرایط، هم برای ارگان‌های دولتی و هم ارگان‌های خصوصی حلال مشکلات است. این موضوع درمورد اوراق خزانه اسلامی کاملا صدق می‌کند: گاهی دولت نقدینگی لازم را برای پرداخت بدهی خود به پیمانکار ندارد. در این شرایط اوراق خزانه اسلامی را منتشر می‌کند و به موجب آن مقید می‌شود در تاریخ سررسید مشخص، بدهی را پرداخت کند؛
- گواهی سپرده: زمانی که شما دارایی خود را در بانک به امانت می گذارید، در ازای آن یک گواهی دریافت می‌کنید که به آن گواهی سپرده می‌گویند که در آن سود تضمین شده به صورت کامل قید شده است؛
با توجه به مطالب فوق اگر فکر می‌کنید هیچ کدام از انواع اوراق بدهی نمی‌تواند برطرف‌کننده نیاز شما باشد و تمایل دارید از روشهای کم‌ریسک‌تری مراجعه کنید، می‌توانید درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری مطالعه کنید و به جای ایجاد چالش در زندگی، اداره دارایی خود را به دست افراد حاذق بسپارید.
۳) اوراق ابزارهای مشتقه
یکی دیگر از انواع اوراق بهادار که بر اساس یک قرارداد بین دو طرف بسته می‌شود، ابزار مشتقه است که به تنهایی ارزشی ندارد و ارزش آن از دارایی و کالایی که معامله شده است، گرفته می‌شود. از جمله انواع ابزار مشتقه، قراردادهای آتی ، اختیار معامله، سلف و معاوضه است. قراردادهای آتی با توجه به یک دارایی و قیمت آن در آینده منعقد می‌شود و سود و زیان فرد سرمایه‌گذار در گرو تغییرات این قیمت است. اختیار معاملات هم بر اساس قیمت مشخص دارایی، که در قرارداد بیان شده است، انجام می‌شود و به فرد سرمایه‌گذار اختیار فروش یا خرید را بر اساس قیمت ذکر شده می‌دهد. قرارداد سلف قراردادی است که به موجب آن خریدار ملزم می‌شود کل مبلغ قرارداد را به فروشنده پرداخت کند. درنهایت قرارداد معاوضه هم قراردادی است که به موجب آن خریدار و فروشنده موظف می‌شوند که در زمان مشخص دو دارایی یا منافع حاصل از دو دارایی را با کیفیت یکسان معاوضه کنند.
بعد از آشنایی کامل شما با موضوع اوراق بهادار حالا دیگر هرکس از شما بپرسد اوراق بهادار چیست؟ حتما پاسخ کامل و جامعی برای آن آماده دارید؛ تنها ابهامی که احتمالا با آن دست و پنجه نرم می‌کنید این است که چطور در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کنم که هم بی‌گدار به آب نزنم و هم با سرمایه‌گذاری موفق، آینده مالی خود را تامین کنم؟ نگران نباشید! ما در بخش پایانی مطلب پاسخ سوال شما را می‌دهیم.
بعد از معرفی و بررسی انواع اوراق بهادار توسط ما، شما کدام نوع آن را مناسب و کارآمد می‌دانید؟ ممنون می‌شویم نظر خود را در کامنت‌های این مطلب با سایرین به اشتراک بگذارید.
چگونه در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کنم؟
برای سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار شما می‌توانید از ۲ روش مختلف استفاده کنید. یکی از این روش‌ها سرمایه‌گذاری مستقیم با استفاده از کد بورسی و خرید آن از سامانه آنلاین بازار سرمایه است. در روش دوم شرکت یا نهاد مالک اوراق، مسئولیت انتشار اوراق را به بانک واگذار می‌کند و در این شرایط برای خرید اوراق لازم است مستقیما به بانک مراجعه کنید. حالا که با محتوای اوراق بهادار چیست و مباحث مهم آن آشنا شدید، می‌توانید تصمیم بگیرید که از چه روشی برای سرمایه‌گذاری استفاده کنید. البته اگر به هیچ‌عنوان فرد ریسک‌پذیری نیستید، بورس اوراق بهادار به کارتان نمی‌آید و می‌توانید از روشهای کم‌ریسک و کم دردسر مثل خرید زمین و ملک، خرید طلا و سکه، دریافت وام و خرید کالاهای مورد نیاز و… استفاده کنید. خرید ملک یکی از روشهای کم دردسر و تقریبا پربازده‌تر است که در صورت کمبود نقدینگی می‌توانید از وام بانک مسکن بهره ببرید و سرمایه خود را افزایش دهید. در حقیقت تحت هر شرایطی روشی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید که با روحیات شما، ویژگی‌های شخصیتی و نقدینگی و داراییتان تناسب دارد.
شما کدام روش را برای سرمایه‌گذاری جذاب می‌دانید؟ ممنون می‌شویم نظرتان را در کامنت‌های این مطلب با سایرین به اشتراک بگذارید.
سود بگیرید البته حــلال
اصغر اصغری: یکی از تعاریف و فلسفه‌های وجودی بانک‌ها، ایجاد یک بنگاه واسطه میان سپرده‌گذار و سپرده‌پذیر است.
بانك در اين شرايط حكم يك وكيل را دارد كه سرمايه‌هاي مردمي را جذب مي‌كند و آنها را در بازار سرمايه و فعاليت‌هاي اقتصادي به‌كار مي‌اندازد. شايد برخي بر اين باور باشند كه پرداخت سود حاصل از اين عمليات بانكي، همانند رباست و گرفتن اين نوع سود شرعا جايز نيست اما چون بانك‌ها براساس عقود معين شرعي با سرمايه‌گذار‌ها وارد عمل مي‌شوند، سودي كه بابت اين مسئله پرداخت مي‌شود، با معاملات ربوي متفاوت است. براي اطلاع از شرايط انواع سرمايه‌گذاري‌ها در بانك‌ها، مؤسسات مالي و يا اشخاص حقوقي اين گزارش را كه به كمك كارشناس مذهبي‌مان تهيه شده دنبال كنيد تا تفاوت‌هاي ميان كسب سود حلال و حرام در سرمايه‌گذاري را بدانيد. البته مسلما براي اطلاع از جزئيات بيشتر و دقيق‌تر بايد به رساله مرجع خودتان و به قسمت معاملات بانكي مراجعه كنيد.
- قرض‌الحسنه؛ سرمايه‌گذاري پرثواب
يكي از مهم‌ترين نوع سپرده‌گذاري‌ها كه در دين مبين اسلام نيز نسبت به آن سفارش فراواني شده «قرض‌الحسنه» است. در اين حالت، سپرده‌گذار مبلغي را به بانك يا مؤسسات مالي مي‌سپارد تا منبعي براي پرداخت انواع وام‌هاي قرض‌الحسنه به ديگران شود. در اين نوع از سپرده‌گذاري، شخص صاحب مال نمي‌تواند مدعي سود بر سرمايه‌اش باشد اما اگر خود بانك يا مؤسسه اعتباري بدون قرارداد، چيزي به‌عنوان جايزه، تشويقي و يا مواردي از اين قبيل به صاحب سرمايه بپردازد اشكالي ندارد. در هر صورت، قطعي كردن سود و يا قطعي كردن گرفتن جايزه در اين نوع سپرده‌گذاري جايز نيست.
نكته مهم: برخي از صاحبان سپرده‌گذاري در حساب‌هاي قرض‌الحسنه به اين نيت كه در قرعه‌كشي بانك شركت كنند اقدام به بازكردن حساب مي‌كنند. بدين معنا كه اگر قرعه‌كشي در كار نباشد، ديگر اين نوع سپرده‌گذاري را انجام نخواهند داد. اگر دادن اين نوع جايزه‌ها قطعي نيست و مشخص هم نيست كه چه‌كسي برنده خواهد شد و شخص سرمايه‌گذار در نهايت مطالبه‌گر نشود، سپرده‌گذاري نيز اشكالي نخواهد داشت. البته برخي از علما بر اين عقيده‌اند كه باز كردن حساب پس‌اندازقرض‌الحسنه، تنها به نيت شركت در قرعه كشي آن حكم قمار را دارد.
- سپرده‌گذاري‌اي كه حكم قرض را دارد
برخي از مردم پولشان را در حساب‌هاي جاري سپرده‌گذاري مي‌كنند. آنها در همان لحظه نيازي به اين پول ندارند و آن را در يك حساب جاري سپرده‌گذاري مي‌كنند، به اين شكل كه در هر زمان به آن دسترسي داشته باشند و با صدور چك و يا استفاده از كارت عابربانك بتوانند به بخشي يا تمام سرمايه‌شان دسترسي داشته باشند. اين نوع سرمايه‌گذاري در حساب‌هاي جاري حكم قرض را به بانك دارد. مثل اين مي‌ماند كه يك شخص اين پول را به بانك قرض داده و هر زمان كه بخواهد مي‌تواند قرضش را باز پس بگيرد. در اين نوع سپرده‌گذاري نيز تعيين سود جايز نيست و شخص سپرده‌گذار نمي‌تواند مدعي سود سرمايه خود باشد.
نكته: گاهي اوقات، برخي از بانك‌ها به سپرده‌هاي جاري نيز سود شناور مي‌دهند. اين نوع سودها نسبت به ديگر سودهاي بانكي بسيار پايين‌تر است و نوعي مشوق براي سپرده‌گذار‌ها به شمار مي‌رود. اگر شخص سپرده‌گذار در همان ابتداي امر، به بانك وكالت بدهد كه با اين مبلغ كار كند و سودش را به حسابش واريز كند، دريافت اين نوع سود از بانك اشكالي ندارد ولي اگر بدون اينكه وكالت داده باشد، سود را دريافت كند محل اشكال خواهد بود.
- وقتي بانك، وكيل شما مي‌شود
در جريان قراردادهايي كه ميان سرمايه‌گذار و بانك ايجاد مي‌شود، بانك بايد از صاحب سرمايه وكالت بگيرد چون هنگامي كه سرمايه را از سرمايه‌گذار مي‌گيرد نمي‌داند كه دقيقا در چه نوع قرارداد و يا موضوع مشخصي مي‌خواهد آن را به‌كار بگيرد. براي همين بانك، وكيل سرمايه‌گذار مي‌شود و سپس پول را در هر راه شرعي‌اي كه صلاح ديد به‌كار مي‌اندازد.
- حكم سود علي‌الحساب چيست؟
معمولا سرمايه‌گذار با بانك‌ها بر سر سپرده‌گذاري در مدت معين با يكديگر قرارداد مي‌بندند.در اين حالت، بانك مبلغي از سود سالانه را در قالب سود علي‌الحساب به‌صورت ماهانه يا 3ماه يك‌بار مي‌پردازد. مثلا تعيين شده كه سرمايه‌گذار در هر‌ماه مبلغ ۱۸درصد از سود سپرده‌گذاري را به‌صورت ماهانه دريافت خواهد كرد تا مدت زمان آن به پايان برسد و در نهايت، پس از مشخص شدن سود قطعي باقي آن را هم دريافت كند. در اين مورد هم علما فرموده‌اند كه گرفتن سود به‌صورت علي‌الحساب اشكالي ندارد.
- چه زماني با سرمایه گذاری حلال چیست؟ بانك مصالحه مي‌كنيم
بانك‌ها موظفند پس از پايان سپرده‌گذاري كه در آن بحث سود مطرح است، حساب و كتاب كنند و مابه‌التفاوت سود نهايي را به سپرده‌گذار بپردازند. حالا اگر به‌دليل اينكه تعداد سپرده‌گذاران و ميزان سپرده‌گذاري‌ها در يك يا چند پروژه اقتصادي زياد بود به حدي كه امكان محاسبه دقيق سود وجود نداشته باشد، بانك همان مبلغ سود تعيين شده علي‌الحساب را به سپرده‌گذار مي‌دهد و با يكديگر مصالحه مي‌كنند؛ يعني هر يك از خير سود و زيان احتمالي مي‌گذرند و به آنچه داده و گرفته‌اند راضي مي‌شوند. در اين شرايط نيز مسئله‌اي به لحاظ شرعي وجود نخواهد داشت.
- به‌دنبال سود بانكي بيشتر برويم؟
بانك‌ها و يا مؤسسه‌هاي مالي براي جذب سرمايه‌هاي بيشتر ممكن است با يكديگر رقابت داشته باشند و ميزان سودشان متفاوت شود. اگر شخصي مطابق با قراردادهاي شرعي، سرمايه‌اش را به يك بانك بسپارد تا سود بيشتري بگيرد اشكالي در اين نوع انتخاب وجود ندارد.
- خمس سرمايه‌تان فراموش نشود
برخي از افراد بابت فعاليت اقتصادي و كسب و كاري كه انجام مي‌دهند سرمايه‌اي را به‌دست مي‌آورند. حالا به اين سرمايه نيازي ندارند و مي‌خواهند آن را در يكي از حساب‌هاي مدت‌دار و سوددار بانك‌ها سپرده‌گذاري كنند. اگر منبع و منشا پولي كه سرمايه‌گذاري مي‌شود مستقيما از راه كسب و كار و فعاليت اقتصادي همان شخص به‌دست آمده باشد، در پايان هر سال كامل، خمس به آن تعلق مي‌گيرد اما اگر سرمايه‌اي كه مي‌خواهد به شخص برسد از راه‌هايي مانند ارث، مهريه، جايزه و مواردي از اين قبيل كه از درآمد مستقيم شخص به‌دست نيامده، باشد، بنا به فتواي حضرت امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري خمسي به آن نوع سرمايه‌گذاري تعلق نخواهد گرفت. البته برخي از علما در اين خصوص نظرات متفاوتي دارند و لازم است كه هر شخص براي تعيين دقيق تكليف خود، به مرجع تقليدش مراجعه كند.
- سرمايه‌ام را به شخص مي‌دهم
شايد براي شما هم اين موضوع اتفاق افتاده باشد؛ اينكه يكي از اعضاي فاميل و آشنا يك فعاليت اقتصادي داشته باشد و شما بخواهيد سرمايه خودتان را در اختيار آنها قرار دهيد. در اين حالت، شما باز هم آن شخص را وكيل خود كرده و سرمايه خودتان را در اختيار او قرار مي‌دهيد. يادتان باشد كه شما نبايد مبلغ سود را مشخص كنيد بلكه مي‌توانيد مشخص كنيد كه چه درصدي از سود حاصله به شما برسد. وكيل شما هم موظف است كه سرمايه را در هر راه‌حلالي كه مي‌تواند به‌كار گيرد و سهم سود تعيين‌شده را به شما بپردازد. اگر سرمايه‌گذار دقيقا تعيين نكرده باشد كه سرمايه‌اش در چه راهي صرف شود، يك وكالت تام به سرمايه‌پذير مي‌دهد و كار ادامه پيدا مي‌كند اما اگر تعيين كند كه در چه راهي هزينه شود آن وقت بايد يكي از عقود اسلامي مانند مشاركت و مضاربه ميانشان منعقد شود؛ مثلا اگر شخصي پولش را براي ساخت يك ساختمان به دوستش بدهد، بايد با او عقد مشاركت ببندد و پس از اتمام كار و مشخص‌شدن سود، سهمش را مطالبه كند. همينطور اگر تنها شرط كرده باشد كه اين سرمايه در بازار تجارت به‌كار گرفته شود بايد عقد مضاربه ببندد و دريافت سود تعيين شده نيز كاملا حلال خواهد بود، به اين شرط كه طرفين نسبت به مفاد قرارداد ابتدايي (كتبي يا شفاهي) پايبند باشند.
- قاعده كلي در تفاوت سرمايه‌گذاري ربوي و حلال
وقتي شما پولي را به‌عنوان قرض يا سرمايه‌گذاري به فردي مي‌دهيد و مشخص مي‌كنيد كه مبلغ سود ماهانه چقدر است اين ربا خواهد بود؛ يعني رباي قرضي آن مقدار اضافه بر مبلغ قرض است كه قرض‌گيرنده به‌خاطر قرضي كه مي‌گيرد به قرض‌دهنده مي‌دهد اما تقسيم سود براساس قرارداد مشخص ميان سرمايه‌گذار و سرمايه‌پذير اشكال ندارد و سودي كه در نهايت به دوطرف تعلق مي‌گيرد حلال است. چند نكته مهم هم در زمينه ربا فراموش نشود:
ربا حرام است و اضطرار و ناچاري دليل جواز معامله ربوي نيست و مقايسه آن با خوردن مردار در حال اضطرار صحيح نيست.
ربا اختصاص به بيع ندارد و شامل معاملات ديگر هم مي‌شود.
ربا بين پدر و فرزند (چه پسر و چه دختر) و همچنين بين زن و شوهر اشكال ندارد اما بين مادر و فرزند جايز نيست.
- چطور سپرده‌گذاري حلال كنيم؟
(استفتائات مقام معظم رهبري)
- آيا سپرده‌گذاري در بانك به قصد به كارگيري آن در يكي از معاملات حلال و بدون تعيين دقيق سهم سپرده‌گذار از سود، به اين شرط كه بانك هر 6ماه سهم او را از سود بپردازد، جايز است؟
اگر سپرده‌گذاري در بانك به اين صورت باشد كه سپرده‌گذار همه اختيارات را به بانك داده باشد (حتي انتخاب نوع فعاليت و تعيين سهم سپرده‌گذار از سود هم به‌عنوان وكالت در اختيار بانك باشد)، اين سپرده‌گذاري و سود حاصل از به كارگيري پول در معامله حلال شرعي، اشكال ندارد و جهل صاحب مال به سهم خود در زمان سپرده‌گذاري، ضرري به صحت آن نمي‌زند.
- سپرده‌هاي دراز مدت كه درصدي سود به آنها تعلق مي‌گيرد، چه حكمي دارند؟
سپرده‌گذاري نزد بانك‌ها به قصد به كارگيري آن در يكي از معاملات حلال و همچنين سود حاصل از آن، اشكال ندارد.
- شخصي پولي را به‌صورت سپرده كوتاه‌مدت و يا بلندمدت در بانك مي‌گذارد و هر ماه، بانك به نسبت مقدار پول، طبق شرايط خاصي مبلغي به صاحب حساب مي‌پردازد. آيا مي‌شود اين پول را قبول كرد؟
چنانچه آيين‌نامه بانكي مربوط به عقود شرعيه، عمل بشود، حلال است و اگر مسئولان بانك يا مؤسسه اعتباري بگويند عمل مي‌كنيم و دليلي برخلاف آن نباشد، كافي است.
- بانك‌ها به سپرده‌هاي مردم بين ۳تا ۲۰درصد سود مي‌دهند. آيا با توجه به سطح تورم، صحيح است اين مبلغ اضافي را به‌عنوان جبران كاهش قدرت خريد سپرده‌هاي مردم در روز دريافت آن نسبت به روز سپرده‌گذاري محاسبه كرده تا بدين‌وسيله از عنوان ربا خارج شود؟
اگر آن مبلغ اضافي و سودي كه بانك مي‌دهد از درآمد حاصل از به‌كارگيري سپرده به وكالت از سپرده‌گذار در ضمن يكي از عقود شرعي صحيح باشد، ربا نيست بلكه سود معامله، شرعي است و اشكال ندارد.
- بانك‌هاي اسلامي براساس مقررات به سرمايه‌هايي كه توسط صاحبان آنها در بانك گذاشته شده و بانك آنها را در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي كه داراي سود حلال شرعي هستند به‌كار مي‌اندازد، سود مي‌دهند. آيا جايز است به همين صورت عمل كرده و پولي را به افراد مورد اعتماد در بازار بدهيم تا همانند بانك‌ها آن را در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي به‌كار بيندازند؟
اگر پرداخت پول به طرف مقابل به‌عنوان قرض باشد و شرط كند كه هر‌ماه يا هر سال درصد معيني سود بگيرد، چنين معامله‌اي از نظر تكليفي حرام است هرچند اصل قرض از نظر حكم وضعي صحيح است. سودي كه در برابر قرض دريافت مي‌شود همان رباست كه شرعا حرام است ولي اگر پول را به طرف مقابل بدهد تا آن را در كاري كه به لحاظ شرعي حلال است به‌كار بگيرد، به اين شرط كه سهم معيني از سود حاصل از به‌كارگيري آن در ضمن يكي از عقود شرعي به صاحب پول داده شود، چنين معامله‌اي صحيح و سود حاصل از آن هم حلال است و در اين جهت فرقي بين بانك و اشخاص حقيقي و حقوقي وجود ندارد.
مبنای اسلامی محاسبه سود سپرده‌ها چگونه است؟
"سرمایه‌گذاری اسلامی"،"مدیریت اسلامی ثروت"،"سرمایه گذاری در اوراق بهادار اسلامی"،"سود حلال"،"سود مورد تایید متشرعان"،"سود اسلامی" و… مفاهیمی است که این روزها در حوزه بازار مالی و سرمایه‌گذاری بسیار شنیده می‌شود. مواردی از این دست در سالهای اخیر محل مناقشه میان صاحبنظران مالی و بانکی از یک طرف و کارشناسان مذهبی و فقهی از سوی دیگر بوده است. در مطلب پیش روی شما « مبنای اسلامی محاسبه سود سپرده‌ها» مورد بررسی قرار گرفته و نکاتی درخصوص تورم و تاثیر آن بر دارایی افراد درج شده است.
تورم از عناصر بسیار مهم و تاثیرگذار بر سرمایه‌های انسانی هر فردی است و اغلب افراد با توسل به شیوه‌های مختلف ترجیح می‌دهند ارزش دارایی خود را نسبت به تورم حفظ کنند.
فرض کنید کاری را برای کسی به ازای دریافت ۱۰۰ کیلو برنج انجام داده‌اید. او به شما کاغذی می‌دهد که بر روی آن نوشته و امضا کرده است که با ارائه این حواله به هر مغازه، می‌توانید ۲۰۰ عدد مرغ یا ۴ عدد گوسفند یا ۱۲۰۰ کیلو سیب دریافت کنید. کاغذ را به فروشگاهی می‌برید تا ببینید به راستی اعتبار دارد یا خیر. فروشنده به شما می‌گوید که مشکلی نیست و شما می‌توانید ۲۰۰ عدد مرغ، ۴ عدد گوسفند یا ۱۲۰۰ کیلو سیب را در ازای این حواله ببرید. شما حواله را می‌گیرید و می‌گویید که فعلاً به این کالاها نیاز ندارید و بعداً خواهید آمد. مدتی می‌گذرد. حواله را به فروشگاه می‌برید. فروشنده به شما می‌گوید که با این نوشته، شما می‌توانید۱۵۰ عدد مرغ، ۳ عدد گوسفند یا ۹۰۰ کیلو سیب دریافت کنید. شما می‌گویید که مگر این نوشته ارزش ۲۰۰ عدد مرغ یا ۴ عدد گوسفند یا ۱۲۰۰ کیلو سیب را ندارد؟ فروشنده پاسخ می‌دهد که این مقدار تخم‌مرغ، مرغ یا سیب، مربوط به آن تاریخ بوده و اکنون ارزش واقعی این نوشته همانی است که او گفته است.به هر فروشگاه دیگری هم که بروید، همان گفت‌و‌گو بین شما و فروشنده تکرار می‌شود. شما متوجه می‌شوید که در این مدت که در تعویض حواله با کالا تأخیر داشته‌اید، ارزش حواله شما ۲۵ درصد کاهش یافته است. شما افسوس می‌خورید که چرا همان موقع کاغذ را ندادید و کالاها را دریافت نکردید. اگر چنین کرده بودید، می‌توانستید با نگه داشتن هر یک از آنها در یخچال یا مکان مناسب، آنها را با کالاهای دیگر عوض کنید و معامله پایاپای انجام دهید چرا که می‌بینید نسبت نرخ کالاها با هم تقریباً تغییری نکرده است و هنوز هم ارزش موارد ذکر شده در حواله با هم برابر است.
پول (سکه، اسکناس، چک‌پول و …) هم مانند همان حواله است. گاه یک مبلغ پول در یک زمان ارزشی دارد و در مدتی بعد ارزشی کمتر پیدا می‌کند. پدیده‌ای که در آن، ارزش پول پایین می‌آید، «تورم» نام دارد.
سابقه بورس در دنیا
واژه بورس از نام خانوادگي شخصي به نام "واندر بورس" اخذ شده كه در اوايل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژيك می‌زيسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد كالا، پول و اوراق بهادار می‌پرداختند. اين نام بعدها(1309) به كليه اماكنی اطلاق شد كه محل دادوستد پول، كالا و اسناد مالي و تجاري بوده است. رشد بورس سهام و جاافتادن آن در عمليات تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شكوفايی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است.
مبنای اسلامی محاسبه سود سپرده‌ها چگونه است؟
«سرمایه گذاری اسلامی»،«مدیریت اسلامی ثروت»،«سرمایه گذاری در اوراق بهادار اسلامی»،«سود حلال»،«سود مورد تایید متشرعان»،«سود اسلامی» و… مفاهیمی است که این روزها در حوزه بازار مالی و سرمایه گذاری بسیار شنیده می شود. مواردی از این دست در سال های اخیر محل مناقشه میان صاحبنظران مالی و بانکی از یک طرف و کارشناسان مذهبی و فقهی از سوی دیگر بوده است. در مطلب پیش روی شما « مبنای اسلامی محاسبه سود سپرده‌ها» مورد بررسی قرار گرفته و نکاتی درخصوص تورم و تاثیر آن بر دارایی افراد درج شده است.
سود مرکب چیست؟
سود مرکب، سودی ترکیب شده و مضاعف است. به عبارت دیگر، در محاسبه سود مرکب، علاوه بر سودی که به واحدهای سرمایه‌گذاری تحت تملک سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد، سود ناشی از ذخیره‌ی سودها نیز افزوده می‌گردد.
سرمایه گذاری حلال چیست؟
چرا سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با درآمد ثابت نسبت به سپرده‌های بانکی گزینه بهتری است؟
صندوق‌های با درآمد ثابت و پیش‌بینی سود یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند. همان‌طور که از نام آنها مشخص است، صندوق‌های با درآمد ثابت را می‌توان به عنوان یک منبع قابل اتکای درآمدی به حساب آورد چرا که سود پرداختی این صندوق‌ها بسیار نزدیک به رقم پیش‌بینی شده است.
چرا سود صندوق‌های با درآمد ثابت از بانک بیشتر است؟
نرخ سود در صندوق‌های با درآمد ثابت بالا نیست ولی به‌طور معمول از نرخ سود بانکی-حتی سود سپرده بلندمدت- بیشتر است. به نظر شما دلیل این موضوع چیست و چرا افراد صندوق‌های با درآمد ثابت را به سرمایه‌گذاری در بانک ترجیح می‌دهند؟
صندوق‌های با درآمد ثابت و پیش‌بینی سود، بدون ریسک هستند. بدین معنی که امکان ضرر در آنها، با شرط رعایت حداقل روزهای ماندگاری که در هر صندوق متفاوت است، وجود ندارد. همان‌طور که می‌دانید، سرمایه‌گذاران همواره در پی برقراری تعادل بین ریسک و سود احتمالی هستند، از طرفی سود و ریسک در سرمایه گذاری، رابطه مستقیمی دارند. در نتیجه کسب سود معقول و نه چندان بالا در صندوق با درآمد ثابت در ازای ریسک صفر آن است. دلیل اصلی ریسک کم در صندوق‌های با درآمد ثابت به ساختار دارایی منحصر به‌فرد این صندوق‌ها مربوط می‌شود. عموماً این صندوق‌ها بین 80 الی 95 درصد از داراییهای خود را به شکل اوراق بهادار با درآمد ثابت مثل انواع صکوک بخش دولتی و خصوصی مانند اوراق مشارکت، اجاره، مرابحه و سایر داراییهای کم سود و کم ریسک(داراییهای مطمئن) سرمایه گذاری حلال چیست؟ نگه‌داری می‌کنند. 5 الی 20 درصد باقی‌مانده دارایی صندوق‌های با درآمد ثابت می‌تواند به سرمایه‌گذاری در سهام و سرمایه‌گذاری‌هایی با ریسک بالاتر از اوراق با درآمد ثابت اختصاص یابد که از طریق آن بتوان سود بالاتری در صندوق کسب کرد. از آنجا که کل داراییهای این صندوق‌ها از اوراق صکوک و سپرده بانکی متشکل نشده است، میزان سود صندوق‌های با درآمد ثابت از سود بانکی بیشتر است. بنابراین این دسته از صندوق‌ها برای افرادی که از سپرده بانکی به عنوان منبعی برای کسب سود استفاده می‌کنند(به‌ویژه برای مبالغ خرد)، گزینه بسیار مناسبی با سودآوری بیشتر به حساب می‌آیند.
نحوه سوددهی بانک‌ها و صندوق‌های با درآمد ثابت نیز شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد. سوددهی هر دو به صورت پرداخت سود نقدی در بازه‌های زمانی مشخص است. پرداخت سود در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت معمولا ماهانه یا به‌صورت هر ۳ ماه یکبار است و مواعد دریافت سود در بانک‌ها با توجه به نوع حساب متفاوت خواهد بود با ورود به صندوق‌های با درآمد ثابت و پیش‌بینی سود می‌توان از سود بدون نرخ شکست و متناسب با روزهای حضور در صندوق بهره‌مند شد و مانند سپرده بانکی اینطور نیست که سررسید بلندمدت تعریف شود و برداشت پول قبل از سررسید معین -که معمولا در بانک‌ها از یک سال به بالاست- منجر به کاهش سود سرمایه‌گذار شود. در صندوق‌های سرمایه‌گذاری سود کامل به مبالغی که در بازه تعریف شده- معمولا یک یا سه ماه است- در صندوق حضور دارند تعلق می‌گیرد و در صورت حضور کمتر از بازه نیز به نسبت روزهای حضور سود کسب می‌شود.
موضوع دیگری که می‌تواند ذهن علاقه‌مندان به صندوق‌های با درآمد ثابت را به خود مشغول کند، امکان نقدشوندگی پول آنها است. خوشبختانه در بسیاری از صندوق‌های با درآمد ثابت مانند صندوق لوتوس پارسیان و پیروزان، امکان نقدشوندگی پول در همان روزِ ثبت درخواست وجود دارد و در صورتی که سرمایه‌گذار تمایل به خارج کردن سرمایه خود از صندوق داشته باشد، کافیست درخواست ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری خود را ثبت کرده تا مبلغ مورد نظر به حساب فرد واریز شود. در صندوق لوتوس پارسیان و پیروزان، در همان روز ثبت درخواست به ازای هر واحد ۱۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنید که در واقع اصل سرمایه شماست و روزِ کاری بعد از آن نیز سود پول خود را دریافت می‌کنید همچنین وجود ضامن نقدشوندگی در این دو صندوق، نکته‌ی مثبت دیگری است که بازگشت پول سرمایه‌گذاران را تحت هر شرایطی تضمین می‌کند.
صندوق‌های با درآمد ثابت یا اوراق صکوک؟
صندوق‌های با درآمد ثابت، به دلیل دوره پرداخت سود کوتاه‌تر و به‌طور کلی نقد شوندگی بهتر، گزینه بهتری نسبت به اوراق صکوک هستند. چرا که معمولا اوراق صکوک دوره بازپرداخت چهارماهه، شش ماهه، سالانه و حتی چندین ساله دارند اما دوره پرداخت سود در صندوق‌های با درآمد ثابت، معمولا ماهانه یا هر سه ماه یکبار است.
کلام آخر
به‌طور کلی صندوق‌های با درآمد ثابت و پیش‌بینی سود، سودی با دامنه تغییرات کم و معمولا بیشتر از بانک دارند و گزینه‌ای جذاب برای افراد ریسک‌گریز هستند. همچنین انتخاب این صندوق‌ها توسط سرمایه‌گذارن ریسک‌پذیرتر نیز باعث ایجاد تنوع در سبد سرمایه‌گذاری شده که با کنترل ریسک پورتفولیو، سرمایه‌گذاری مطمئن و هدفمندی را رقم می‌زند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص فرصت‌های سرمایه‌گذاری بدون ریسک با سودِ بیشتر از سپرده بانکی، به صفحات صندوق لوتوس پارسیان و صندوق پیروزان مراجعه کنید.
آیا بیت کوین حلال است یا حرام؟
حلال بودن یا حرام بودن بیت کوین برای بسیاری از مسلمانان و همچنین چندین بانک اسلامی و مقامات مالی در سالهای اخیر بحث برانگیز بوده است.
آیا بیت کوین حلال است ؟ این موضوع باعث شده بسیاری از مسلمانان نگران سرمایه گذاری; در ارزهای دیجیتال به ویژه در مواقع رشد شدید قیمت این ارزها باشند. موضوعی که باعث نگرانی جامعه مسلمانان شده است عدم اطمینان از حرام یا حلال بودن افزایش; سرمایه شان طبق قوانین اسلامی است.
با جمعیت ۱.۹ میلیاردی مسلمانان در سراسر جهان که معادل تقریباً یک چهارم جمعیت کل جهان است; اجماع روشنی در خصوص دیدگاه اسلام درباره ارزهای دیجیتال و بخصوص بیت کوین می تواند عاملی مهم در استفاده از این نوع از ارزها باشد.
کاربردهای حلال بیت کوین
طبق قوانین اسلامی، معیارهای متعددی برای حصول اطمینان از سرمایه گذاری یا درآمد حلال وجود دارد. به عنوان نمونه، درآمدی که از طریق روشهای غیراخلاقی مانند رشوه; اخاذی و سودجویی بدست می آید حرام محسوب می شود. طرح این موضوع که صرف استفاده از بیت کوین به عنوان روشی برای پرداخت این اصل را نقض می کند، چالش برانگیز خواهد بود.
در حال حاضر، هنوز هیچ حکم رسمی در خصوص سرمایه گذاری مسلمانان در بیت کوین وجود ندارد. با وجود این; تعدادی از دانشمندان اسلامی تفسیر خود را از شرع اسلام و چگونگی اعمال آن در بیت کوین ارائه داده اند.
شاید جامع ترین این تفاسیر توسط مشاور دینی سابق Blossom Finance، مفتی محمد ابوبکر منتشر شده باشد. توضیحات وی که آخرین بار در دسامبر ۲۰۱۹ به روز شد، بر این باور است که از آنجایی که ارزهای فیات، طلا و بسیاری دیگر از ابزارهای مالی در شرع مجاز هستند، بنابراین بیت کوین نیز باید مجاز باشد.
به همین ترتیب; اگرچه بیت کوین گاهی اوقات برای اهداف حرام استفاده می شود; مفتی محمد ابوبکر معتقد است که این امر باعث حرام شدن بیت کوین نمی شود و برای نشان دادن این امر قیاس زیر را ارائه می دهد:
به طور کلی، استفاده از چیزی حلال برای یک هدف حرام باعث نمی شود که خود آن خود حرام باشد. به عنوان مثال می توان به فروش انگور اشاره کرد. از چهار مکتب اهل سنت، مکتب های مالکی و حنبلی فروش انگور به تاجر شراب را حرام می دانند در حالی که حنفی ها و شافعی ها صرفاً به نهی این امر بسنده می کنند.
یکی دیگر از مفتی های اسلام به نام فراز آدم، مشاور مالی و فینتک اسلامی در انگلستان; با ابراز علاقه مندی در خصوص پتانسیل بیت کوین برای ایجاد سیستمی که “به نفع مردم باشد”، گفت:
بیت کوین منصفانه است، عادلانه است و انحصاری نیست. پس دلیلی برای ممنوعیت بیت کوین نباید وجود داشته باشد.
کاربردهای حرام بیت کوین
اگرچه می توان ادعا کرد که اکثر موارد استفاده از بیت کوین حلال هستند; اما چندین استفاده از این ارز دیجیتال قطعاً حرام هستند. یکی از این موارد قمار است. از آنجا که به طور کلی قمار حرام است، بنابراین قمار با بیت کوین نیز حرام محسوب می شود. برخی نیز این مورد را به ترید ارزهای دیجیتال ربط می دهند; زیرا بسیاری از تریدرها به نوعی از حدس و گمانه زنی برای سودآوری استفاده می کنند که می تواند سرمایه گذاری حلال چیست؟ نوعی قمار محسوب شود.
موارد حرام دیگر می تواند شامل مارجین تریدینگ و وام دهی باشد. از آنجایی که سود گرفتن در وام دهی ربا محسوب می شود، بنابراین چنین کاربردهایی نیز می توانند حرام باشند.
شیخ هیثم الحداد در این خصوص مقاله ای نوشته و توضیح داده که ارزهای دیجیتال چگونه می توانند حرام اعلام شوند. در این مقاله، شیخ هیثم الحداد استدلال می کند که از آنجا که بیت کوین توسط هیچ چیزی پشتیبانی نمی شود و هیچ مرجعی برای ارزش خود ندارد، نمی تواند یک ارز دیجیتال حلال محسوب شود. با این حال; وی باور دارد که ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا از آنجا که خصوصیات طلا را دارند، حلال هستند.
اما جمال ایزاز، بنیانگذار Coinfluencers، اعتقاد دارد که تشخیص اینکه آیا استفاده از بیت کوین حرام است یا نه به سادگی ارزهای فیات است:
یک تصور غلط وجود دارد که هر چیزی که به بیت کوین ربط دارد حرام است. این تصور از این واقعیت ناشی می شود که بیت کوین یک ارز دیجیتال است و نه یک ارز صادر شده توسط یک بانک مرکزی. با این حال، مانند ارزهای فیات; استفاده از بیت کوین به عنوان یک وسیله پرداختی و ذخیره ارزش کاملاً حلال است. فراتر از این، استفاده از بیت کوین برای هر هدفی که با ارز فیات حرام تلقی شود، با بیت کوین نیز حرام تلقی می شود.
دیدگاه شما