مزایای پذیرفته شدن شرکتها در بورس اوراق بهادار
تنوع مالکیت یکی دیگر از مزایای شرکت های فعال در بازار سرمایه است که در صورت انتخاب درست می تواند به مدیریت صحیح و کارآمد بنگاه منجر شود.
درک ضرورت پذیرفته شدن شرکت ها در بورس اوراق بهادار، به منظور رشد اقتصادی و افزایش اشتغال حائز اهمیت فراوان است. یکی از مزایای حضور در بازار سرمایه برای شرکت ها، تأمین مالی راحت تر و دسترسی آسان به منابع مالی خرد جامعه است. تأمین منابع مالی یکی از بزرگترین چالش های پیش روی بنگاه های اقتصادی است.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه(سنا)، تنوع مالکیت یکی دیگر از مزایای شرکت های فعال در بازار سرمایه است که در صورت انتخاب درست می تواند به مدیریت صحیح و کارآمد بنگاه منجر شود. منتفع شدن از تخفیف مالیات بر درآمد شرکت های پذیرفته شده در بازار سهام، بالابودن شفافیت اطلاعاتی به دلیل قوانین حاکم بر عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس و ارزش گذاری شرکتها توسط بازار نیز از دیگر مزایای ورود به بازار سرمایه است.
از سوی دیگر، شفافیت صورت های مالی شرکت ها و حسابرسی آن ها توسط حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار، زمینه افزایش شفافیت، افزایش اعتماد اجتماعی و مشارکت عمومی را فراهم می آورد. در زیر به برخی از مهمترین مزایای پذیرفته شدن شرکت ها در بورس اوراق بهادار می پردازیم.
· تأمین منابع مالی مورد نیاز شرکت به صورت بلند مدت از طریق بورس صورت می گیرد؛
· امکان معاملات سهام این شرکت ها برای سرمایه گذاران ایجاد می شود؛
· شناخت عموم مردم نسبت به شرکت و محصولات آن در بازار افزایش یافته و در نتیجه جایگاه شرکت نزد مشتریان، پیمانکاران و تأمین‌کنندگان منابع مالی ارتقا می یابد؛
· سطح اعتماد گروه های ذی نفع نسبت به شرکت افزایش می یابد و این به دلیل الزام شرکت به رعایت شرایط اولیه پذیرش و سیاست افشای اطلاعات است؛
· امکان استفاده از مشارکت عمومی در توسعه شرکت فراهم می آید؛
· عملکرد شرکت توسط بازار ارزیابی می شود و امکان تصحیح به موقع کاستی های شرکت و در نتیجه افزایش کارایی و بهبود عملکرد شرکت می شود؛
· از مزایای بسیار ارزشمندی که شرکت ها با پذیرفته شدن در بورس کسب می کنند، افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه است؛
· نقل و انتقال سهام این شرکت ها به صورت آسان، سریع و کم هزینه است؛
· ساختار مالی و اقتصادی شرکت در نتیجه رعایت الزامات پذیرش اوراق بهادار بهبود می یابد؛
· برای شرکت های پذیرفته شده، امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ ساده تر تسهیلات بانکی فراهم می شود؛
· پذیرفته شدن در بورس موجب افزایش اعتبار داخلی و بین المللی شرکت و محصولاتش خواهد شد؛
· یکی از بهترین مزایای پذیرفته شدن شرکت ها در بورس، برخورداری از مشوق های مالیاتی است؛
· امکان صدور اوراق مشارکت و گواهی سپرده برای شرکت های پذیرفته شده در بورس فراهم است.
سهام خود را بیمه کنید
در ۱۴ ماه اخیر با نزولی شدن بازار بورس، بسیاری از مردم و فعالان بازار سهام، سرمایه خود را از این بازار خارج کرده و به دنبال سرمایه‌گذاری‌های دیگری رفته و بسیاری نیز در صف‌های طولانی فروش گیر افتاده‌اند و هر روز ذره ذره ارزش سرمایه آنها کمتر میشود.
به گزارش بیداربورس مسئولان بازار سرمایه با مشاهده وضعیت ریزشی سهام و اعتراض مردم در پی راهکاری، اوراق فروش تبعی را به فعالان و شرکت‌های بورسی معرفی کردند. اوراق فروش تبعی به عنوان بیمه سهامداران خرد عمل کرده و تا حدودی می تواند نگرانی آن ها از بابت از دست رفتن سرمایه و ارزش سهام برطرف کند. در واقع سهامدار با خرید اوراق تبعی، سهام خود را بیمه کرده و ریسک سرمایه‌گذاری خود را به حداقل می‌رساند. در واقع اوراق اختیار فروش تبعی که در ایران به عنوان بیمه کردن سهام از آن یاد میشود، ابزاری است که به‌وسیله آن نوسانات و زیان سهام بیمه میشود.
اوراق تبعی چیست؟
" اوراق اختیار فروش تبعی" در واقع همان طرح بیمه سهام است که توسط شرکتها به فروش میرسد، براساس آن فروشنده که همان شرکت منتشرکننده است، متعهد میشود تعداد معینی از سهام شرکت را معایب بازار اولیه بورس به قیمت مشخصی که اصطلاحاً به آن “قیمت اعمال” میگویند در تاریخ معین یا همان “تاریخ اعمال” از سهامدار خریداری کند . اوراق بیمه سهام طرحی است که علاوه بر تضمین اصل سرمایه افراد، سودآوری را برای سرمایه‌گذاران تضمین می‌کند.
تفاوت اوراق تبعی سهام با اوراق اختیار فروش
تفاوت اصلی اوراق تبعی سهام با اوراق اختیار فروش در این است که اوراق تبعی شرط مالکیت سهام را معایب بازار اولیه بورس داراست، اما در اختیار فروش، دارنده اختیار فروش نیازی به داشتن سهم ندارد. در حقیقت اختیار فروش از کاهش قیمت سهام سود می‌برد و از افزایش آن زیان، اما اختیار تبعی در مقابل کاهش قیمت سهام زیانی نمی‌بیند ، زیرا حق دارد، اختیار خود را اعمال کند، اما در مقابل افزایش قیمت آن میتواند از حق خود استفاده نکرده و عقلا نیز از این حق استفاده نمی‌کند و میتواند آن را در بازار بفروشد .
اولین اوراق تبعی کی منتشر شد؟
طرح اوراق تبعی در تاریخ ۱۶ مرداد سال ۹۱ به عنوان «عرضه اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران» به تصویب شورای عالی بورس رسید و اجرایی شد . کارشناسان معتقدند این ابزار، راه حل مناسبی برای بازارسرمایه در شرایط ریزشی مانند فضای کنونی بورس بوده و کارایی مناسبی برای کاهش ریسک دارد . تیر 1393 معاملات اوراق اختیار فروش تبعی یا همان بیمه سهام 28شرکت در بورس آغاز شد. با اجرای این طرح بازار سرمایه عملا برای نخستین بار وارد کارزار رقابت با سیستم بانکی شد چرا که این اوراق میتواند به رقابت با سپرده‌های بانکی بپردازد و سرمایه‌گذارانی که دنبال سود بیشتری هستند را به سمت بورس جذب کند .
نحوه خرید اوراق تبعی
تمام اوراق معایب بازار اولیه بورس تبعی منتشر شده در بورس، دارای نماد معاملاتی هستند که در اطلاعیه آنها درج می شود. شما می‌توانید با جستجوی نماد آنها در صفحات کارگزاری‌های بورسی، مقدار اوراق مورد نظر خود را باتوجه به قیمت در نظر گرفته شده برای هر ورق خریداری کنید.
به طور فرض اوراق تبعی قرار است که برای سهام شستا منتشر شود، موعد انتشار هم خرداد ماه است. برای این کار شما باید پیش از این که اوراق تبعی را بخرید، سهام شستا را از بازار بورس در پرتفوی خود خریداری کنید. این در اصل نخستین تفاوتی است که در ایران و سایر کشورها درباره این موضوع وجود دارد.
به طور مثال اگر تمایل داشته باشید که به مقدار ۵۰ هزار اوراق اختیار سرمایه گذاری تامین اجتماعی را در پرتفوی خود داشته باشید، این الزام وجود دارد که پیش از اعمال کردن دستور خریداری این اوراق، به میزان پنجاه هزار سهم در پرتفوی خودتان از این سهم داشته باشید تا اوراقش هم به شما برسد.
کاهش ریسک سیستماتیک
سهامدار می تواند با در اختیار داشتن اوراق اختیار فروش تبعی، ریسک سیستماتیک را به حداقل برساند. به این ترتیب در صورتی که قیمت سهم شرکت در تاریخ مورد توافق تاریخ اعمال، exercise date کمتر از قیمت مورد توافق قیمت اعمال exercise price باشد دارنده اوراق اختیار فروش میتواند با دریافت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم در بازار عادی منتفع شود
نماد اوراق اختیار فروش تبعی چگونه شکل می‌گیرد؟
نماد اوراق اختیار فروش تبعی به‌صورت معمول از حرف «ه» همراه با قسمتی از نماد پایه و همچنین تاریخ سررسید اوراق تشکیل میشود. به‌عنوان مثال برای سهم شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی«شستا» اوراق اختیار فروش تبعی با تاریخ سررسید خرداد سال 1401 با نماد " هشستا 103 " منتشر میشود.
خریدار اوراق اختیار فروش تنها در تاریخ مقرر باید اختیار فروش را اعمال کند ، پس‌ازاین تاریخ این اوراق اعمال نشده فرض میشود و تعهدی نسبت به آن وجود نخواهد داشت. از سویی مبلغ پرداخت‌شده بابت در اختیار گرفتن این اوراق به‌منزله پرداخت حق بیمه بوده و غیرقابل‌بازگشت است .
به این نکات توجه کنید
1- خریداران این اوراق حق فروش آن را تا تاریخ سر رسید نخواهند داشت، بنابراین از این لحاظ، این اوراق شبیه اوراق اختیار فروش اروپایی هستند.
2- این اوراق تنها به اشخاصی تعلق می‌گیرد که سهام شرکتی که اوراق اختیار فروش آن منتشر میشود را داشته باشند. مثلا: شخصی که سهام شرکت پتروشیمی کرمانشاه را دارد، میتواند اوراق اختیار فروش آن‌را خریداری کند.
3- خریداران تنها به میزان سهام تملک شده در بورس می‌توانند اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی کنند و خرید بیش از آن تعداد امکان پذیر نبوده و ابطال خواهد شد. بنابراین عرضه‌کننده اوراق تعهدی نسبت به مازاد خریداری شده نخواهد داشت.
4- این ابزار مالی سبب میشود تا با توجه به حذف ریسک در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاران به‌جای سرمایه‌گذاری در بازار پول به دنبال کسب سود بیشتر در بازار سرمایه باشند. زیرا علاوه بر اینکه سهامداران عمده در هنگام تعیین نرخ سهام در تاریخ اعمال می تواند درصد بیشتری را نسبت به نرخ اوراق مشارکت اعلام کنند (مثلا به جای 20 درصد نرخ اوراق مشارکت، 25 یا 30 درصد در نظر بگیرند) میتواند با توجه به تعیین فواصل زمانی واگذاری اوراق اختیار فروش از سوی سهامدار عمده، نسبت به اوراق مشارکت که حداقل یکساله است سود و منفعت بیشتری را نصیب سهامدار کند.
5- از آن جایی که این اوراق تبعی توانایی معامله مجدد را ندارند، درنهایت سهام پایه‌ای که موضوعیت این اوراق را دارد تا زمان انتهایی معاملات، قابلیت معامله‌اش را از دست می‌دهد.
نحوه استفاده سرمایه گذاران حقیقی از این اوراق :
- در سررسید، خریدار این اوراق میتواند به شرط حفظ سهام پایه، با اعمال این اختیار، سهام خود را به قیمت تضمین شده که بالاتر از قیمت امروز است، به فروش برساند.
- همچنین اعمال اختیار می تواند از طریق پرداخت مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت روز انجام شود و دارنده اوراق سهام خود را هم نگه دارد.
از آنجا که استفاده از این اوراق در آینده توسط خریدار اوراق اختیاری است، خریدار میتواند در صورتی که در سررسید، معایب بازار اولیه بورس قیمت سهام از قیمت تضمین شده بالاتر باشد از اعمال آن خودداری کند و سهم را با قیمت بالاتر در بازار به فروش برساند.
شرط استفاده از اختیار فروش تبعی نگهداری سهام تا سررسید است و در صورت فروش سهام موضوع اوراق اختیار تبعی، اختیار مذکور هم منقضی می شود.
مزایای اوراق اختیار فروش تبعی
1. تضمین حداقل سود برای سهامداران.
2. کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و حمایت سهامدار عمده از سهام شرکت.
3. اعتماد سرمایه‌گذاران به سهامی که اوراق اختیار خرید تبعی برای آنها منتشر میشود.
4. برخورداری سهامداران خرد از مزایای انتشار اوراق خرید تبعی.
5. عدم فروش سهام در بازارهای ریزشی و کم شدن هیجانات بازار.
معایب اوراق اختیار فروش تبعی
1 اتمام تعهد عرضه‌کننده اوراق پس از تاریخ اعمال.
2 وجود نداشتن بازار ثانویه برای معامله اوراق اختیار.
3 وجود سقف خرید برای هر کد معاملاتی
4 عرضه اوراق اختیار فروش تبعی سود مورد انتظار را تضمین نمی‌کند.
5 دارا بودن سهم در زمان خرید اوراق اختیار فروش تبعی
چگونه از لیست اوراق اختیار فروش تبعی مطلع شویم؟
برای مشاهده و پیگیری شرکت‌هایی که تاکنون اوراق اختیار فروش تبعی منتشر کرده‌اند و بررسی شرایط آنها می‌توانید به سایت tse.ir مراجعه کرده و در تب اطلاعات بازار قسمت لیست نمادهای معاملاتی به نماد مورد نظر خود دسترسی پیدا کنید.
نخستین عرضه اولیه بورس تهران به همراه اوراق اختیار فروش تبعی
با توجه به روند نزولی ادامه‌دار بازار سرمایه بورس تهران تصمیم گرفته شد همراه با عرضه‌های اولیه سهام شرکتها اوراق تبعی آن را نیز منتشر کنند که در سال جاری همزمان با تخصیص سهام شرکت صنعت غذایی کوروش در نماد غکوروش، معادل دارایی هر یک از خریداران سهام در نماد غکوروش (تعداد سهام خریداری شده در روز عرضه اولیه)، اوراق اختیار فروش تبعی با نماد "هکوروش۱۰۳" تخصیص یافت. این روش باتوجه به شرایط نزولی بازار و با هدف رفع نگرانی و تضمین حداقل سود برای سرمایه‌گذاران اجرا شد و مشارکت‌کنندگان در این عرضه دیگر نگران افت قیمت سهام خود نبوده و اطمینان خاطر از فروش سهام خود در سررسید با قیمت مناسب را دارند. سرمایه‌گذارانی می‌توانند از اوراق تبعی استفاده کنند که سهام مذکور را تا سررسید اوراق نگهداری کنند بنابراین فروش سهام قبل از سررسید، اوراق تبعی را فاقد اعتبار خواهد کرد.
آربیتراژ چیست | بررسی فرصتهای آربیتراژی در بازارهای مالی مختلف
آربیتراژ چیست؟ یکی از مفاهیم مهم علم اقتصاد آربیتراژ است که می‌توان آن را کسب سود از اختلاف قیمت یک دارایی بین دو یا چند بازار تعریف کرد. در واقع می‌توان مفهوم آربیتراژ را از عدم وجود تعادل قیمت در بازارهای مختلف استنباط کرد. به بیان دیگر، هنگامی که دارایی پایه مانند کالا یا ارز و سهام در بازارهای مختلف دارای ارزش یکسان نباشد، آربیتراژگران با خرید دارایی در بازاری که قیمت کمتری دارد و فروش سریع آن در بازارهایی با قیمت بالاتر، از سطوح مختلف قیمت سود کسب می‌کنند. از آنجا که در صورت امکان فروش دارایی در حداقل زمان ممکن فراهم باشد، ریسک این روش بسیار ناچیز خواهد بود و در عمل می‌توان آن را نوعی سرمایه گذاری بدون ریسک تلقی کرد.
در مفهوم آربیتراژ شرایط باید برای خرید و فروش فراهم بوده و محصولات نیازی به معرفی یا بازاریابی نداشته باشد؛ بنابراین، صادرات کالا آربیتراژ محسوب نمی‌شود. به طور کلی ماهیت آربیتراژ بر مبنای بازده مثبت قطعی است و اگر یک دارایی در بازارهای مختلف ارزش یکسانی داشته باشد، تعادل آربیتراژی برقرار خواهد شد.
فهرست عناوین مقاله
شکل‌گیری فرصتهای آربیتراژی
فرصتهای آربیتراژی بر مبنای بعد مکان یا زمان به وجود می‌آید. فرصت آربیتراژی برمبنای بعد مکان در دو موقعیت جغرافیایی مختلف خواهد بود که در آن یک دارایی خاص در دو بازار ارزش ناهمسانی داشته باشند. شرط موفقیت در این شیوه، امکان خرید و فروش همزمان یا حداکثر با تفاوت زمانی کوتاه است. اما آربیتراژ بر مبنای بعد زمان، از اختلاف ارزش دارایی به دلیل تفاوت در زمان تحویل آن ناشی میشود. به عنوان مثال می‌توان به اختلاف قیمت در بازار نقد و بازار آتی اشاره کرد.
معاملات آربیتراژی به طور عمده بر اساس بعد زمانی انجام میشود و به همین دلیل بازار آتی در بین سرمایه‌گذاران محبوبیت زیادی دارند. مفهوم آربیتراژ را می‌توان دلیل و انگیزه فعالیت بسیاری از سفته‌بازان و به نوعی محرک بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری دانست.
آربیتراژ یک کالا در دو بازار
می‌خواهیم مفهوم آربیتراژ یک کالا در دو بازار را با یک مثال بیان کنیم. فرض کنید خرده‌فروشی والمارت دی‌وی‌دی اصلیِ بازی ارباب حلقه‌ها را به ارزش ۴۰ دلار می‌فروشد؛ اما شخصی می‌داند که نسخه‌های آخر این دی‌وی‌دی در سایت eBay حدود ۵۵ تا ۱۰۰ دلار به فروش رفته است. پس این ایده وجود دارد که شخص چند دی‌وی‌دی از والمارت خریداری کرده و آنها را با سود 15 تا 60 دلاری در eBay بفروشد. اما این فرد قطعا نمی‌تواند این روش را برای طولانی مدت ادامه دهد، زیرا احتمالا یکی از حالات زیر رخ خواهد داد:
- دی‌وی‌دی‌های اصلی والمارت به پایان میرسد.
- والمارت قیمت دی‌وی‌دی‌ها را بالا می‌برد، زیرا استقبال از این محصول افزایش یافته است.
- قیمت دی‌وی‌دی‌ها در eBay کاهش می‌یابد زیرا عرضه‌ی آنها در سایت eBay افزایش داشته است.
این آربیتراژ در چنین بازارهایی بسیار رایج است و فروشندگان در بازارهای اجناس دست‌دوم و حراجی‌ها، اشیاء باارزشی را خریداری می‌کنند که فروشنده آنها را با قیمت پایین می‌فروشد. اما این کار نیز هزینه‌هایی را به خریدار تحمیل می‌کند؛ از جمله زمان پیدا کردن اجناس با قیمتی کمتر از ارزش واقعی، تحقیق در مورد قیمتهای رقابتی بازار و پذیرش ریسک کاهش قیمت اجناس پس از خرید.
آربیتراژ چند کالا در یک بازار
در نوع دوم معاملات که در مفهوم آربیتراژ وجود دارد، اشخاص چند کالا را در یک بازار خرید و فروش می‌کنند و اغلب این نوع آربیتراژ ( Arbitrage ) شامل مبادلات ارزی است. این مورد را نیز با یک مثال توضیح می‌دهیم. فرض کنید سرمایه‌گذاری ۵ دینار الجزایر را با ۱۰ لِوای بلغاری مبادله می‌کند. سپس سرمایه‌گذار میتواند ۱۰ لوای بلغاری را مجددا به دینار الجزایر تبدیل کند؛ به صورتی که با پرداخت ۱۰ لوا، ۶ دینار دریافت کند و در نتیجه یک دینار بیشتر از تعداد اولیه خواهد داشت.
نتیجه این نوع آربیتراژ به طور کلی به اقتصاد محلیِ مکان مبادله ضرر وارد خواهد کرد زیرا بین تعداد دینارها و لواهای مبادله‌شده تناسب وجود ندارد. در صورتی که با چند ارز در بازار رو به رو باشیم، این آربیتراژ پیچیده‌تر خواهد بود.
آربیتراژ در بازار نقدی
در این بخش از مفهوم آربیتراژ به انواع بازارهای نقدی می‌پردازیم و مفهوم آربیتراژ را در هر یک بررسی کرده و نحوه معاملات آن را بیان می‌کنیم. البته امروزه فرصتهای معاملاتی که در مفهوم آربیتراژ قرار گیرند در بازارهای نقدی بسیار کم است و دلیل آن تولید گسترده در سراسر جهان، حذف واسطه‌ها و تجارت الکترونیک است که بازار را به شرایط تعادل می‌رساند.
بازار جهانی سهام
امروزه سهام شرکت‌های چند ملیتی و بین‌المللی در بورس‌های جهانی عرضه میشود. این بازارها بهم متصل و فعالیت آنها یکپارچه است. گاهی ممکن است در زمان کوتاهی قیمت یک سهم در بازارهای مختلف یکسان نباشد و فرصتی برای آربیتراژ ایجاد شود. از آنجا که سرمایه‌گذاران پیوسته بازارهای جهانی را رصد می‌کنند و با وجود ربات‌های معامله‌گر و حجم بالای سفارشات، این فاصله در ارزش سهام‌ها از بین می‌روند و بازار به تعادل میرسد.
بازار غیررسمی ارز ایران
یکی از بسترهایی که معاملات در آن مطابق مفهوم آربیتراژ انجام میشود، بازارهای غیر رسمی است؛ اختلاف قیمت ارز دولتی در ایران و بازار آزاد آن سبب شده که آربیتراژگران که می‌توان آنها را دلالان ارزی نامید، ارز سهمیه‌ای دولتی را خریداری کرده و در بازار آزاد بفروشند. علاوه بر این تفاوت نرخ ارز در بازارهای منطقه‌ای و بازارهای کشورهای همسایه فرصت دیگری برای این افراد است تا در معامله‌ای بدون ریسک، سود هنگفتی بدست بیاورند. البته چنین معاملاتی موجب خروج ارز و آسیب به نظام اقتصادی کشور میشود پیگرد قانونی دارد.
آربیتراژ در بازار آتی
بخش عمده‌ای از معاملات که در مفهوم Arbitrage انجام میشود به بازار آتی تعلق دارد. این مدل آربیتراژ ناشی از اختلاف قیمت در بازار نقد و بازار آتی است. این فرآیند به این صورت است که قیمت سهام یا کالا به عنوان دارایی سرمایه‌دار در بازار آتی نسبت به قیمت آن در بازار نقد بیشتر خواهد بود؛ فاصله قیمت در این آربیتراژ موجب شده که حاشیه سود مناسبی برای سرمایه‌داران ایجاد شود که مصداق بارزی از مفهوم آربیتراژ است.
در این بازار آربیتراژگران دارایی خود را در بازار نقد خریداری می‌کنند و معادل آن قراردادی در بازار آتی منعقد می‌کنند. اختلاف قیمت در هنگام خرید و فروش این دارایی، سود ناخالص سرمایه‌گذار خواهد بود.
آربیتراژ در بازار جهانی ارز فارکس
در بازار فارکس ، حجم بالایی از تراکنش‌ها و ابزارهای معاملاتی بسیاری وجود دارد که در مفهوم آربیتراژ صدق می‌کند؛ از طرفی تعداد زیاد معامله‌گران و سرعت بالای اجرای سفارشات موجب شده که این فرصت‌ها فورا پوشش داده شود. در بازار ارز جهانی می‌توان سه روش عمده را در مفهوم آربیتراژ بررسی کرد:
آربیتراژ جفت ارزی
آربیتراژ جفت ارزی که به معنی سودآوری از قیمتهای متفاوت یک جفت ارز در دو کارگزاری یا صرافی است.
آربیتراژ سود تضمین شده
آربیتراژ سود تضمین شده که در آن معامله‌گر در مرحله اول نرخ سود کشورها و مناطق اقتصادی مختلف را بررسی می‌کند. سپس دارایی خود را به ارز کشوری که بیشترین نرخ سود را دارد تبدیل کرده و در سیستم بانکی آن کشور سرمایه‌گذاری می‌کند. معامله‌گر به طور همزمان، یک قرارداد آتی جهت تضمین نرخ تبدیل ارز منعقد می‌کند تا بعد از اتمام دوره سرمایه‌گذاری، بتواند از نرخ تبدیل اولیه خود استفاده کند.
آربیتراژ مثلثی
آربیتراژ مثلثی هنگامی استفاده میشود که برای سه نرخ ارزی، قیمتهای مختلفی وجود داشته باشد. معامله‌گران از طریق یک فرآیند معاملاتی سریع، سه جفت ارز مختلف را به یکدیگر تبدیل کرده و در نهایت به دارایی اولیه خود بازمی‌گردند.
مزایا آربیتراژ
مفهوم آربیتراژ یک استراتژی در امور مالی در اختیار افراد قرار می‌دهد که با بهره گیری از آن می‌توانند از تفاوت قیمت دو بازار، سود کم ریسکی بدست آوردند. در زیر برخی از مزایا و معایب آربیتراژ آورده شده است:
- بزرگترین مزیت آربیتراژ، صفر بودن ریسک آن است. بنا بر آنچه که در مفهوم آربیتراژ آمده است، این معاملات در بدترین حالت سود ندارد و سرمایه اولیه برای سرمایه‌گذار باقی می‌ماند.
- آربیتراژ کمک می‌کند تا قیمت اوراق بهادار در بازار تقریبا ثابت باقی بماند و بنابراین به قیمت بهتر دارایی کمک می‌کند. همچنین اختلاف قیمت اوراق بهادار در بازارهای مختلف را پایان می‌دهد.
- آربیتراژ به کارآیی بیشتر بازارهای مالی کمک می‌کند، زیرا اگر آربیتراژ وجود نداشت، سهام با قیمتهای مختلف در بازارهای مختلف خرید و فروش می‌شد و با حدس و گمان توسط تعداد کمی از افراد، اعتماد سرمایه گذاران واقعی به بازار سهام آسیب می‌دید.
معایب آربیتراژ
- بسیاری از افراد فقط جنبه قیمت را در نظر می‌گیرند و هزینه‌های معاملات و مالیات مربوط به خرید و فروش دارایی را نادیده می‌گیرند که به نوبه خود منجر به تخمین اشتباه سود میشود و اگر اختلاف قیمت زیاد نباشد، میتواند منجر به ضرر شود.
- در زندگی واقعی فرصتهای آربیتراژ زیادی وجود ندارد. اگر فرصتی برای سودآوری در چنین شرایطی وجود داشته باشد، باید سریعترین فناوری را در اختیار داشت تا بتوانید به سرعت موقعیت خود را بدست آورید. برای انجام چنین معامله‌هایی که در اختیار افراد کمی قرار دارد، باید تخصص کافی داشته باشید.
- برای انجام آربیتراژ و سودآوری بالای آن سرمایه زیادی مورد نیاز است و با سرمایه اندک نمی‌توان به سود مورد نظر رسید.
تعادل آربیتراژی
همان طور که بیان شد، آربیتراژ مجموعه‌ای از تراکنش‌های مالی است که در هیچ حالتی به زیان منتهی نخواهد شد. این معامله میتواند سودی در پی داشته باشد یا بدون سود انجام شود اما ضرری در کار نخواهد بود.
در مفهوم آربیتراژ عبارت دیگری به نام تعادل آربیتراژی وجود دارد. اگر در بازارهای مختلف، تفاوت قیمت وجود نداشته باشد، تعادل آربیتراژی رخ خواهد داد. در حالت تعادل آربیتراژی، افراد نمی‌توانند فقط با معاملات سریع و با استفاده از تفاوت قیمتهای موجود سود به دست آورند.
تعادل آربیتراژی، یک حالت ایده‌آل در اقتصاد است. البته در بسترهای مختلف، آربیتراژ به مرور به حالت تعادلی خواهد رسید. هنگامی که یک محصول در یک بازار ارزان‌تر از بازار دیگر باشد، تقاضا برای خرید از بازار ارزان‌تر بیشتر میشود؛ هر چه تقاضا برای این محصول بیشتر باشد، قیمت نیز افزایش خواهد داشت. در نتیجه فرصتهای آربیتراژی کوتاه هستند و بسیار سریع از دست می‌روند.
اجتناب از آربیتراژ در جهت ثبات بازار
فرصتهای آربیتراژی در همه جا و در زمینه‌های مختلف، از بازار سهام و بور س گرفته تا فروشگاه‌های دست دومی، وجود دارد. اما هزینه‌های پنهان فرصتهای آربیتراژ و تعداد بالای افرادی که به دنبال این فرصت‌ها هستند، این معاملات را دشوار کرده است. سودهای آربیتراژی اغلب عمر کوتاهی دارند، زیرا معامله دارایی‌ها نرخ آنها را طوری تغییر می‌دهد که بازار در فرصت کوتاهی به تعادل میرسد.
فرصتهای آربیتراژی بر اقتصاد تاثیر مستقیم دارد و با ایجاد هزینه برای محصولات، باعث بی‌ثباتی بازار خواهد شد. بنابراین باید در برابر تمایل خود برای رسیدن به سود سریع در معاملات مقاومت کنیم.
آربیتراژ در ایران
با بروز اختلاف قیمت در دو یا چند بازار، آربیتراژگران وارد بازارهای معاملاتی می‌شوند و در مدت کوتاهی تعادل بین عرضه و تقاضا برقرار میشود. هرچه بازار کارامدتر باشد، تعادل سریع‌تر ایجاد میشود و فرصت آربیتراژ کوتاه‌تر خواهد بود.
در واقع این فرصت‌ها و تعادل پس از آن، محرکی برای پویایی اقتصاد تلقی میشود. کشورهایی که در آنها ساختار اقتصادی مناسب و بازارهای کارا وجود نداشته باشد، فرصتهای آربیتراژ و مدت آنها بیشتر خواهد بود.
با افزایش تعداد فرصتهای آربیتراژی و پایداری آنها، انگیزه سرمایه‌گذاران برای فعالیت‌های مولد اقتصادی کمتر خواهد بود. چنین وضعیتی در حال حاضر در ایران وجود دارد و عدم تعادل در بازار، توسعه و رشد اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده است.
سخن پایانی
در این مطلب، به سوال آربیتراژ چیست پاسخ دادیم و فرصتهای آربیتراژی را در بازارهای مختلف را همراه با شما بررسی کردیم. این فرصت‌ها اغلب باعث پویایی اقتصاد کشورها میشود اما در کشورهایی که وضعیت اقتصادی نامناسبی وجود دارد، همین فرصت‌ها با کاهش تمایل افراد برای سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های مولد، رشد اقتصادی را تحت تاثیر قرار خواهند داد. همه افراد در بازارهای مختلف تمایل دارند هزینه‌ها را کاهش و سود خود را افزایش دهند. در نتیجه رقابت بسیار فشرده خواهد شد. به همین دلیل، در بیشتر مواردی که فرصتی برای آربیتراژ و سود مطمئن در کوتاه مدت وجود دارد، تنها کارشناسان حرفه‌ای و مجرب و نیز افرادی که ابزارهای قدرتمندی در اختیار دارند می‌توانند از این فرصتهای ویژه بهره ببرند.
کارگزاری
بهترین کارگزاری بورس ایران کدام است؟ این سوالی است که چه تازه قصد ورود به بورس کرده باشید و چه سال‌ها در آن فعالیت کرده باشید، همیشه مطرح است. اینجا سعی کرده‌ایم لیست مهمترین و مشهورترین کارگزاری‌های بورس ایران را جمع کنیم و -مثل همیشه- خلاصه و ساده، اطلاعات قابل قیاس کارگزاری‌ها را جدول‌بندی و مرتب کنیم تا خودتان با مقایسه هر آیتم به این نتیجه برسید که بهترین کارگزاری بورس 1401 کدام‌یک است.
[توضیح پس از جدول را حتما بخوانید]
مقایسه
بهترین کارگزاری‌های بورس ایران
در حال حاضر تعداد کارگزاری‌های فعال در ایران به ۱۰۶ کارگزاری میرسد که همه آنها زیرنظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. کارگزاری‌ها در واقع واسطه بین سهامداران و سازمان بورس و اوراق بهادار به حساب می‌آیند. به زبان ساده، هر شخص حقیقی یا حقوقی که کارش خریدوفروش انواع اوراق بهادار است، باید حساب کارگزاری داشته باشد و از طریق کارگزاری این کار را انجام بدهد.
صدور کد بورسی و کد معاملات آنلاین هم به عهده کارگزاری‌ها است که به‌صورت رایگان انجام می‌گیرد. (البته در روند دریافت کد بورسی، برای ثبت‌نام سجام و احراز هویت سجام باید مبلغی بپردازید که این مبلغ ربطی به کارگزاری ندارد). سهامداران هنگام خریدوفروش سهام باید کارمزد بورس مشخصی بپردازند که بخشی از این کارمزد سهم کارگزاری است و منبع اصلی درآمد کارگزاری‌ها از همین محل است.
نکاتی برای انتخاب بهترین کارگزاری در بورس
خدمات متنوع کارگزاری بورس
بازار سرمایه بازاری زنده و پویاست که به‌مرور بزرگ‌تر و پخته‌تر میشود. به عبارت دیگر، رفته‌رفته ابزارها و امکانات جدیدی به ابزارهای بازار سرمایه اضافه میشود. یک کارگزاری خوب باید بتواند با خدماتی که ارائه می‌کند این ابزارها را به‌خوبی به مشتریانش معرفی کند و در اختیارشان بگذارد. برای نمونه، ابزار اختیار معامله که یکی از ابزارهای مشتقه به شمار می‌آید، یکی از ابزارهای جدیدی است که امکان دسترسی به آن را همه کارگزاری‌ها ارائه نمی‌کنند.
زیرساخت مناسب کارگزاری
این مورد به‌ویژه درمورد کارگزاری‌های پرمشتری صدق می‌کند. از ابتدای سال ۱۳۹۹ که با سیل ورود افراد جدید به بازار بورس مواجه شدیم، مشخص شد که بعضی از کارگزاری‌ها زیرساخت مناسب برای ارائه خدمات به مشتریان پرتعداد و جدیدشان را ندارند. مثلا امکان دارد در بعضی از روزهای پر ترافیک دسترسی به سامانه آنلاین این کارگزاری‌ها وجود نداشته باشد.
البته بخشی از مشکل به خاطر هسته معاملات خود بورس بود که به‌نظر میرسد تا حد زیادی رفع شده باشد. ولی بخشی هم به خاطر ضعف سیستم آنلاین کارگزاری‌ها بود و احتمالا در روزهایی که حجم معاملات افزایش قابل توجه دارد، بخشی از این مشکلات تکرار شود. پس بهتر است سراغ کارگزاری‌هایی بروید که از این نظر مشکلی نداشته باشند.
احراز هویت آسان
برای ایجاد حساب کاربری در یک کارگزاری، علاوه بر احراز هویت سجام (که مدتی است به‌صورت آنلاین هم میشود انجامش داد)، باید در کارگزاری هم احراز هویت شوید. بنابراین اگر فرصت مراجعه حضوری به شعبه کارگزاری را ندارید، سراغ کارگزاری‌هایی بروید که احراز هویت در محل یا احراز هویت آنلاین داشته باشند.
باشگاه مشتریان کارگزاری
بعضی از کارگزاری‌ها باشگاه مشتریان دارند که برخی از خدمات‌شان را در قالب این باشگاه ارائه می‌دهند. خدماتی از قبیل آموزش‌های آنلاین و حضوری، تخفیف کارمزد بورس، بسته‌های اعتباری و غیره. اگر چنین خدماتی برایتان در اولویت قرار دارد، باید دنبال کارگزاری‌هایی باشید که باشگاه مشتریان فعالی داشته باشند.
پشتیبانی تلفنی
اکثر کارگزاری‌های بزرگ بازار بورس مرکز تماس دارند و اگر سوال یا مشکلی درمورد خدمات کارگزاری داشته باشید، می‌توانید با مرکز تماس کارگزاری تماس بگیرید و سوال‌تان را مطرح کنید. اگر این مورد برایتان اهمیت ویژه دارد، سراغ کارگزاری‌های شلوغ نروید.
این روزها که بازار سرمایه به بحث داغ جامعه تبدیل شده، سر بعضی از کارگزاری‌ها بسیار شلوغ شده و ممکن است بعضی از روزها مدت زیادی پشت خط بمانید تا به سوال‌تان پاسخ داده شود.
عرضه اولیه اتوماتیک
یکی از جذابیت‌های بورس برای تازه‌واردها عرضه‌های اولیه است. برای خرید عرضه‌های اولیه، باید در روز و ساعت خاصی سفارش خرید را وارد سامانه کنید تا سهام شرکت تازه‌وارد به شما تعلق بگیرد. از آنجا که ممکن است در این زمان خاص به هر دلیلی به سامانه معاملات دسترسی نداشته باشید، بعضی از کارگزاری‌ها این امکان را فراهم کرده‌اند که عرضه‌های اولیه (در صورت کفایت وجه موجود در حساب) به صورت خودکار برایتان خرید شوند. هرچند توصیه ما این است که سفارش‌های عرضه اولیه را به‌صورت دستی وارد کنید تا از خطاهای احتمالی اجتناب شود، ولی اگر فکر می‌کنید که فرصت پیگیری دقیق عرضه‌های اولیه را ندارید، سراغ کارگزاری‌هایی بروید که امکان خرید اتوماتیک عرضه‌های اولیه را دارند.
امکان تغییر کارگزار ناظر در سامانه آنلاین
این قابلیت بیشتر برای کسانی اهمیت دارد که می‌خواهند سراغ یک کارگزاری جدید بروند. اگر به هر دلیلی از کارگزاری فعلی خودتان راضی نباشید و بخواهید در کارگزاری دیگری حساب باز کنید، باید سهام‌تان را هم به‌نوعی وارد آن کارگزاری کنید. برای این کار باید کارگزار ناظرتان را تغییر بدهید.
بعضی از کارگزاری‌ها برای راحتی کار در سامانه آنلاین‌شان گزینه‌ای برای تغییر کارگزار ناظر در نظر گرفته‌اند. برای تغییر کارگزار ناظر هم کافی است وارد این بخش از سامانه آنلاین بشوید و تصویر برگه سهام مورد نظرتان را در این قسمت بارگزاری کنید و منتظر بمانید تا کارگزاری به درخواست تغییر کارگزار ناظر رسیدگی کند.
اعتبار معاملاتی
کارگزاری‌ها می‌توانند با توجه به میزان خریدوفروش یا سطح دارایی‌های مشتری در کارگزاری، به مشتری اعتبار معاملاتی بدهند. مشتری میتواند با این اعتبار اقدام به خرید سهام کند و باید در سررسید مدت اعتبار (مثلا میتواند یک ماه یا بیشتر باشد) اعتبار دریافتی را تسویه کند. بدیهی است که اگر در این مدت سودی عاید مشتری شده باشد، این سود برای خود مشتری است. همچنین بعضی از کارگزاری‌ها تحت شرایطی برای خرید عرضه‌های اولیه اعتبار می‌دهند.
بنابراین اگر دنبال دریافت اعتبار معایب بازار اولیه بورس هستید، بهتر است تحقیق کنید که شرایط اعطای اعتبار در کارگزاری مورد نظرتان دقیقا چگونه است.
سود رسوب پول
ممکن است در بعضی از مقاطع بازار ترجیح بدهید مقداری از دارایی‌تان را به صورت پول نقد نگه دارید و منتظر فرصت خرید مناسب بمانید. بعضی از کارگزاری‌ها این امکان را فراهم کرده‌اند که در صورت باقی ماندن پول نقد در حساب کارگزاری، به این پول سود تعلق بگیرد.
این مورد برای کسانی که مبلغ قابل توجهی در بورس دارند میتواند نکته مهمی باشد.
سوالات متداول درباره انتخاب بهترین کارگزاری بورس
چگونه بهترین کارگزاری بورس را انتخاب کنیم؟
برای انتخاب یک کارگزاری بورس مناسب می‌توان معیارهایی مانند احراز هویت آسان، داشتن باشگاه مشتریان، زیرساخت مناسب کارگزاری، پشتیبانی تلفنی، دارا بودن عرضه اولیه اتوماتیک، امکان تغییر کارگزار ناظر در سامانه آنلاین، اعطای اعتبار معاملاتی به مشتریان، سود رسوب پول و خدمات متنوع کارگزاری بورس را در نظر گرفت.
کدام یک از کارگزاری‌ها تاکنون خدمات بهتری ارائه داده است؟
با توجه به گزینه‌ها و خدمات هر کارگزاری که در جدول بالا آمده است، می توانید کارگزاری مطلوب خود را پیدا کنید.
منظور از اعطای اعتبار معاملاتی هر کارگزاری به مشتریان چیست؟
کارگزاری‌ها می‌توانند با توجه به میزان خریدوفروش یا سطح دارایی‌های مشتریان خود، به مشتری اعتبار معاملاتی بدهند. مشتری میتواند با این اعتبار اقدام به خرید سهام کند و باید در سررسید مدت اعتبار (مثلا میتواند یک ماه یا بیشتر باشد) اعتبار دریافتی را تسویه کند. اگر در این مدت سودی عاید مشتری شده باشد، این سود برای خود مشتری است. همچنین بعضی از کارگزاری‌ها تحت شرایطی برای خرید عرضه‌های اولیه اعتبار می‌دهند.
آیا احراز هویت خود کارگزاری به صورت غیرحضوری وجود دارد؟
بله، در چندین کارگزاری احراز هویت به صورت آنلاین یا احراز هویت در محل وجود دارد.
آیا به پول نقد باقیمانده در حساب کارگزاری سود تعلق می‌گیرد؟
یکی از موارد جذاب در انتخاب کارگزاری، سود رسوب پول است. ممکن است بعضی از افراد که اتفاقا مبلغ زیادی در بورس دارند، بخواهند مقداری از دارایی‌شان را به صورت نقد نگه دارند تا در فرصت مناسب خرید کنند. بعضی از کارگزاری‌ها این امکان را فراهم کرده‌اند که در صورت باقی ماندن پول نقد در حساب کارگزاری، به این پول سود تعلق بگیرد.
'شستا' چیست و فروش آن چه عواقبی دارد؟
در دوره ناامیدی به آینده اقتصاد ایران، برای بسیاری بورس به تنها نقطه امید بدل شده‌است، از دولت که قصد کرده تمام درآمدهای برباد رفته خود را با واگذاری سهام شرکت‌های خود در بورس جبران کند تا سرمایه گذاران خردی که برای کسب سود راهی بازار سرمایه شده‌اند.
در حالی که اقتصاد ایران بر اساس پیش بینی مرکز آمار در سالی که گذشت رشد منفی ۷.۲ درصدی را به ثبت رساند، بورس تهران با نرخ بازدهی کمتر از ۲۰۰ درصد، جذاب ترین نقطه سرمایه گذاری بود.
روند باورنکردنی سوددهی در بورس حتی در روزهای آغاز به کار سال ۱۳۹۹ که با بحران شیوع کرونا آغاز شد نیز ادامه یافت، بورس در همین روزها نیز بازدهی بیش از ۲۰ درصد را تجربه کرده است تا همچنان سیل نقدینگی در تالار شیشه‌ای سهام آرام گیرد.
اما جذب سیل نقدینگی در بورس و جذبه این بازار برای ورود خریدارانی جدید، دولت را نیز بر آن داشته تا با آماده کردن سهام شرکت‌هایی برای عرضه در این بازار، هم عطش بازار را آرام کند و هم به این بازار به عنوان منبع مناسبی برای کسب درآمد بیندیشد.
بیشتر بخوانید:
تداوم تحریم‌ها در کنار کاهش شدید قیمت نفت در پی بروز بحران کرونا و افت تقاضای جهانی طلای سیاه، دولت را مطمئن کرده است که حتی به نزدیکی‌های رقم پیش‌بینی شده از محل درآمدهای نفتی هم نخواهد رسید.
از طرفی اقتصاد ایران در پی تجربه رکودی فراگیر، در سال جدید با بحران شیوع کرونا به شرایطی رسیده است که احتمال رفتنش به عمق رکودی شدیدتر را بیشتر می‌کند، از این رو چندان امیدی به مالیات ستانی از کسب وکارهای کم رونق نیز نیست.
دیگر درآمدها از جمله صادرات غیرنفتی نیز درگیر قرنطینه و مسدود شدن مرزها و کم رمقی چین شریک نخست اقتصادی ایران است.
بورس روزنه امید در اقتصاد ناامید
با این حساب تنها امید بورس تهران است و سهام شرکت‌هایی دولتی که میتواند به درآمدهای ریالی دولت کمک برساند. آماده کردن واگذاری و عرضه ۸ میلیارد سهم معادل ۱۰ درصد از سهام ابرهلدینگ شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی یا شستا را در بورس می‌توان از این منظر، درک کرد.
این عرضه بزرگترین رقم برای عرضه اولیه در تاریخ بورس به حساب می آید که ۶.۷ میلیارد سهم برای فروش به عموم و ۱.۳ میلیارد سهم برای فروش به صندوق‌های سرمایه گذاری در نظر گرفته شده است.
ارزش بازار شستا حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده میشود و احتمالا هر سهم این ابرهلدینگ در محدوده قیمتی ۸۵۰ تا ۸۶۰ تومانی عرضه خواهد شد.
تمام این اعداد و ارقام چه از رقم ارزش شرکت شستا، چه از منظر اهمیت این شرکت در بورس و اقتصاد ایران و چه از میزان عرضه اولیه در یک روز و رقم این سهم ۱۰ درصدی از سهام شستا، همگی بخشی از تاریخ بورس محسوب خواهند شد.
«شستا» با مالک عمومی، تصمیم گیر دولتی
اما این واگذاری برای بورس به این آسانی‌ها نیست، بحث و جدل پیشینی حتی قبل از پرداختن به قیمت، نحوه عرضه و بقیه ماجراهای مربوط به این واگذاری، بحث ماهیتی درباره شستاست.
در همین روزهایی که اخبار مرتبط با واگذاری شستا بالا گرفته، معلوم شده است که بر سر ماهیت شستا، اختلاف نظرهایی جدی وجود دارد.
منبع تصویر، Getty Images
شستا شرکت سرمایه‌گذاری متعلق به سازمان تامین اجتماعی، ماهیتی عمومی و نه دولتی دارد و در واقع صاحبان سازمان تامین اجتماعی یعنی بازنشستگان و بیمه شدگان این سازمان مالکان اصلی آن محسوب می شوند هر چند که در نهایت اختیار تعیین مدیرعامل و هیئت مدیره این سازمان با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است و در عمل زمام امور در دست دولتی‌هاست.
روانه کردن شستا به بازار دوم برای آمادگی عرضه سهام آن در بورس نیز نشان می‌دهد که دولت این مشکل را پیشتر رفع و رجوع کرده است. مگر آنکه این احتمال وجود داشته باشد در ادامه با ثبت شکایتی در دیوان عدالت اداری این روند با دست‌اندازهایی روبرو شود.
اما همچنان این موضوع مورد سوال است که عرضه اولیه شستا به بازار و فروش سهام آن به مردم، بخشی از درآمدهای تامین اجتماعی محسوب خواهد شد یا منبعی خواهد بود برای تسویه بدهی‌های دولت به تامین اجتماعی، یا اینکه دولت آن درآمدها را در اختیار خواهد گرفت؟
سازمان تامین اجتماعی در سال‌های اخیر با مشکلات تامین مالی قابل توجهی روبرو بوده است.
شرکت‌های تو در تو، مالکیت لایه به لایه
اما گذشته از این شبهه، موضوع عرضه سهام شستا به بورس یک بار دیگر موضوع کارآمدی خصوصی سازی، واگذاری‌های دولتی و بحث‌های پیرامون آن را زنده کرده است.
هم اکنون پیش از آنکه شستا به بازار عرضه شود خود نزدیک به ۱۰ درصد از بازار سرمایه ایران را در اختیار دارد، به طوریکه ۸۲ شرکت از ۱۸۷ شرکت مدیریتی سبد دارایی‌های شستا در بازار حضور دارند.
شرکت‌های متعلق به شستا در بازار سرمایه در قالب ۹ هلدینگ عظیم شامل سرمایه گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین، سرمایه گذاری دارویی تامین، سرمایه گذاری سیمان تامین، سرمایه‌گذاری صدر تامین، سرمایه اری صبا تامین، سرمایه‌گذاری صنایع عمومی تامین، رایتل، سرمایه‌گذاری توسعه انرژی تامین و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، لایه‌های مختلفی از سهامداری، شراکت و مالکیت تو در تو را تشکیل داده است.
با ورود شستا به عنوان ابرهلدینگ این هلدینگ‌ها به بازار، لایه جدیدی به این لایه‌های سهامداری این مجموعه افزوده میشود که بر پیچیدگی‌های پیشین می‌افزاید.
پول از شما ریاست از ما
اما مهمترین اتفاق در این عرضه سهام که نقد و گلایه دیرین به جریان خصوصی‌سازی در ایران است، همچنان پابرجا باقی می‌ماند و آن واگذاری سهام و تغییر مالکیت‌ها بدون تغییر در ساختار مدیریت بنگاه‌هاست.
واگذاری‌های دولتی در قالب خصوصی سازی در طول سه دهه گذشته با این مشکل و انتقاد روبرو بوده‌اند که با هدف کسب درآمد و تامین مالی صورت گرفته‌اند و تغییر مالکیت‌ها به گونه‌ای طراحی شده است که منجر به از دست رفتن حاکمیت مدیریتی دولت در این بنگاه‌ها نشود.
برای همین منتقدان می‌پرسند اگر دولت قصد خصوصی سازی دارد چرا باقیمانده سهام مدیریتی خود در بسیاری از بنگاه‌ها و شرکت‌های بورسی را واگذار نمی‌کند تا هم کسب درآمد کرده و هم اجازه دهد تا مدیریت این بنگاه‌ها به بخش خصوصی رسیده و بهینه و کارآمد شود؟
منبع تصویر، Getty Images
تو در تو کردن شرکتها و واگذاری بخشی از سهام یک شرکت به شرکت بالادستی و پس از آن واگذاری بخشی از سهام هر دو شرکت بدون از دست رفتن سهام مدیریتی و واگذاری توان اعمال قدرت در اداره و تصمیم گیری بنگاه‌ها و شرکتها، ترفندی ۳۰ ساله است که دولت در تمام این سال‌ها آن را تجربه کرده است.
واگذاری بخشی از سهام شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی نیز همچون همان رویه سابق، هیچ تغییری در نحوه تعیین و تغییر مدیران دولتی در این زنجیره شرکت‌داری ایجاد نمی‌کند. از این رو این واگذاری با مواهب و فواید احتمالی خصوصی‌سازی همچون کاهش تصدی گری دولتی، بهینه شدن مدیریت و کارآمدی مدیران و بهبود فرآیندهای کاری ارتباطی نخواهد داشت.
فروش دولت با تخفیف ۲۵ درصدی
گذشته از عرضه سهام شستا به بازار، دولت برنامه واگذاری سهام تحت مالکیت خود را نیز در سر دارد که گویا از نیمه دوم اردیبهشت‌ماه در دستور کار قرار می گیرد.
آن طور که روزنامه «دنیای اقتصاد» گزارش داده این برنامه واگذاری در قالب سه صندوق قابل معامله سامان می یابد و هر ایرانی قادر خواهد بود با ارایه کد ملی تا حداکثر دو میلیون تومان از این سهام خریداری کند.
نخستین دوره از واگذاری‌ها، با فروش باقیمانده سهام دولت در ۱۳ شرکت فعال در بورس و فرابورس انجام خواهد شد و تخفیفی ۲۰ تا ۲۵ درصدی برای آن درنظر گرفته شده است.
ظاهرا این تخفیف بر میانگین قیمت این سهام در ۳۰ روز گذشته اعمال میشود. با این حساب باید نوسانات قیمتی سهام این شرکتها در یک ماه قبل از واگذاری را باید با دقت دنبال کرد.
اما مهمترین ترجیح بورس بر دیگر شیوه‌های واگذاری و فروش شرکتها، شفافیت در روند واگذاری در این شیوه و کشف قیمت سهام شرکتها در فرآیند بورس است، حال آنکه تخفیف ۲۰ تا ۲۵ درصدی، میتواند رویه‌ای برخلاف این روند به حساب آید و از اساس ترجیحات انتخاب شیوه واگذاری در بورس را زیر سوال می‌برد، ضمن آنکه این تخفیف قیمتی به خریداران جدید روا داشتن تبعیض در حق دارندگان پیشین این سهام است و میتواند بر تغییرات قیمت جاری سهم نیز اثرگذار باشد.
بورس تا کجا میتواند؟
پرسش مطرح دیگر بر سر راه این واگذاری‌ها و فشار دولت روی بورس برای کسب درآمد از این بازار، پرسش درباره توان این بازار در جذب نقدینگی جدید است.
بورس تا کجا میتواند برای دارندگان سرمایه‌های خرد و جریان نقدینگی، جذاب باشد؟ به نظر میرسد دولت و برنامه ریزان، شرایط فعلی بورس را ثابت فرض کرده‌اند به این معنا که شرایط بازار پس از این عرضه‌ها و برنامه دولت برای واگذاری‌ها، متفاوت از اکنون خواهد بود.
عرضه‌های اولیه با استقبال روبرو شده است، اما این استقبال تا کجا ادامه خواهد داشت؟
دیدگاه شما