شاخص بورس چیست (Stock Market Index) و تغییرات آن چه معنایی دارد؟
ما در اینجا به معرفی و تعریف مفهوم شاخص بورس پرداختیم. نشانگری که تغییرات ایجاد شده در آن می تواند بیانگر وضعیت عمومی بازار بورس باشد. انواع مختلف شاخص از جمله، شاخص کل، شاخص قیمت، شاخص هم وزن، شاخص 50 شرکت برتر و شاخص 30 شرکت بزرگ را بررسی کردیم. تغییرات شاخص بورس و تأثیراتی که بر بازار می گذارد را نیز مورد مطالعه قرار دادیم.
شاخص بورس چیست (Stock Market Index) و تغییرات آن چه معنایی دارد؟
شاخص بورس چیست؟
اگر تا به حال وارد دنیای بورس شده اید و مفاهیم مختلف آن را فرا گرفته اید، حتماً کلمه ی شاخص بورس را بارها شنیده اید. مفهومی که هر وقت صحبت از بازار بورس و سرمایه گذاری در آن می شود حتماً از آن استفاده شده و به بالا و یا پایین رفتن آن اشاره می شود. به طور قطع می دانید که بورس بازار و یا بستری برای معامله بین دو فرد خریدار و فروشنده هست.
بازاری که در آن سهام شرکت های مختلف خرید و فروش می شود. با ورود به این بازار جملاتی مانند شاخص بورس برای مثال با ۱۰۹۴۴ واحد رشد به ۵۵۵، ۱۸۱.۵۸ واحد رسید را خواهید شنید؛ و اما این شاخص چیست؟ رشد و یا کاهش آن چه چیز را نشان می دهد؟ بالا بودن آن برای خرید سهم بهتر است یا پایین بودنش؟
این ها سؤالاتی هستند که حتماً بعد از ورود به بورس یا حتی قبل از آن ممکن است ذهن شما را درگیر کرده باشد. ما در این جا شما را با مفهوم شاخص و تغییرات آن آشنا می کنیم. به شما می گوییم که نوسانات شاخص چه معنایی می دهد و چه زمانی برای خرید سهم و سرمایه گذاری مناسب تر است. پس در ادامه با ما باشید.
شاخص بورس چیست؟
کلمه ی شاخص که معادل انگلیسی آن index می باشد در واقع یک نشانگر است که می توان از طریق آن تغییرات یک یا چند متغیر را در یک بازه ی زمانی خاص بررسی کرد. پس می توان گفت شاخص یک معیار برای بررسی وضعیت متغیرهاست. حال به بررسی این کلمه در بازار بورس می پردازیم.
در این بستر شاخص ها نشان دهنده ی روند رشد و یا افت بازار هستند. گفتیم شاخص ها، بله زیرا برای بررسی اوضاع بازار بورس از چند شاخص استفاده شده که هر کدام از جنبه ای خاص رشد و یا افت بازار را بررسی می کنند. برای به دست آوردن هر کدام از این شاخص ها باید فرمول هایی خاص را به کاربرد و تحلیلی ویژه برای هر کدام وجود دارد.
در واقع با کمک همین شاخص هاست که می توان وضعیت بازار بورس را از گذشته تا کنون بررسی و تحلیل کرد. حال که به طور کلی با مفهوم شاخص بورس آشنا شده اید و از این امر که باید کارکرد هر شاخص را بدانید تا بتوانید آن را تحلیل کرده و از وضعیت بازار بورس با خبر شوید، آگاه شده اید، وقت آن رسیده است که به بررسی انواع شاخص بورس و توضیحی در مورد هر کدام بپردازیم. ما در اینجا تعدادی از پر اهمیت ترین شاخص ها را برای شما آوردهایم.(1) و (2)
انواع شاخص بورس
- شاخص کل
- شاخص قیمت
- شاخص هم وزن
- شاخص 50 شرکت فعال
- شاخص 30 شرکت بزرگتر
شاخص کل
حتماً تا به حال عبارت شاخص بورس تهران را شنیده اید. شاخص کل درواقع همین شاخص می باشد. این شاخص پرکاربرد که یکی از رایج ترین اصطلاحاتی است که سرمایه گذاران در بورس به کار می برند بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است. میانگین سود و بازدهی سرمایه گذاران در بورس از تغییرات شاخص کل به دست می آید.
این شاخص هم تغییرات قیمت سهام و هم سودهای سالیانه ای که شرکت ها به شما پرداخت می کنند را محاسبه می کند. با ذکر یک مثال شاید بهتر با مفهوم آن آشنا شوید. تصور کنید که شما از هر کدام از شرکت های بورسی یک سهم را خریده اید. اگر برای مثال در ابتدای سال شاخص کل 1000 واحد باشد و در انتهای سال 1250 واحد بشود این بدین معناست که شما 25 درصد سود کرده اید؛ که البته سود همه ی سهم ها برابر نیست اما میانگین وزن دار رشد آن ها ۲۵ درصد می باشد . شاخص کل یک رفتار کلی و عمومی از بازار بورس را نشان می دهد.
وقتی تعداد تقاضا و خریدار بیش تر از فروشنده است، این نشانگر به سمت بالا می رود اما در حالت برعکس شاخص را به سمت پایین می کشد. پس به طور کلی با تغییر قیمت هر سهم و یا مقدار سود شرکت ها این شاخص تغییر می کند. نکته قابل توجه دیگر اشاره به این فرمول می باشد که هر چه شرکت ها بزرگتر باشند و سرمایه بیش تری داشته باشند، تأثیر بیش تری روی شاخص کل خواهند داشت؛ و اما نکته ی آخر در مورد شاخص کل این است که در هنگام بررسی این شاخص باید به این موضوع توجه کنید که این تغییرات شاخص است که برای ما اهمیت دارد نه خود عدد آن. (1) و (3)
شاخص قیمت در بازار بورس
با استفاده از این شاخص که یک از شاخص های مهم در بازار بورس می باشد، می توان تغییرات قیمت را دنبال کرد. به همین دلیل است که اسم این نشانگر، شاخص قیمت هاست. به بیان دیگر شاخص قیمت بیانگر روند عمومی قیمت سهام تمام شرکت هایی که در بورس می باشند، است. برای مثال هر مقدار که شاخص قیمت رشد کند، سطح عمومی قیمت ها در بورس همان مقدار رشد کرده است.
پیش تر گفتیم که علاوه بر قیمت، سودی که شرکت ها به صورت سالیانه به شما پرداخت می کنند نیز در محاسبه شاخص کل مؤثر است. این دقیقاً همان قسمتی است که نشان دهنده ی تفاوت شاخص قیمت با شاخص کل است. در شاخص قیمت فقط قیمت سهام شرکت های بورسی در فرمول شاخص محاسبه می شود.
در این شاخص هم همانند شاخص کل هر چه شرکت ها بزرگتر و دارای سرمایه بیش تر باشند، تأثیر آن ها بر شاخص قیمت بیش تر خواهد بود.(4)
شاخص هم وزن
همانطور که قبل تر اشاره کردیم سهم شرکت های بزرگ در شاخص کل نسبت به شرکت های کوچک بیش تر است که خب این بدان معنی است که تغییراتی که در شرکت های بزرگ به وجود بیاید شاخص کل را تحت تأثیر قرار می دهد. برای مثال اگر شرکت های بزرگ سقوط کنند شاخص کل هم افت می کند ولی خب شرکت های کوچک اوضاع خوبی دارند و این جا افت شاخص کل شاید نتواند نشان از اوضاع بد بازار باشد.
به همین دلیل شاخص دیگری به نام شاخص هم وزن وجود دارد که در آن تمامی شرکت ها وزن مساوی دارند. این شاخص بر خلاف شاخص کل با حمایت از چند سهم دچار تغییر نمی شود و در نتیجه تعدادی از تحلیلگران شاخص هم وزن را ملاکی بهتر و دقیق تر برای بررسی اوضاع عمومی بازار می دانند.(3)
شاخص 50 شرکت فعال تر
بازار بورس هر سه ماه یکبار فهرست شرکت هایی را که در آن ها خرید و فروش آسان تر انجام می شود که به آن میزان نقد شوندگی می گویند، اعلام می کند.
این شاخص تغییرات سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی که نقد شوندگی بالاتری دارند را نشان می دهد. در حقیقت این شاخص از 50 شرکت با بیشترین حجم معاملات تشکیل می شود.
شاخص 30 شرکت بزرگ
در این شاخص سطح عمومی سهام 30 شرکت بزرگ نشان داده می شود. ارزش بازار در این 30 شرکت در مقایسه با سایر شرکت ها بیش تر است. ناگفته نماند که ارزش بازار از حاصل ضرب قیمت روز سهام در شرکت در تعداد سهام آن شرکت به دست می آید. برای مثال از کاربرد این شاخص می توان فرض کرد که شاخص کل مثبت بوده اما شاخص هم وزن منفی است. دلیل این اختلاف با بررسی شاخص ۳۰ شرکت بزرگ تر می تواند توجیه شود. (4) و (1)
پنج شاخص بورس
که در بالا از آن ها سخن گفتیم پر کاربرد ترین شاخص ها در بازار سرمایه هستند. قابل به عرض است که این ها تنها شاخص های بازار بورس نیستند و شاخص های دیگری هم وجود دارد اما آن ها در بین سرمایه گذاران عام بورس خیلی کاربرد ندارند پس ما هم از معرفی آن ها خودداری کرده زیرا که از حوصله این بحث خارج است. البته حال که از انواع شاخص بورس سخن به میان آمده است بد نیست از دو شاخص صنعت و شاخص واسطه گری های مالی نیز صحبتی بکنیم.
شاخص صنعت بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت های فعال در بخش صنعت است. شرکت هایی که در صنایع مختلف مانند فلز سازی، پتروشیمی، خودرو سازی و. فعال هستند. شاخص واسطه گری مالی نیز عملکرد شرکت هایی که در حوزه مالی فعال هستند، مانند هلدینگ ها، لیزینگ ها و. را نشان می دهد.
قابل توجه است که در شاخص صنعت بانک ها، بیمه ها و شرکت های خدماتی نقشی ندارند. شاخص صنعت شاخصی است که برای سیاست گذارها حائز اهمیت می باشد. در نهایت همانطور که قبل تر هم ذکر کردیم یادتان باشد شاخص وضعیت کلی بورس را به ما نشان می دهد. مثبت یا منفی بودن آن صرفاً به معنای مثبت یا منفی بودن کل بورس نمی باشد و به همین دلیل هم شاخص های مختلفی وجود دارد که در واقع برای یک تحلیل کامل و عالی از بازار بورس بهتر است که تمامی شاخص ها یا حداقل پرکاربردترین آن ها که در اینجا نام بردیم، مورد بررسی قرار بگیرند. (4)
سرمایه گذاری بر اساس شاخص
قبل از شروع این بحث ابتدا به تعریف بازار خرسی می پردازیم. بازاری که در آن تمام شاخص ها پایین می آیند و اوضاع بورس رو به وخامت می رود. به این بازار، بازار خرسی می گویند. شاخص مثبت هیچ گاه به این معنا نیست که شما تماماً سود خواهید کرد؛ یعنی با وجود یک شاخص مثبت شما باز هم می توانید ضرر کنید و یا حتی در یک بازار خرسی می توانید سود کنید.
پس شاخص بورس معیاری برای بررسی هر مورد سرمایه گذاری به طور مجزا نیست. از میان سرمایه گذاری های مختلف، دو نوع به طور مستقیم با شاخص کل در ارتباط هستند. اولین مورد سرمایه گذاری بر اساس شاخص و دومین مورد سرمایه گذاری خرسی یا معکوس است. در مورد اول که آن را index investing می گویند، تمام تلاش فرد سرمایه گذار بر این است که تغییرات شاخص را به سبد خود وارد کند. پس با این حساب سبد او با بالا رفتن شاخص بالا رفته و با پایین آمدن آن نزول می کند.
این نوع سرمایه گذاری با تعداد زیادی سهم فقط می تواند امکان پذیر باشد. پرتفوی شخص برای بازار خرسی به چه معناست؟ این نوع از سرمایه گذاری باید از تمام سهم های شاخص ساز تشکیل شده باشد. خب با این تفاسیر این نوع معامله ها و سرمایه گذاری ها شاید برای یک شخص حقیقی خیلی ممکن و مقدور نباشد. پس با این حساب صندوق های سرمایه گذاری مشترک بهترین ابزار برای این نوع می باشند؛ و اما نوع دوم که آن را سرمایه گذاری معکوس می نامیم، دقیقاً برعکس نوع اول است.
به این معنا که تغییراتی بر عکس تغییرات شاخص در سبد وارد می شود. در واقع در این نوع، شخص سرمایه گذار سهمی که ندارد را می فروشد تا در آینده پول آن را پرداخت کند. پس به این ترتیب اگر قیمت سهم کم بشود او سود می کند. بازار های خرسی که در ابتدا به تعریف آن پرداختیم از این نوع سرمایه گذاری استفاده می کنند.(3)
جمع بندی
ما در اینجا به معرفی و تعریف مفهوم شاخص بورس پرداختیم. نشانگری که تغییرات ایجاد شده در آن می تواند بیانگر وضعیت عمومی بازار بورس باشد. انواع مختلف شاخص از جمله، شاخص کل، شاخص قیمت، شاخص هم وزن، شاخص 50 شرکت برتر و شاخص 30 شرکت بزرگ را بررسی کردیم. تغییرات شاخص بورس و تأثیراتی که بر بازار می گذارد را نیز مورد مطالعه قرار دادیم. حال که با این مفهوم آشنایی کامل دارید، می توانید در بازار بورس با تجربه تر عمل کنید. امیدواریم که این اطلاعات برای شما مفید بوده باشد.
بازار گاوی و بازار خرسی چیست؟
بازار گاوی بازار خرسی دو عبارت بسیار متداول برای نامیدن روند حرکت قیمتها در همه بورسهای جهان هستند.
بازار گاوی Bull market و بازار خرسی Bear market اصطلاحات پرتکراری در همه بازارهای نوین مالی میباشند.
این عبارات، اصطلاحاتی محاورهای هستند که از گذشته مورد استفاده معاملهگران و فعالان بازار بورس بوده است.
نام بعضی از حیوانات، میوهها، غذاها و یا اشیاء همواره در بورسهای مختلف دنیا بین تریدرهای مصطلح شده است.
دو مورد از عبارات بسیار پر استفاده در انواع بازارهای جدید و بورسهای سراسر دنیا، بازار گاوی و بازار خرسی میباشد.
بازار گاوی چیست
بازار گاوی به بازاری گفته میشود که در آن میل عمومی قیمتهای بازار به سمت افزایش و صعود باشد.
پس اگر در بازاری شاهد رشد و بالا رفتن قیمتهای تابلو باشیم، بازار یک بازار گاوی نامیده خواهد شد.
در بازار گاوی قدرت خریداران بیشتر از قدرت عرضهکنندگان بازار است که نتیجه آن رشد قیمتها خواهد بود.
پایان عرضه فروشندگان بازار و ایجاد صف خرید، میتواند نمودی از برآیند قدرت طرفهای عرضه و تقاضا باشد.
در بازار گاوی قیمت موفق خواهد شد به مرور زمان و رفته رفته قلههای جدید و بالاتری را فتح کرده و ثبت نماید.
از گذشته اصطلاح محاورهای بازار گاوی به خاطر مدل جنگ کردن این حیوان برای این بازار انتخاب شده است.
گاوها هنگام مبارزه و جنگ، با حرکت دادن سر و شاخ خود از پایین به بالا سعی در ضربه زدن به دشمن را دارند.
به همین دلیل وقتی در بازار قیمتها شروع به افزایش و بالا رفتن مینمایند، گفته میشود بازار گاوی شده است.
بازار خرسی چیست
بازار خرسی عبارت پر تکرار دیگری است که در بورس ایران هم بارها آن را در کنار اصطلاح بازار گاوی شنیدهایم.
بازار خرسی در واقع در جهت عکس بازار گاوی بوده و در نقطه مقابل بازارهای افزایشی قرار گرفته است.
وقتی قیمتهای بازار بورس در حال کاهش و سقوط باشند، اصطلاحا گفته میشود که بازار، بازار خرسها است.
بازار خرسها بازاری است که در آن توان خریداران کم شده و قدرت فروشندگان بازار به مرور در حال افزایش میباشد.
در بازار خرسی کم کم خریداران ناپدید شده و با ادامه این روند، به احتمال زیاد صفهای فروش تشکیل میشوند.
نام خرس هم دقیقا به خاطر نحوه مبارزه و رویارویی این حیوان در جنگ برای این بازار انتخاب شده است.
خرسها در نبرد، همواره با دستان پر قدرت و ضربات از بالا به پایین دستها، به حریف ضربه زده و آن را شکست میدهند.
از گذشته تا به حال نیز در فرهنگ مکزیکیها، دو حیوان گاو و خرس همواره در نقطه مقابل یکدیگر قرار داشتهاند.
نکته بسیار مهم
برای تشخیص صحیح و مطمئن روند و جهت کلی بازار، فقط از تایم فریمهای بلندمدت استفاده نمایید.
از نام حیوانات دیگری نیز در بازار بورس استفاده میشود که البته کمتر مصطلح میباشند.
خوک در بازار بورس
حرص و طمع یکی از رفتارهای بسیار تاثیر گذار بر نتایج فعالان بازار بورس میباشد.
از دیر باز هم خوک به عنوان سمبلی از حرص و طمع و زیادهخواهی در فرهنگهای مختلف بوده است.
در بازار بورس به رفتار افراد طماعی که سودهای خود را بر اثر زیادهخواهی از دست میدهند، رفتار خوکی گفته میشود.
خوکها معمولا شکار و قربانی خوبی برای دلالان و افراد شایعهساز در بازار بورس هستند.
گوسفند در بازار بورس
در کنار رفتار خوکی، رفتار گوسفندی نیز عامل مهمی برای قربانی شدن دسته دوم از افراد ناآگاه است.
این افراد قربانی ترس خود هستند و بدون مطالعه شخصی در صدد تقلید و دنبالهروی دیگران میباشند.
رفتار گوسفندی گاهی موجب پیروی از گاوها و گاهی نیز باعث پیروی از خرسها در بازار است.
گرگ در بازار بورس
گرگها در بازار بورس از هر ابزاری چه قانونی و چه غیر قانونی، برای کسب سود استفاده میکنند.
گرگها قدرت و سرمایه زیادی در اختیار دارند و با هر روشی حتی کلاهبرداری، دنبال کسب درآمد هستند.
جوجه در بازار بورس
جوجه نماد محافظه کاری و دوری جستن از خطر و قبول ریسک است و در بورس به افراد گنجشک روزی اطلاق میشود.
این گروه همواره در پی کسب بازدهی مطمئن و قطعی مثل بهره بانکی هستند، اگرچه مقدار این بازدهی ناچیز باشد.
بازار گاوی و بازار خرسی دو نماد بسیار روشن و واضح از هیجانات و حرکات گروهی در بازار بورس هستند.
موضوع : آشنایی با بازار خرسی و گاوی
بازار گاوی یا Bull market و بازار خرسی Bear market از جمله واژههایی هستند که بارها در توصیف وضعیت بازار شنیدهایم. اما شاید آشنایی با مفهوم و ریشه پیدایش این کلمات سوال بسیاری از افراد باشد که در ادامه مطلب به توضیح آن میپردازیم.
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
بازار گاوی و خرسی چیست؟
بازار گاوی و خرسی چیست؟
این دو واژه برای مشخص کردن روند کلی بازار سرمایه به کار گرفته میشوند. به عبارت ساده، هنگامی که بازار رو به رشد باشد و قیمت سهام روندی صعودی دارد میگویند «بازار گاوی» است. این در حالی است که اگر قیمت سهام روندی نزولی داشته و رکود در اوضاع اقتصادی حاکم شده باشد، «بازار خرسی» نامیده می شود که میتواند روند بازار را توضیح دهد.
«گاو» و «خرس» از کجا آمدهاند؟
ریشه اصلی این دو واژه به طور قطع شناخته شده نیست، اما دو گمانه در رابطه با این مساله وجود دارد که استناد به آنها رایجتر است.
1) اولین توضیح، به نحوه جنگیدن این دو حیوان اشاره دارد. از طرفی، با توجه به اینکه گاو به هنگام حمله به دشمن، شاخهای خود را به طرف بالا میگیرد، روند صعودی بازار را گاوی مینامند.
اما از سوی دیگر، خرس در مقابله با رقیب خود، پنجههایش را به سمت پایین میگیرد و با او میجنگد. برخی بر این باورند که این مساله علت استفاده از نام خرس به هنگام توصیف بازار نزولی است.
2) در گذشتهای دور، دلالانی وجود داشتند که پوست خرس میفروختند. در واقع، آنها پوست خرس را با قیمت همان روز به مشتریان پیش فروش میکردند و چون اعتقاد داشتند که قیمت آن در آینده نزدیک کاهش خواهد یافت، در موعد تحویل پوست با پرداخت مبلغی کمتر به شکارچیان، از تفاوت قیمت خرید فعلی و پیشفروش سود کسب میکردند.
این افراد به «خرسیها» شهرت یافته بودند و چون روند نزولی قیمت را پیشبینی میکردند، عدهای عقیده دارند که ریشه «بازار خرسی» از این افراد بر گرفته شده است.
این مفسران در توجیه نام گاو نیز اشاره به مبارزات تاریخی گاو و خرس دارند که همواره در طول تاریخ، گاو نقطه مقابل خرس بوده است (جنگ گاو و خرس، از جمله تفریحات مردم مکزیک به شمار میآمده که هماکنون نیز در برخی نقاط دنیا این عمل انجام میگیرد و مردم شهر را به تماشای این مبارزه جذب میکند).
- دیپارتمان آموزش عالی
- مدرک انحصاری
- تاییدیه جهانی
بازار گاوی چگونه به بازار خرسی تبدیل میشود؟
بازار گاوی چگونه به بازار خرسی تبدیل میشود؟
وقتی عموم مردم در بازار هستند، بازار گاوی (صعودی) آمادگی زیادی برای تبدیل شدن به بازار خرسی (نزولی) دارد. دلیل آن این است که عموم مردم کمترین تحملی برای پذیرش ریسک ندارند و در نتیجه نیاز به اطمینان و تایید زیادی دارند که یقین کنند کاری که انجام میدهند یک سرمایهگذاری «مطمئن» است .
در نتیجه اغلب آنها آخرین افرادی هستند که متقاعد میشوند بازار صعودی است و فرصتهای خوبی برای خرید در آن وجود دارد. در یک بازار گاوی، صرف نظر از اینکه چقدر طولانی مدت باشد، عموم مردم در آخرین لحظات سوار بر ارابه قیمت میشوند و هر چند سعی میکنند برای این کار خود دلایل منطقی و اقتصادی ذکر کنند، اما در واقع از کاری که میکنند اطلاع چندانی ندارند و استدلال واقعی و درونی آنها (که آن را ذکر نمیکنند) این است که همه دارند این کار را میکنند و پول در میآورند، پس چگونه ممکن است این کار اشتباه باشد؟
غافل از اینکه بازار گاوی و صعود مرتب قیمتها، نیاز به تزریق دائمی پول توسط معاملهگرانی دارد که خواهان خرید در قیمتهای بالاتر و بالاتر باشند.
هر چقدر از عمر بازار گاوی گذشته باشد، تعداد بیشتری از معاملهگران خریدهای خود را انجام دادهاند و کمتر مشتری جدیدی باقی مانده و در نتیجه تعداد کسانی که حاضرند قیمتهای بالاتری برای خرید پیشنهاد دهند کمتر شده است .
خریداران قدیمی مشتاقند که شاهد افزایش روز افزون قیمتها باشند ولی دلشان هم نمیخواهد با توقف رشد قیمت، گیر بیافتند و خریدهایشان روی دستشان بماند. لذا هر چه قیمت بالاتر میرود عصبیتر میشوند و مردد هستند که وقت شناسایی سود فرا رسیده یا نه .
وقتی عموم مردم وارد بازار میشوند و دسته جمعی شروع به خرید میکنند، حرفهایها میدانند که پایان راه نزدیک است. چطور؟ چون حرفهایها بر خلاف مردم عادی میدانند که تعداد خریداران و حجم پولی که باید در خرید صرف شود محدود است و سرانجام نقطهای فرا خواهد رسید که در آن هر کس که میتوانسته در حکم خریدار ظاهر شود، خرید خود را انجام داده است و دیگر خریداری باقی نمانده است .
در واقع، خریدار حرفهای نیز مثل بقیه دوست دارد قیمتها مرتب بالاتر روند ولی باور دارد که این کار شدنی نیست. لذا قبل از رسیدن به آخر خط، یعنی وقتی هنوز خریدارانی وجود دارند شروع به فروش میکند. وقتی آخرین خریدار خرید خود را انجام داد، قیمت دیگر حرکتی نمیتواند بکند مگر رو به پایین .
اینجاست که مردم عادی گیر میافتند، چون قبلاً وقتی هنوز پتانسیل رشد قیمت وجود داشت، ریسک ورود به معامله را نپذیرفتند و وارد بازار نشدند. حرفهایها قبل از رسیدن به این نقطه، شروع به خالی کردن موقعیتها کردهاند و با رقابت بین آنها بر سر جلب نظر خریداران باقی مانده که به سرعت در حال کمتر شدن هستند، قیمت رو به کاهش میگذارد .
حال بجای آنکه قیمتهای پایینتر برای خریداران جذابتر باشد، دچار هراس میشوند. آنها نه تنها انتظار ضرر نداشتند بلکه تنها دلیل آنها برای ورود به بازار توقع بالای آنها از کسب سود به روشی بسیار مطمئن بود و الان هم طاقت ناامیدی ندارند .
وقتی عموم مردم هم شروع به فروش کنند انگار هجوم می اورند. هر چند دوباره برای فروشهای هیجانی و زیر قیمت، چندین دلیل اقتصادی و منطقی ذکر میکنند تا کسی گمان نکند که آنها وحشت کردهاند یا آدمهایی غیر منطقی هستند، اما در واقع دلیل اصلی اینکه آنها اینگونه وحشت زده در حال فرار هستند این است که قیمتها بالاتر نرفت.
بازار گاوی و بازار خرسی چیست؟
بازار گاوی بازار خرسی دو عبارت بسیار متداول برای نامیدن روند حرکت قیمتها در همه بورسهای جهان هستند.
بازار گاوی Bull market و بازار خرسی Bear market اصطلاحات پرتکراری در همه بازارهای نوین مالی میباشند.
این عبارات، اصطلاحاتی محاورهای هستند که از گذشته مورد استفاده معاملهگران و فعالان بازار بورس بوده است.
نام بعضی از حیوانات، میوهها، غذاها و یا اشیاء همواره در بورسهای مختلف دنیا بین تریدرهای مصطلح شده است.
دو مورد از عبارات بسیار پر استفاده در انواع بازارهای جدید و بورسهای سراسر دنیا، بازار گاوی و بازار خرسی میباشد.
بازار گاوی چیست
بازار گاوی به بازاری گفته میشود که در آن میل عمومی قیمتهای بازار به سمت افزایش و صعود باشد.
پس اگر در بازاری شاهد رشد و بالا رفتن قیمتهای تابلو باشیم، بازار یک بازار گاوی نامیده خواهد شد.
در بازار گاوی قدرت خریداران بیشتر از قدرت عرضهکنندگان بازار است که نتیجه آن رشد قیمتها خواهد بود.
پایان عرضه فروشندگان بازار و ایجاد صف خرید، میتواند نمودی از برآیند قدرت طرفهای عرضه و تقاضا باشد.
در بازار گاوی قیمت موفق خواهد شد به مرور زمان و رفته رفته قلههای جدید و بالاتری را فتح کرده و ثبت نماید.
از گذشته اصطلاح محاورهای بازار گاوی به خاطر مدل جنگ کردن این حیوان برای این بازار انتخاب شده است.
گاوها هنگام مبارزه و جنگ، با حرکت دادن سر و شاخ خود از پایین به بالا سعی در ضربه زدن به دشمن را دارند.
به همین دلیل وقتی در بازار قیمتها شروع به افزایش و بالا رفتن مینمایند، گفته میشود بازار گاوی شده است.
بازار خرسی چیست
بازار خرسی عبارت پر تکرار دیگری است که در بورس ایران هم بارها آن را در کنار اصطلاح بازار گاوی شنیدهایم.
بازار خرسی در واقع در جهت عکس بازار گاوی بوده و در نقطه مقابل بازارهای افزایشی قرار گرفته است.
وقتی قیمتهای بازار بورس در حال کاهش و سقوط باشند، اصطلاحا گفته میشود که بازار، بازار خرسها است.
بازار خرسها بازاری است که در آن توان خریداران کم شده و قدرت فروشندگان بازار به مرور در حال افزایش میباشد.
در بازار خرسی کم کم خریداران ناپدید شده و با ادامه این روند، به احتمال زیاد صفهای فروش تشکیل میشوند.
نام خرس هم دقیقا به خاطر نحوه مبارزه و رویارویی این حیوان در جنگ برای این بازار انتخاب شده است.
خرسها در نبرد، همواره با دستان پر قدرت و ضربات از بالا به پایین دستها، به حریف ضربه زده و آن را شکست میدهند.
از گذشته تا به حال نیز در فرهنگ مکزیکیها، دو حیوان گاو و خرس همواره در نقطه مقابل یکدیگر قرار داشتهاند.
نکته بسیار مهم
برای تشخیص صحیح و مطمئن روند و جهت کلی بازار، فقط از تایم فریمهای بلندمدت استفاده نمایید.
از نام حیوانات دیگری نیز در بازار بورس استفاده میشود که البته کمتر مصطلح میباشند.
خوک در بازار بورس
حرص و طمع یکی از رفتارهای بسیار تاثیر گذار بر نتایج فعالان بازار بورس میباشد.
از دیر باز هم خوک به عنوان سمبلی از حرص و طمع و زیادهخواهی در فرهنگهای مختلف بوده است.
در بازار بورس به رفتار افراد طماعی که سودهای خود را بر اثر زیادهخواهی از دست میدهند، رفتار خوکی گفته میشود.
خوکها معمولا شکار و قربانی خوبی برای دلالان و افراد شایعهساز در بازار بورس هستند.
گوسفند در بازار بورس
در کنار رفتار خوکی، رفتار گوسفندی نیز عامل مهمی برای قربانی شدن دسته دوم از افراد ناآگاه است.
این افراد قربانی ترس خود هستند و بدون مطالعه شخصی در صدد تقلید و دنبالهروی دیگران میباشند.
رفتار گوسفندی گاهی موجب پیروی از گاوها و گاهی نیز باعث پیروی از خرسها در بازار است.
گرگ در بازار بورس
گرگها در بازار بورس از هر ابزاری چه قانونی و چه غیر قانونی، برای کسب سود استفاده میکنند.
گرگها قدرت و سرمایه زیادی در اختیار دارند و با هر روشی حتی کلاهبرداری، دنبال کسب درآمد هستند.
جوجه در بازار بورس
جوجه نماد محافظه کاری و دوری جستن از خطر و قبول ریسک است و در بورس به افراد گنجشک روزی اطلاق میشود.
این گروه همواره در پی کسب بازدهی مطمئن و قطعی مثل بهره بانکی هستند، اگرچه مقدار این بازدهی ناچیز باشد.
بازار گاوی و بازار خرسی دو نماد بسیار روشن و واضح از هیجانات و حرکات گروهی در بازار بورس هستند.
بازار گاوی و خرسی؛ چرخه فراز و فرود در بازارهای مالی
بازار بورس پر از بالا و پایین و روزهای مثبت و منفی است. بعضی از روزها شاهد بازار صعودی هستیم و در روزهای دیگر بازار نزولی است. عده زیادی از تحلیلگران برای توصیف وضعیت بازار از اصطلاح بازار گاوی و بازار خرسی استفاده میکنند. اما بورس چه ارتباطی با گاو و خرس دارد؟ در ادامه این مطلب به این سوال پاسخ میدهیم و درباره ویژگیهای بازار گاوی و خرسی و چرخه تبدیل شدن آنها به یکدیگر صحبت میکنیم.
بازار گاوی و خرسی چیست؟
اگر بخواهیم روند حرکت بازار را به صورت یک نمودار رسم کنیم، به شکلی سینوسی خواهیم رسید. با این مقدمه به سراغ توضیح بازار گاوی و خرسی و دلیل این نامگذاری میرویم.
بازار گاوی (Bullish Market)
زمانی که روند بازار صعودی است، از آن با نام بازار گاوی یاد میکنند. این نامگذاری دلیل مشخصی ندارد. اما شاید بتوان تعبیری برای آن داشت. از آنجا که در هنگام جنگ، گاوها شاخ خود را بالا نگه میدارند، به بازاری که روند آن رو به بالا و صعودی باشد نیز همین نام را اطلاق میکنند. برای آشنایی بیشتر با مفهوم روند در بازارها مالی مقاله «خط روند در تحلیل تکنیکال چیست و چگونه رسم میشود؟» را بخوانید.
همانگونه که بیان شد، شاخصه اصلی بازار گاوی، نرخ صعودی آن است. یعنی تقاضاها افزایش پیدا میکند و قیمتها نیز بالا میرود و در سوی دیگر، عرضه کمتر میشود. دلیل این امر معمولا از آنجا ناشی میشود که سرمایهگذاران به امید سود بیشتر، تمایل ندارند که سهام سودآور خود را به سادگی بفروشند.
اما فکر میکنید چه عواملی موجب ایجاد یک بازار گاوی میشوند؟ زمانی که شرایط آرام است بازار خرسی به چه معناست؟ و اوضاع اقتصادی و سیاسی خوب است، شاهد چنین بازاری هستیم. در نظر بگیرید که خط تولید کارخانهها به خوبی فعالیت میکند. در نتیجه سوددهی سهام بالا میرود. این امر منجر به افزایش تقاضا و در نتیجه بالا رفتن قیمت هر سهم میشود. این مسئله باعث میشود که تقاضا کم شود. چرا که سهامداران به امید سودهای بیشتر سهام خود را نمیفروشند و سهامداری میکنند.
بازار خرسی (Bearish Market)
در ادامه توضیحات مربوط به بازار گاوی و خرسی، باید به شرایطی بپردازیم که در آن روند بازار نزولی است. اینطور گفته میشود که در گذشته دلالهایی که پوست خرس میفروختند، به خرسیها معروف بودند. آنها قیمتهای آینده را پیشبینی میکردند و زمانی که انتظار یک بازار نزولی را داشتند، پوستها را به قیمت روز عرضه میکردند. سپس زمانی که قیمتها کم میشد، پول کمتری به فروشندگان اصلی میپرداختند.
شرایط در بازار خرسی نیز دقیقا مشابه همین مسئله است. یعنی روند بازار نزولی است و قیمت سهام در حال کاهش است. چنین اتفاقی در پی رکود اقتصادی رخ میدهد. البته نباید فراموش کرد که هر زمان نرخ سهام صعودی بود، این امر نشاندهنده قدرت اقتصادی نیست. در برخی موارد ممکن است این وضعیت صعودی، کاذب باشد.
مشخص است که بازار گاوی و خرسی شرایطی برعکس یکدیگر دارند. یعنی در بازار گاوی تقاضا زیاد و عرضه کم است. در حالی که در بازار خرسی تقاضا کم و عرضه زیاد است. در این شرایط شاهد افت قیمت هستیم و خریداران زیادی یافت نمیشوند. بازار خرسی بازاری است که دچار ریزش شده است و سرمایهگذاران ضرر کردهاند. در این شرایط حتی اگر سهمی ارزش ذاتی داشته باشد، باز هم با افت قیمت مواجه خواهد شد.
بیشتر بخوانید
بازار خرسی موجب میشود سرمایهگذاران تصمیمهایی بگیرند که موجب نزول ارزش سهام شود. در بازار خرسی واقعی ارزش سهام ۲۰ درصد یا بیشتر افت میکند. در این شرایط ارزش سهام کم میشود و قیمت کالاها افزایش پیدا میکند. در چنین وضعیتی شرایط اقتصادی متزلزل و ناپایدار خواهد بود. همچنین بیشتر سرمایهگذاران اطمینان دارند که اوضاع به همین صورت باقی میماند و ادامه خواهد داشت. تعدیل نیرو و اخراج کارگران و همچنین افزایش نرخ بیکاری از جمله تبعات رکود اقتصادی به شمار میروند.
نکاتی در مورد بازار گاوی و خرسی
- بازار گاوی بازاری است که نرخ صعودی دارد. در مقابل بازار خرسی به روند نزولی بازار اشاره دارد.
- ممکن است برخی از سهام در وضعیت خرسی باشند و برخی دیگر در وضعیت گاوی. اما شرایط بازار و همچنین صعودی یا نزولی بودن، امری است که در بلندمدت مورد بررسی قرار میگیرد. مثلا نمیتوان گفت این هفته بازار خرسی بود یا گاوی. در کل میتوان گفت بورس اوراق بهادار در بلندمدت روندی صعودی دارد.
- سرمایهگذاری در بازار خرسی پرریسک و نگرانکننده است. چرا که سهام در پی رکود اقتصادی با افت ارزش مواجه میشوند و قیمتها نیز ثباتی ندارند.
- در یک بازار خرسی مردم سهام خود را میفروشند و نقدینگی زیاد میشود. چنین مسئلهای تا زمانی ادامه خواهد داشت که اوضاع بازار بهتر شود.
ویژگیهای بازار گاوی و خرسی
عرضه و تقاضا
عرضه و تقاضا امر مهمی است که صعودی یا نزولی بودن بازار سهام به میزان زیادی در گرو آن است. چنانکه در بازار گاوی تقاضا بالا و عرضه کم است، در بازار خرسی شرایط کاملا برعکس است. یعنی تقاضا کم میشود و ارزش سهام در پی عرضه زیاد، با افت مواجه میشود.
روانشناسی سرمایهگذاران
سرمایهگذاران برداشتهای متفاوتی از شرایط بازار دارند. این برداشت میتواند اثر مستقیمی بر بازار بگذارد. به گونهای که رفتار سرمایهگذاران میتواند موجب ایجاد بازار گاوی و خرسی شود. به طور متقابل، هر واکنشی در بازار، رفتار سهامداران را نیز دستخوش تغییر قرار میدهد. یعنی رابطه میان بازار و سهامداران یک رابطه دوسویه است.
در بازار گاوی سرمایهگذاران سهام میخرند تا سود بیشتری به دست آورند. زمانی که سایه خرس بر بازار بورس حاکم است، سرمایهگذاران منتظر اتفاقهای مثبت هستند. اما در عین حال سرمایه خود را از بورس خارج میکنند و دارایی خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایهگذاری میکنند. مانند بانکها که در مقایسه با بازار بورس، ریسک بسیار کمتری دارند.
اما علاوه بر این امر، چنین شرایطی باعث از بین رفتن اعتماد سرمایهگذاران به بازار سهام نیز میشود. به این ترتیب سرمایهگذاران سهام خود را میفروشند و از این بازار خارج میشوند. در نتیجه این امر، افزایش قیمتها به صورت مداوم اتفاق میافتد. زیرا نقدینگی بیشتری در دست مردم خواهد بود.
تغییرات در روند فعالیتهای اقتصادی
تمام شرکتهایی که در بازار سهام حضور دارند، خود بخشی از یک مجموعه اقتصادی بزرگتر هستند. از این رو تغییراتی که در فعالیتهای اقتصادی این زیرمجموعهها رخ میدهد، بر مجموعه بزرگتر نیز اثر میگذارد.
شرایط اقتصادی در بازار خرسی به میزان زیادی تضعیف میشود. چرا که مصرفکنندگان قدرت خرید ندارند و هزینه زیادی نمیکنند. مشاغل گوناگون نیز نمیتواند سود کلانی به دست آورند. در این شرایط، ارزش سهام در بازار کاهش زیادی خواهد داشت.
در بازار گاوی اما شرایط برعکس است. یعنی مردم تمایل به خرید دارند و قدرت خرید خوبی هم دارند. به این ترتیب شاهد رونق اقتصادی خواهیم بود.
چگونگی تخمین روند تغییرات بازار
گفتیم که برای تشخیص بازار گاوی و خرسی باید نگاهی بلندمدت به بازار داشته باشید. نمیتوان با فروش تعداد زیادی سهام در یک هفته و خروج پول از بازار در این بازه زمانی، نتیجه گرفت که بازار خرسی است. اتفاقات کوتاهمدت اصلاح را نشان میدهند. اما برای اینکه شرایط بازار را متوجه شویم، تنها باید در بلندمدت این بررسی را انجام دهیم.
همیشه هم نمیتوان گفت هر اتفاقی در نتیجه بازار گاوی و خرسی است یا اینکه هر مسئلهای در بازار خود عاملی برای وقوع این شرایط است. این احتمال وجود دارد که کشور تا کنون با رکود اقتصادی دستوپنجه نرم کرده و اکنون شرایط در حال بهبود باشد. به طور کلی نمیتوان برای بازار گاوی و خرسی زمان مشخصی را تعیین کرد. البته بهرهگیری از تحلیلهای تکنیکال و فاندامنتال میتوانند ما را در پیشبینی روند بازار یاری کنند اما همانطور که بارها تاکید کردهایم، این روشهای تحلیلی هیچ تضمیتی ارائه نمیکنند.
همچنین باید در نظر داشت که گاهی ممکن است روند نزولی یا صعودی محسوب نشود. در برخی شرایط ممکن است نمودارهای اقتصادی در بازهای نوسان کنند اما یک روند نزولی یا صعودی را نسازند و تقریبا روی یک خط صاف نوسان کنند. به این شرایط اصطلاحا رنج میگویند. بنابراین نباید هر حرکت مثبتی را آستانه بازار گاوی و هر حرکت منفیای را آغاز یک روند خرسی قلمداد کرد.
در بازار خرسی و گاوی چه باید کرد؟
زمانی که بازار گاوی است، باید سریعا وارد سهام ارزشمند شد. باید تا جایی که مقدور است از این افزایش قیمتها استفاده کرد. سپس زمانی که سهام به اوج قیمت خود رسید، میتوان آنها را فروخت. بهتر است در بازار گاوی ضررها را موقت در نظر بگیریم و از آنها چشمپوشی کنیم. در چنین بازاری هر سرمایهگذار میتواند در سهام مختلف سرمایهگذاری کند و سودهای فراوانی به دست آورد.
اما ضررهای بازار خرسی بسیار جدی است. نرخ ضررها در این بازار زیاد است. چرا که ارزش سهام مختلف همواره در حال کم شدن است. نمیتوان در مورد اتمام این روند نیز نظری داد. تنها باید صبر کرد. حتی اگر در چنین شرایطی سهمی را به امید صعود خریداری کنید، مطمئن باشید که پیش از کسب سود ضرر خواهید کرد. سوددهیها در سرمایهگذاریهای کوتاهمدت یا سرمایهگذاری با درآمد ثابت اتفاق میافتند.
در این اوضاع ممکن است برخی از سهامداران سهام تدافعی را خریداری کنند. عملکرد این سهام به گونهای است که با تغییر روند بازار، تغییر نمیکنند. یعنی هم در زمان رکود و هم در زمان رونق اقتصادی این سهام حالت پایداری دارند. معمولا سهام مربوط به صنایع تاسیساتی که دولتی هستند، صرفنظر از شرایط اقتصادی، همواره متقاضی خرید دارند.
در این میان برخی میتوانند در بازار خرسی نیز سودآوری داشته باشند. چند شیوه کسب درآمد در این بازار عبارتاند از خرید و فروش سریع سهام، خرید صندوقهای قابل معامله (ETF) یا خرید سهام در قیمتهایی پایینتر از قیمت گذشته.
تبدیل بازار گاوی به بازار خرسی
زمانی که بیشتر مردم جذب بازار بورس میشوند، این احتمال فراوان است که بازار گاوی به بازار خرسی تبدیل شود. چرا که عموم مردم تحمل کمی برای ریسکپذیری دارند. آنها نیازمند آن هستند که اطمینان فراوانی به بازار و سهام مختلف داشته باشند. چرا که میخواهند مطمئن شوند سرمایهگذاریشان سودآور و کمریسک است.
به همین دلیل این افراد در آخرین لحظات به این نتیجه میرسند که بازار صعودی است و فرصتهای سرمایهگذاری خوبی در این شرایط ایجاد میشوند. فارغ از اینکه بازار گاوی چقدر طول بکشد، عموم مردم معمولا در آخرین فرصتها وارد سهام میشوند. آنها ممکن است دلایل فراوانی را برای این اقدام خود بشمارند اما در حقیقت چندان هم از کاری که میکنند، خبر ندارند! احتمالا آنها با دیدن بقیه به این فکر میافتند که محال است با این حجم از استقبال، این کار اشتباه باشد.
بازار گاوی که موجب صعود قیمتها میشود، نیاز به ورود پول و تزریق سرمایه دارد. هرچه از مدتزمان بازار گاوی بگذرد، بیشتر معاملهگران خریدهای خود را انجام دادهاند. در چنین شرایطی کمتر میتوان مشتری جدیدی پیدا کرد. از این رو به مرور تعداد افرادی که حاضر به خرید سهام در قیمتهای بالاتری هستند، کم میشود.
خریداران قدیمی دوست دارند که قیمتها به همین شکل بالا بروند. اما از طرفی دوست ندارند که رشد قیمت متوقف شود و آنها نتوانند سهامشان را بفروشند. به همین دلیل با بالا رفتن قیمت نمیدانند که باید چه زمانی سهام خود را بفروشند.
وقتی خرس گاو را میبلعد!
زمانی که بیشتر اقشار جامعه وارد بازار بورس میشوند و اقدام به خرید دستهجمعی میکنند، حرفهایها این شرایط را پایان راه میدانند. چون آنها میدانند که تعداد خریداران و میزان پول آنها محدود است و سرانجام زمانی میرسد که دیگر خریداری در این بازار باقی نمیماند. خریدار باتجربه هم دلش میخواهد افزایش قیمتها همواره اتفاق بیفتد. اما میداند که چنین امری نشدنی است. به همین دلیل قبل از آنکه زمان موعود فرا برسد، سهام خود را میفروشد. این سهامداران باتجربه میدانند که هنوز خریدارانی هستند که بخواهند سهام آنان را بخرند. به همین دلیل اقدام به فروش میکنند و سود خود را ذخیره میکنند. پس از اینکه آخرین خریداران هم خریدهای خود را انجام بدهند، دیگر شاهد حرکتهای مثبت قیمت نخواهیم بود. هر چه هست کاهش قیمت است.
درست در همین نقطه است که سرمایهگذاران عادی گیر میافتند. چرا که در موقع مناسب ریسک نکرده و دیر وارد بازار شدهاند. حرفهایها هم که میدانستند خریداران بالاخره تمام میشوند، پیش از این اتفاق سهام خود را عرضه کردهاند. در نتیجه تمام این مسائل، قیمتها کاهش پیدا میکنند.
در این شرایط ممکن است فکر کنید که قیمتهای پایین برای خریداران جذاب است. اما حقیقت این است که سهامداران میترسند قیمت کمتر شود. آنها توقع نداشتند ضرر کنند. بلکه به امید کسب سود بالا وارد این بازار شده بودند. چنین شرایطی قطعا موجب ترس و وحشت آنها میشود.
در نتیجه عموم مردم سهام خود را میفروشند. همانطور که هنگام خرید دلایل متعددی میآوردند، برای فروش هم هزار و یک دلیل میآورند تا مبادا دیگران گمان کنند که آنها از ترس دارند سهام خود را عرضه میکنند. اما خودشان بهتر از هرکسی میدانند که با بالاتر نرفتن قیمتها، ترس به جانشان افتاده است. در نهایت تمام این مراحل طی میشود تا یک بازار سبز و صعودی، به یک بازار قرمز نزولی تبدیل شود.
جمعبندی
بازار گاوی و خرسی بازار خرسی به چه معناست؟ اصطلاحی است که معمولا از سوی تحلیلگران درباره شرایط بازار بیان میشود. بازار گاوی استعاره از بازار در حال رشد و بازار خرسی استعاره از بازار نزولی است. سرمایهگذاری افراد متاثر از شرایط بازار گاوی و خرسی است. در تشخیص گاوی یا خرسی بودن بازار نباید بازههای کوتاهمدت را در نظر گرفت و باید دیدی بلندمدت داشت تا بتوان این شرایط را به درستی تشخیص داد.
دیدگاه شما