عرضه اولیه سهام چیست؟
در مقاله قبلی نحوه ثبت نام در بورس مرحله به مرحله آموزش داده شد. در این مقاله ما قصد داریم اصطلاحاتی را تعریف کنیم که مناسب افرادیست که تازه پا به عرصه بازار بورس نهاده اند و آن هم عرضه اولیه سهام است. عرضه اولیه سهام (Initial Public Offerings) که به اختصار با IPO نشان داده میشود، عبارتست از اولین فروش سهام توسط یک شرکت خصوصی که طی آن به یک شرکت عمومی تبدیل میشود.
برای درک بهتر موضوع، مثالی را در مورد تبدیل یک شرکت سهامی خاص به یک شرکت سهامی عام با هم مرور میکنیم.
فرض میکنیم یک فرد (و یا چند نفر به صورت شراکتی) کسب و کار جدیدی را راه میاندازد. با این فرض در واقع مالک این کسب و کار فقط آن فرد (و یا آن چند نفر) خواهد بود. این فرد (یا افراد) میتواند اشخاص دیگری را به عنوان شریک به مجموعه خود اضافه کند و با این کار سرمایه جدیدی برای کسب و کار قبلی جذب کند. دقت کنید که این شرکت هر اندازهای میتواند باشد؛ چه در اندازه یک کسب و کار محلی و خانوادگی یا در حد یک کسب و کار چند ده میلیاردی! ولی همچنان این شرکت یک شرکت خصوصی خواهد بود. زیرا حق خرید و فروش سهمالشرکه دارای یک سری محدودیتهای حقوقی است که بین شرکا محفوظ می ماند.
حال ممکن است فعالیت شرکت به جایی برسد که نیاز به منابع خیلی زیاد برای توسعه فعالیتهای خود داشته باشد و شرکا تصمیم بگیرند که شرکت را از حالت خصوصی درآورده و با عرضه بخشی از سهم خود، شرکای بیشتر و با قوانین مربوط به شرکتهای سهامی عام را وارد کسب و کار خود کنند. در این مرحله موضوع عرضه اولیه مطرح میشود .
عرضهی عمومی اولیه (IPO) ، عرضهی اوراق بهادار شرکت به عموم برای اولین بار و بدون سابقه قبلی قیمتگذاری است. خیلیها اعتقاد عرضه اولیه یا IPO چیست؟ دارند که عرضههای اولیه در بورس مانند طلا است یعنی ما هرچی بخریم به احتمال خیلی بالایی سود کردهایم، واقعیت هم همین است. در چند سال گذشته میتوان گفت تمامی عرضههای اولیه دارای سود بودهاند.
عرضه اولیه سهام شرایطش نسبت به خرید و فروش عادی سهام کمی متفاوت است. اما بعد از آن دیگر تفاوتی با بقیه سهام موجود در بورس ندارد. حال سوال اینجاست که وقتی سهام یک شرکت برای بار اول در بورس عرضه می شود ما چگونه می توانیم آن را بخریم؟
چگونه عرضه اولیه بخریم؟
تا همین چند وقت پیش عرضه اولیه هایی که در بورس ما انجام می شد به روش حراج با اولویت زمان صورت می گرفت. بدین صورت که ابتدا سهم طی یک فرایندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن دخالتی نداشتند، اصطلاحا کشف قیمت می شد. یعنی مشخص می شد که سرمایه گذاران می توانند آن سهم را برای بار اول به چه قیمتی خریداری کنند. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که می خواست عرضه بشود، سهمیه هر فردی که می خواست عرضه اولیه بخرد مشخص می شد. در نهایت هم ساعت سفارش گذاری مشخص می شد.
مثلا در نهایت بورس اعلام می کرد سرمایه گذاران برای شرکت a که قرار است در ساعت ۱۲:۳۰ دقیقه عرضه شود می توانند هرکدام ۱۰۰۰ سهم و در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارند. پس در این روش قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص شده بود و در نهایت شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می کردید. اگر هم تعداد سهم های تقاضا شده از تعداد سهم های عرضه شده بیشتر می شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند. اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.
روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه چیست؟
به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی با نام بوک بیلدینگ رونمایی عرضه اولیه یا IPO چیست؟ عرضه اولیه یا IPO چیست؟ شده است. از این به بعد شما برای خرید عرضه اولیه باید به روش بوک بیلدینگ اقدام به خرید سهام بکنید. مهم ترین مزیت در روش عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ، امکان ثبت سفارش به قیمت های متفاوت می باشد. در این روش هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده در قیمتی که خریدار تعیین می کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد و در تخصیص سهام بی عدالتی ایجاد نخواهد شد .
در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل ناظر بازار اعلام می کند، در سیستم معاملاتی ثبت می کند. اما یکی از معایب این روش قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد می باشد. نهاد عرضه کننده یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می کند. حال سرمایه گذاران می توانند سفارش خرید خود را در بازه ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از این قیمت قرار دهند .
مشکل این روش این است که به احتمال زیاد در بیشتر مواقع این کار باعث می شود تا افراد در سقف قیمتی اقدام به ثبت سفارش و خرید سهام بکنند. این امر ممکن است موجب ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود. اما به صورت کلی شما در این روش راحت تر از روش حراج اقدام به خرید می کنید. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه براساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده است، انتخاب می کنید و در آن قیمت سفارش خود را ثبت می کنید .
به دلیل تقاضای بسیار زیادی که برای عرضههای اولیه شکل گرفته، معمولا سهمیه کمی به افراد شرکتکننده میرسد؛ با این حال، خرید سهام در عرضه اولیه یک راه بیخطر برای تجربه اولین سرمایهگذاری در بورس است، زیرا بیشتر مواقع مقداری سود نصیب سرمایه گذاران میکند .
در عرضه اولیه با بوک بیلدینگ، یک بازه زمانی، حداقل و حداکثر قیمت قابل خرید و سهمیه برای هر کدمعاملاتی در نظر گرفته میشود . شما باید براساس این اطلاعات که توسط ناظر بازار در روز عرضه اعلام میشود، سفارش خود را در ساعت مشخص شده ارسال کنید . تخصیص سهام توسط ناظرین به کدهای معاملاتی انجام میگیرد و معمولا در صورت وجود تقاضای بالا، همه افراد بطور مساوی از عرضهها بهرهمند میشود
عرضه اولیه در بورس چیست؟
شاید بتوان گفت عرضه اولیه سهام از اولین اصطلاحاتی است که هر فردی با ورود به بازار سرمایه آن را خواهد شنید. در این آموزش به زبانی ساده با IPO آشنا میشویم و نکات کاربردی مربوط به آن را شرح میدهیم.
عرضه اولیه چیست؟
به زبان ساده میتوان گفت که «عرضه اولیه سهام» (Initial Public Offering) یا به اختصار IPO یعنی اینکه یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در بورس (یا فرابورس) عرضه میکند. شرکتهای زیادی در بازار بورس وجود دارند و هر کدام روزی وارد این بازار شدهاند و به اصطلاح عرضه اولیه شدهاند. معمولاً ۵ تا ۱۰ درصد از کل سهام شرکت در عرضه اولیه ارائه میشود و به هر نفر تعدادی سهم از آن میرسد. البته این مقدار ممکن است تغییر کند. شرکتهایی که شرایط بهتری از نظر برآورده کردن الزامات قانونی دارند، معمولاً در بورس پذیرفته میشوند، در غیر این صورت، در فرابورس فعالیت خواهند کرد.
مزایای عرضه اولیه برای شرکتها چیست؟
هدف اصلی عرضه شرکتها در بورس، جذب سرمایه و تأمین مالی است. ورود شرکتها به بورس آنها را ملزم به شفافیت در امور مختلف و صورتهای مالی میکند. این امر خود سبب میشود اعتبار بیشتری کسب کنند و در مواردی مانند وام گرفتن کار راحتتری داشته باشند. علاوه بر این، حضور در بورس شرکت را در معرض عموم قرار داده و موجب نمایش چهرهای مثبت از آن خواهد شد که خود میتواند به استقبال هرچه بیشتر مشتریان و افزایش فروش و سود بیانجامد.
چرا عرضه اولیه سهام برای سرمایهگذاران جذاب است؟
در سالهای اخیر، عرضه اولیهها با توجه به سودآوری خوبی که در کوتاهمدت داشتهاند، مورد استقبال سرمایهگذاران و به ویژه کسانی که تازه وارد بازار سرمایه شدهاند قرار گرفتهاند. دلیل اصلی استقبال سهامداران از عرضه اولیهها، پایینتر بودن قیمت سهم در زمان عرضه نسبت به ارزش ذاتی آن است. بنابراین، به دلیل تقاضای زیاد برای خرید سهام عرضه اولیه، معمولاً قیمت آن در زمان کوتاهی رشد خوبی خواهد داشت و افراد سود مناسبی از فروشش کسب خواهند کرد. عرضههای سالهای اخیر معمولاً سود مناسبی داشتهاند و به همین دلیل افرادی که تازه وارد بازار سرمایه شدهاند، بدون نیاز به تحلیلهای خاص به خرید سهام این عرضهها اقدام میکنند.
عرضه اولیه به چه روشی انجام میشود؟
در بورس اوراق بهادار تهران،عرضه اولیه فعلاً به روش بوک بیلدینگ (Book Building) یا ثبت سفارش انجام میشود. قبلاً همه افرادی که میخواستند درعرضه اولیه شرکت کنند، در یک زمان مشخص، مثلاً ۱۲:۴۰ باید سفارش خود را در سامانه معاملاتی وارد میکردند. از مشکلات این روش آن بود که به برخی افراد سهام نمیرسید. در روش بوک بیلدینگ، یک بازه تعیین میشود، مثلاً ۱۰ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر و همه افرادی که میخواهند مشارکت داشته باشند، میتوانند سفارش خود را در سیستم ثبت کنند. این سفارش بر اساس سقف قیمت و حداکثر تعداد سهام است. در نهایت، بسته به تعداد سهامی که شرکت عرضه کرده و تعداد افرادی که سفارش خرید ثبت کردهاند، به هر نفر تعدادی سهم تعلق خواهد گرفت. البته ذکر این نکته ضروری است که با توجه به استقبال متقاضیان و تعداد درخواستهای زیاد، افراد متقاضی برای آنکه بتوانند سهم خریداری کنند، باید سفارش خود را در سقف قیمت قرار دهند، زیرا اولویت با بالاترین قیمتها برای اختصاص سهام است.
نحوه خرید عرضه اولیه سهام
خرید عرضه اولیه سهام را میتوان در گامهای ساده زیر خلاصه کرد.
گام اول: ثبتنام و دریافت کد بورسی
اولین گام برای شرکت درعرضه اولیه این است که کد بورسی داشته باشید. برای این کار باید در سامانه سجام ثبتنام کرده و به یکی از کارگزاریهای مجاز جهت دریافت کد بورس اقدام کنید.برای آشنایی بیشتر با کارگزاریها، پیشنهاد میکنیم به مطلب «بهترین کارگزاری بورس | بررسی جامع کارگزاری ها» مراجعه کنید. کارگزاریها نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملاتی مربوط به کد بورسیتان را به شما میدهند و از طریق سامانه معاملاتی میتوانید سفارشهای خود را ثبت کنید.برای آشنایی کامل با نحوه ثبتنام، میتوانید مطلب «راهنمای ثبت نام در بورس و سامانه سجام» را مطالعه کنید.
گام دوم: اطلاع از زمان عرضه اولیه
گام دوم اطلاع از زمان عرضه اولیهها است. با توجه به استقبال مردم به بورس، امروزه رسانههای مختلف و اخبار زمان عرضههای اولیه سهام شرکتها را اعلام میکنند. البته کارگزاریها نیز معمولاً مشتریان خود را از راههایی مانند پیامک از عرضه اولیهها باخبر میکنند. زمان و جزئیات عرضه اولیهها در اطلاعیه مربوط به عرضه اولیه منتشر میشود که حداکثر دو روز قبل از انجام عرضه اولیه توسط نهاد ناظر اطلاعرسانی میشود. این اطلاعیه شامل مواردی مانند تاریخ عرضه اولیه، ساعت مجاز ثبت سفارش، سهمیه هر کد معاملاتی، بازه قیمت هر سهم و سایر شرایط سفارش است. شکل زیر، اطلاعیه عرضه اولیه شرکت آریا ساسول را نشان میدهد.
گام سوم: برآورد سهمیه هر کد در عرضه اولیه سهام
همانطور که در نمونه اطلاعیه مشاهده میکنید، حداکثر سهام قابل خریداری توسط هر شخص حقیقی و حقوقی نوشته شده است. اما با توجه به تعداد بالای متقاضیان عرضه اولیه، تعداد سهام تخصیص یافته به هر کد، عدد کمتری از این مقدار است. اولین نکته این است که مجموع سهام قابل عرضه در اطلاعیه مربوط به عرضه اولیه(IPO) مشخص بوده و آن را میدانیم. با در نظر گرفتن تعداد افرادی که در عرضه اولیههای قبلی شرکت کردهاند و احتمال اینکه در این عرضه اولیه نیز شرکت میکنند (یا حتی تعدادشان افزایش مییابد)، میتوانیم سهم هر کد بورسی در عرضه اولیه(IPO) را از قبل تخمین بزنیم. در این صورت، به اندازه همان مقداری که سهم به ما میرسد نقدینگی فراهم کرده و نیازی نیست حساب خود را بیش از مقدار نیاز شارژ کنیم. برای روشن شدن این موضوع، یک مثال را بررسی میکنیم.
نمونه آگهی عرضه اولیه شرکت آریا ساسول با نماد (آریا۱) قرار است در تاریخ چهارشنبه، هفتم خرداد ۱۳۹۹ انجام شود. همانطور که در شکل بالا مشخص شده، تعداد کل سهام قابل عرضه این شرکت به عموم در عرضه اولیه۱۸۳,۳۵۳,۶۰۰ سهم است. همچنین، میدانیم که در عرضه اولیه قبلی مربوط به نماد پیزود حدوداً ۳ میلیون و ۷۲ هزار کد شرکت کردهاند. بنابراین، با فرض شرکت همین تعداد در عرضه اولیه، اگر تعداد کل سهام قابل عرضه را بر تعداد کدهای فعال در عرضه اولیه قبلی تقسیم کنیم، عدد تقریباً ۶۰ به دست میآید و این بدین معنی است که تقریباً به هر کد ۶۰ سهم تعلق عرضه اولیه یا IPO چیست؟ میگیرد. بنابراین، بهتر است به اندازه همین تعداد سهم، حساب خود را شارژ کنیم، نه ۱۰۰ سهم مجاز. اگر به تعداد کدهای شرکتکننده در عرضه قبلی دسترسی ندارید، به سادگی میتوانید تعداد کل سهام عرضه اولیه آن را بر تعداد سهمی که به هر نفر تعلق گرفته تقسیم کنید.
گام چهارم: ثبت سفارش
پس از آنکه مقدار تقریبی سهمیه هر کد را محاسبه کردیم، باید به اندازه لازم حساب خود را در سامانه کارگزاری شارژ کنیم. در گام بعدی باید سفارش خود را ثبت کنیم. در روزی که عرضه اولیه انجام میشود، باید بازه زمانی ثبت سفارش را که توسط ناظر بازار اطلاعرسانی میشود، ببینیم. برای دیدن پیام ناظر، هم میتوانید از سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) و هم از سامانه کارگزاری مشاهده کنید. پیامهای ناظر در سامانه TSETMC در پایین و سمت چپ صفحه قابل دسترس است.
در سامانه کارگزاری نیز بخش پیامها باید چیزی شبیه شکل زیر باشد.
برای مثال، پیام ناظر برای عرضه اولیه نماد آریا۱ به صورت زیر است.
اکنون همه چیز برای ثبت سفارش آماده است. در بازه زمانی تعیین شده وارد سامانه معاملاتی کارگزاری خود شوید و نماد مورد نظر را جستجو کنید. در قسمت تعداد عدد ۶۰ (همان چیزی که تقریبی محاسبه کردیم) و برای قیمت، سقف آن، ۶۵,۱۱۹ ریال را وارد کنید. در نهایت دکمه خرید را بزنید.
چند ساعت پس از اتمام زمان سفارش خرید، میتوانید به سامانه کارگزاری مراجعه کرده و تعداد سهمی را که به شما اختصاص یافته است، مشاهده کنید.
چه زمانی سهام عرضه اولیه را بفروشیم؟
مطمئناْ قیمت سهام عرضه اولیه تا بینهایت افزایش پیدا نمیکند و در موقعیت مناسبی باید آن را بفروشیم. از فردای روز عرضه اولیه، به دلیل رشد قیمت و سودآور بودن، طبیعی است که تقاضا برای سهم زیاد بوده و از طرف دیگر، کسی حاضر به فروش آن نخواهد بود. با رشد هر روز ۵ درصدی قیمت سهام در هر جلسه معاملاتی، قیمت به میزانی خواهد رسید که عرضه و تقاضا متعادل عرضه اولیه یا IPO چیست؟ میشوند. با بررسی میزان عرضه و تقاضای سهم میتوان قیمت مناسب فروش آن را تعیین کرد. جایی که تقاضای چندانی برای سهم وجود ندارد و اصطلاحاً به تعادل رسیده، بهترین زمان برای فروش آن است. همانطور که میدانیم، زمان انجام معاملات از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۲:۳۰ است. اما زمان ثبت سفارش از ساعت ۸:۳۰ شروع میشود. به همین دلیل است که در روز بعد از عرضه تقاضای بسیار زیادی دقیقاْ رأس ساعت ۸:۳۰ ثبت شده است. البته باید شرایط شرکت را نیز بررسی کرد و دید که آیا در آینده به حرکت مثبت و رشد خود ادامه خواهد داد یا خیر. در این صورت میتوان همچنان سهامداری کرد و دید خود را به میانمدت یا بلندمدت افزایش داد.
چند پرسش رایج درباره عرضه اولیه
پرسش ۱: آیا میتوان روز معاملاتی بعد از عرضه اولیه باز هم از آن سهم خریداری کرد؟
- بله. در روزهای معاملاتی بعد از عرضه اولیه میتوانید سهام مورد نظر را خریداری کنید. با توجه به حجم زیاد تقاضا، بهتر است سفارش خو را در ساعت ۸:۳۰ و در بالاترین قیمت ثبت کنید.
پرسش ۲: سفارش خرید عرضه اولیه را در چه قیمتی ثبت کنیم؟
- با توجه به استقبال زیاد و تقاضای فراوان برای عرضه اولیه، باید سفارش خود را در سقف قیمتی ثبت کنید تا سهم به شما تعلق بگیرد.
پرسش ۳: قیمتگذاری هر سهم چگونه است و چرا در عرضه اولیه شرکتهای مختلف قیمت هر برگه سهم آنها متفاوت است؟
- این مورد به ارزشگذاری شرکت و تعداد کل سهام آن بر میگردد. بالاتر بودن قیمت یک سهم خاص، اصولاً دلیلی بر ارزش آن نیست، بلکه به عواملی چون ارزش شرکت و… بستگی دارد.
پرسش ۴: آیا خود کارگزاری ثبت سفارش عرضه اولیه را انجام میدهد؟
- این مورد به کارگزاری و نحوه توافق اولیه شما با آن بستگی دارد. ممکن است در هنگام ثبتنام و گرفتن کد بورسی با کارگزاری توافق کرده باشید که عرضه اولیه را به صورت خودکار برای شما انجام دهد و نیازی نباشد خودتان ثبت سفارش کنید. بنابراین، حتماً دقت کنید که در این موضوع وضعیت خود را بدانید.
پرسش ۵: آیا میتوان تعداد کمتری از حداکثر مجاز سهم خرید؟
- بله، میتوانید این کار را انجام دهید. البته با توجه تعداد زیاد متقاضیان، معمولاً تعداد سهم کمتری نسبت به سقف مجاز به هر کد تعلق میگیرد. با یک محاسبه سرانگشتی، میتوانید این تعداد را به دست آورید.
در این مطلب، سعی کردیم تا به مهمترین پرسشهایی که پیرامون مفهوم عرضه اولیه وجود دارند، پاسخ دهیم. همچنین روش شرکت در عرضه اولیه و برآورد تعداد سهم اختصاص یافته به هر کد را مرور کردیم. اکنون از شما دعوت به عمل میآوریم تا از طریق بخش نظرات دیدگاههای خود را در این رابطه با ما در میان بگذارید.
عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ ؛ آموزش بورس از صفر
سرمایه گذاران فعال در بازار بورس همیشه منتظر عرضه اولیه (IPO) هستند. علت این اشتیاق زیاد اینست که در طول سالیان گذشته تقریباً همه عرضه های اولیه به جز چند مورد استثنا همراه با سود بوده اند. روش اجرای عرضه اولیه توسط سازمان بورس به تازگی دچار تغییراتی شده است. در این مطلب در ادامه آموزش بورس از صفر با عرضه اولیه در بازار بورس آشنا می شویم.
برای آموزش بورس از صفر تا صد به لینک روبرو مراجعه کنید: آموزش بورس از صفر
فهرست عناوین این مطلب
عرضه اولیه سهام
در روش جدید که بوک بیلدینگ نام دارد سرمایه گذار برای شرکت در عرضه اولیه (IPO) بایستی قیمت ارائه شده را تحلیل کند تا در صورت جذاب بودن کف قیمتی وارد IPO شود. از آنجا که خود سرمایه گذار بایستی برای خرید خود قیمت تعیین کند با تحلیل بنیادی سهم قیمتی برای ثبت سفارش خرید بایستی بدست آورد.
شرکتی که سهام آن در بازار بورس IPO می شود ممکن است سابقه فعالیت طی سالیان زیادی داشته باشد. در واقع IPO به معنای ورود سهام شرکت به بورس می باشد. ورود به بورس برای شرکت اتفاق بسیار بزرگیست!
در IPO تعداد سهامی که برای هر نفر عرضه می شود محدود است و سرمایه گذار نمی تواند به مقدار دلخواه خود در عرضه اولیه سرمایه گذاری کند. اگر ارزش ذاتی سهم بیشتر از قیمت سهم در IPO باشد سهم در روزهای اولیه ورود به بازار بورس با رشد قیمتی خوبی مواجه شده و روزهای ابتدایی خود در بازار بورس را با صف خرید پشت سر می گذارد. با افزایش قیمت پس از چند روز بر تعداد معاملات فروش افزوده می شود و مقدار تقاضا برای خرید نیز کاهش می یابد. با ایجاد تعادل بین صف خرید و فروش سهم تازه وارد مانند دیگر سهم ها روندهای صعودی و نزولی در قیمت خود تجربه می کند.
آیا عرضه اولیه همیشه سودآور است؟
ذکر این نکته لازم است که IPO همیشه با ایجاد سود برای سرمایه گذار همراه نمی شود. در صورتیکه قیمت عرضه اولیه از ارزش ذاتی آن بیشتر باشد در همان روزهای اولیه کاهش قیمت در این سهم بوجود می آید. البته ممکن است به خاطر هیجان بازار در ابتدا کمی رشد کند و بعد با کاهش شدید قیمتی روبرو گردد.
پیش از IPO خود شرکت قیمت سهام خود را ارزیابی می کند و ارزشی برای آن مشخص می کند. اما در IPO قیمت آن برای جذابیت بیشتر برای خرید معمولاً پایین تر عرضه می شود.
آموزش بورس از صفر ؛ روش قدیمی در IPO
روش IPO سهام یک شرکت در سالهای گذشته و امروز متفاوت است. در سال های قبل در اکثر موارد با عرضه اولیه قیمت سهم با رشد روبرو می شد. در یک روز مشخص سهام شرکت در دو بخش عرضه می شد. در بخش اول که نام آن کشف قیمت است یک بخش از سهام شرکت عرضه می شد. این بخش اول سهام شرکت توسط کارگزاری ها برای معامله گران بزرگ خریداری می شد. معامله گران خرد از خرید این بخش بی بهره می ماندند.
با انتشار یک پیام برای دیگر معامله گران آنلاین زمان خرید بخش دوم IPO تعیین می گردید. خرید بخش دوم معمولاً در خارج از ساعت کاری بازار صورت می گرفت.
حضور همزمان تعداد بسیار زیاد خریداران در یک لحظه در سایت باعث اختلال در سیستم فنی سایت می شد.
روش بوک بیلدینگ
وجود نواقص روش قبلی منجر به ایجاد روش جدید خرید IPO شد. نام روش جدید بوک بیلدینگ می باشد.
با اعلام سازمان بورس خریداران و سرمایه گذاران از اجرای IPO در چند روز آینده مطلع می گردند. روش جدید به این صورت است که در یک محدوده زمانی یک یا دو ساعته همه خریداران می توانند از طریق کارگزاران خود سفارش خرید خود را ثبت کنند.
قیمت سهام در IPO در روش بوک بیلدینگ به این نحو است که کف قیمتی و سقف قیمتی IPO تعیین می گردد. سرمایه گذار بایستی با تحلیل ارزشی برای سهم تشخیص دهد و قیمت دقیقی برای خرید خود بدست آورد. هر سرمایه گذاری قیمتی ثبت می کند که این قیمت در بازه کف قیمتی و سقف قیمتی می باشد. البته ناگفته نماند که با توجه به وجود تقاضای زیاد اکثر عرضه های اولیه در سقف قیمتی خریداری شده اند.
یکی از مزایای IPO به روش بوک بیلدینگ وجود عدالت در توزیع و تخصیص سهام به سرمایه گذاران است بدین نحو که هر فرد متقاضی تعداد سهم و قیمت مورد نظر خود را ثبت می کند.
تحلیل بنیادی عرضه اولیه
در تحلیل قیمت عرضه اولیه که توسط سرمایه گذار صورت می گیرد تحلیل تکنیکال جایگاهی ندارد زیرا در تحلیل تکنیکال تحلیل بر اساس سابقه و گذشته قیمت صورت می گیرد و در IPO سهم به بازار وارد می شود و از لحظه ورود به بازار معاملات سهم آغاز می گردد. بنابراین هرگونه تحلیل برای یافتن قیمتی برای ثبت سفارش خرید عرضه اولیه از نوع تحلیل بنیادی یا تحلیل فاندامنتال می باشد. پس یکی از تفاوت های روش بوک بیلدینگ با روش قبلی مهم بودن تحلیل قیمت در IPO می باشد.
اولویت خرید با چه کسانی است؟
چند روز قبل از عرضه اولیه از طریق سایت سازمان بورس اطلاعیه ای مبنی بر عرضه اولیه یک شرکت به اطلاع همگان می رسد که در آن حداکثر تعداد سهامی که هر شخص می تواند سفارش دهد و همچنین تاریخ IPO تعیین شده است. با آغاز معاملات IPO و اعلام ناظر بازار ثبت سفارش سرمایه عرضه اولیه یا IPO چیست؟ گذاران قابل انجام است. پس از اتمام زمان دو ساعته ثبت سفارش خریداران، سهام عرضه اولیه بین متقاضیان با توجه به تعداد سهام و تعداد سفارشات و قیمت سفارش تقسیم می شود.
اگر به عنوان مثال 10 میلیون سهام با کف قیمتی 500 تومان و سقف قیمتی 550 تومان سهام عرضه اولیه شود چندین حالت مختلف می تواند صورت گیرد.
اگر تعداد سهام سفارش شده 10 میلیون در سقف قیمتی باشد به همه می رسد.
اگر تعداد سهام سفارش شده 20 میلیون باشد در قیمت سقف سفارش همه نصف می شود. زیرا قیمت همه برابر است.
اگر قیمت ها متفاوت باشد به کسانی که قیمت بالاتر گذاشتند می رسد. یعنی ابتدا به کسانی می رسد که قیمت بالاتری در سفارش خود ثبت کرده اند.
تعهد خرید چیست؟
در عرضه اولیه در صورتی که همه اوراق بهادار فروش نرود متعهد پذیرش که همان کارگزار متعهد خرید است با مجوز سازمان، تعهد خرید را به انجام می رساند و مابقی را خریداری می نماید. در برخی مواقع نیز چندین کارگارگزاری متعهد خرید می شوند.
اگر متعهد پذیرش بیش از 50 درصد تعهد خود را مجبور به خرید شود و این مقدار بیش از 10 در صد کل IPO باشد، برای همه خریداران عرضه اولیه در کف قیمتی خرید صورت می گیرد.
اگر 50 درصد یا بیشتر تعهد خرید متهعد و سفارشات دیگر خریداران به کل IPO نرسد عرضه اولیه شکست می خورد و در روز دیگری با قیمت پایین تر تکرار می شود.
متعهد با کف قیمتی در IPO ورود می کند و در صورتی در عرضه اولیه وارد می شود که کل سفارشات به کل IPO نرسد.
یکی از نکات مهم در آموزش بورس از صفر اینست که IPO همیشه هم سودآور نیست. در گذشته همه عرضه اولیه ها در روزهای اولیه سود آور بودند و با رشد قیمتی روبرو می شدند. در حال حاضر در عرضه اولیه با روش بوک بیلدینگ تحلیل و بررسی سهام ضروری می باشد تا سرمایه گذاران با دید صحیح در یک عرضه اولیه شرکت کنند.
عرضه اولیه سهام یا IPO چیست؟
حتی اگر در بازار بورس نیز سهام نداشته باشید، واژه عرضه اولیه را احتمالا شنیدهاید. اگر در بورس فعال باشید، حتما با این مفهوم آشنا هستید. عرضه اولیه یکی از کلیدیترین مفاهیم این حوزه است که قصد بررسی آن را داریم. ابتدا با مفهوم و هدف عرضه اولیه را آشنا شده و سپس به نکاتی که باید برای خرید سهام در عرضه اولیه بدانید، اشاره میکنیم.
عرضه اولیه سهام یا IPO چیست؟
عرضه اولیه به پروسه ارائه سهام یک شرکت خصوصی به عموم گفته میشود. با انتشار سهام جدید، هر شرکتی میتواند از طریق دخیلکردن سرمایه مردم، سرمایه جذب کند. در این پروسه شرکت خصوصی به شرکت عمومی تبدیلشده و فرصت خوبی برای بهرهوری از سرمایه جدید را برای شرکای خصوصی فراهم میکند.
تبدیلشدن به یک شرکت عمومی نیازمند سطح بالایی از رشد و رعایت پیشنیازهای سازمان بورس است. به همین علت، تنها شرکتهایی که دارای شرایط مشخصی باشند، میتوانند در بازار بورس عرضه شوند.
هدف عرضه اولیه
هدف اصلی عرضه اولیه برای یک شرکت، جذب سرمایه است. البته که شرکتها میتوانند با دریافت وام از بانکها و یا سرمایهگذاران خصوصی نیز سرمایه جذب کنند، اما در چنین حالاتی در ازای سرمایه دریافتشده مجبور به پرداخت بهره میشوند و یا در حالاتی مجبور به واگذاری تعدادی از رأیهای هیاتمدیره خواهند شد. اما در صورتی که شرایط شرکت برای عرضه اولیه فراهم باشد، هزینه جذب چنین سرمایهای بسیار پایینتر از گزینههای دیگر خواهد بود. این سرمایه جدید میتواند برای رشد و توسعه محصولات، تبلیغات بیشتر و یا ایجاد مراکز جدید استفاده شود.
عرضه اولیه برای شرکا و سرمایهگذاران خصوصی شرکت نیز سودآور است که آنها را تشویق به عرضه اولیه میکند. افزایش سرمایه باعث افزایش سود سرمایهداران قبلی شده و بهنوعی زمان بازگشت سرمایه و کسب درآمد برای شرکای شرکت بهحساب میآید.
علاوه بر اینها، عمومی بودن یک شرکت و عرضه سهام آن، سبب ایجاد شرایط بهتری برای شرکت در بازار میشود. از آنجایی که در هنگام عمومی شدن، شرکتها مجبورند اطلاعات مالی خود را در اختیار عموم قرار دهند (در وبسایت codal.ir)، از اعتماد مصرفکنندگان و شرکای تجاری نیز برخوردار خواهند شد. این یک نکته کلیدی در معاملات شرکت است، زیرا با این امتیاز توانایی کاهش هزینهها و رشد حاشیه سود برای شرکت به وجود میآید.
در کنار همه اینها، باید بدانید که عمومی شدن و عرضه اولیه همواره به بهتر شدن وضع شرکت منجر نمیشود. بسیاری از شرکتها با گذشت مدتی از عرضه، دچار کاهش شدید قیمت سهام شده و متحمل ضرر شدهاند. حتی ممکن است برای بعضی شرکتها عکس این عمل، یعنی خصوصیسازی شرکت، سودآور و عاقلانه باشد.
یک عرضه اولیه موفق به چه عواملی وابسته است؟
همان طور که اشاره شد، هر عرضه اولیهای لزوما موفق نمیشود، مگر آنکه در عوامل زیر عملکرد مثبتی داشته باشد:
تقاضای بالا به معنی باارزش بودن سهم موردنظر نیست، اما نشاندهنده این است که شرکت موردنظر ارزشیابی قویتری خواهد داشت. بهعبارت دیگر ممکن است دو شرکت کاملا مشابه با سوددهی یکسان، بهعلت تفاوت حجم تقاضا در زمانهای مختلف، دارای ارزشگذاری متفاوتی در عرضه اولیه باشند.
به همین علت، عرضههای اولیه معمولا در هنگام تقاضا و قیمتهای بالا در بازار، صورت میگیرند.
مقایسه یک شرکت با نمونههای مشابه یکی از عوامل تاثیرگذار بر ارزشگذاری سهام آن است. سرمایهگذاران حاضرند مبلغی نزدیک به سهام دیگر شرکتهای مشابه در یک صنعت، برای خرید عرضه اولیه بپردازند.
یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر نهتنها عرضه اولیه، بلکه قیمت سهام شرکت در بلندمدت، پتانسیل و توانایی رشد آن در بلندمدت است. دلیل اصلی عرضه اولیه جذب سرمایه برای افزایش سرعت رشد است و در نتیجه، موفقیت عرضه اولیه به دورنما و نقشههای مدیران شرکت برای آینده آن وابسته است.
بعضی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهم، عوامل مقداری و قابلاندازهگیری نیستند. موارد کیفی که باعث شکلگیری داستان رشد شرکت میشوند نیز از عوامل مهم محسوب میشوند. نمونه این داستانها میتواند برنامه یک شرکت برای عرضه محصول جدیدی باشد که توانایی متحولکردن بازار را دارد. حتی معرفی یک برنامه کسبوکار جدید و یا تغییر در نحوه اداره شرکت نیز بر ایجاد یک داستان خوب تاثیرگذار است.
عرضه اولیه چیست؟ خرید ارزان سهام با شانس سود بیشتر
عرضه اولیه چیست؟ خرید ارزان سهام با شانس سود بیشتر
فعالان بازار سرمایه برای عرضه اولیه سر و دست میشکنند. اما عرضه اولیه و دلیل این همه استقبال از آن چیست؟ عرضه اولیه نخستین ارائه سهام از سوی یک شرکت در بازار سرمایه است. اکثر قریب به اتفاق عرضههای اولیه صورت گرفته در بورس سودآور بودهاند. از این رو میتوان گفت که این روش عرضه سهام برای سرمایهگذاران ارزش و جذابیت فوقالعادهای دارد.
عرضه اولیه به دلیل داشتن ریسک پایین با استقبال بیشتری از سوی سرمایهگذاران مواجه میشود. بنابراین هرچه بیشتر در مورد عرضه اولیه و معامله آن بدانیم، میتوانیم بهرهبرداری بهتری از شرایط سودآوری آن داشته باشیم. در این مطلب توضیح میدهیم که عرضه اولیه سهام چیست و چطور میتوان آن را خرید. همچنین تفاوت این نوع از عرضه سهام را با معامله عادی سهام بررسی و بیان میکنیم که چه زمانی باید عرضه اولیه را فروخت.
عرضه اولیه چیست؟
عرضه اولیه یا IPO به معنی نخستین ارائه سهام یک شرکت در بازار بورس است. IPO مخفف عبارت «Initial Public Offering» است. با عرضه اولیه، وضعیت سهام یک شرکت از حالت خاص به عام تغییر میکند. یعنی شرکتی که تاکنون جزء شرکتهای سهامی خاص محسوب میشده، پس از عرضه اولیه شرکت سهامی عام لقب میگیرد.
برای آن که یک شرکت، چه دولتی، چه خصوصی و حتی نوپا، بتواند بهبودی در وضعیت خود ایجاد کند و در کسب و کارش پیشرفت کند، نیاز به جذب سرمایه دارد. یکی از راههای رسیدن به این هدف، ارائه بخشی از سهام شرکت در بازار بورس در قالب عرضه اولیه است. طی این فرایند، نه تنها سهام شرکت برای اولین بار در بازار بورس به فروش میرسد، بلکه شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تغییر ماهیت میدهد.
خرید عرضه اولیه و معامله سهام چه تفاوتی دارند؟
به اولین روز از اولین عرضه سهام یک شرکت در بورس، روز عرضه گفته میشود. در نتیجه، نخستین سهامی که یک شرکت در بورس ارائه میکند، در قالب عرضه اولیه قرار میگیرد. هنگامی که سهام برای اولین بار به صورت عمومی عرضه میشود، نام شرکت عرضه کننده، نماد سهم عرضه شده، تاریخ روز عرضه، تعداد سهام قابل ارائه، میزان سهمیهای که به خریداران حقوقی و حقیقی اختصاص داده شده، محدوده قیمت (حداقل و حداکثر قیمت) و نیز مدیر عرضهکننده سهام مشخص میشوند.
اما در معاملات عادی بازار که در قالب عرضه اولیه قرار ندارند، محدودیتی در خرید سهام وجود ندارد. مادامی که امکان خرید سهام قابل عرضه وجود داشته باشد، میتوان سهام را با قیمتی که در بازار معامله میشود، خریداری کرد.
در عرضه اولیه، سهام شرکتها با قیمتی پایینتر از ارزش واقعی آنها اراده میشود. در نتیجه سرمایهگذاران بیشتری اقدام به خرید سهام در عرضه اولیه میکنند. همچنین قریب به اتفاق فعالان بورس متقاضی خرید سهام شرکتها در عرضه اولیه هستند.
بعد از روز عرضه، سهام شرکت وارد بازار شده و معاملات عادی بر روی آن انجام میگیرد. پس از تبدیل سهام عرضه اولیه به سهام عادی بازار، سرمایهگذار باید تمام جوانب را در نظر بگیرد. در این مرحله سهامدار باید عوامل تأثیرگذار بر سهم را مورد بررسی قرار دهد و بر اساس تجزیه و تحلیل شرایط اقدام به ثبت سفارش کند.
خرید سهام در عرضه اولیه چطور انجام میشود؟
اولین قدم برای انجام معامله در بورس، دریافت کد بورسی است. با مراجعه به یکی از کارگزاریهای معتبر و فعال در حوزه بورس میتوان برای اخذ این کد اقدام کرد. پس اگر دارای کد بورسی باشید، به راحتی میتوانید در عرضه اولیه، سهام شرکت مورد نظر را خریداری کنید. اگر علاقه دارید که اطلاعات بیشتری درباره چگونگی دریافت کد بورسی و به دست آورید، مقاله «کد بورسی چیست و چطور آن را دریافت کنیم؟» را مطالعه کنید.
سرمایهگذاران برای خرید عرضه اولیه سهام نیازمند انجام کار خاصی نیستند. فقط کافی است از زمان و تاریخ عرضه مطلع باشند. اطلاع رسانی در مورد عرضه اولیه جدید شرکتها از طریق سایتهای فعال در حوزه بورس و شبکههای خبری انجام میشود.
یکی از روشهای خرید عرضه اولیه، خرید به روش بوک بیلدینگ (Book Building) است. در این روش خرید سهام به صورت آنلاین انجام میشود. یک بازه زمانی مشخص در اختیار سرمایهگذار قرار میگیرد تا سفارش خرید خود را از پیش ثبت کند. با این روش، از انباشته شدن حجم سفارشهای خرید در روز عرضه و در نتیجه کندی نرم افزار معاملات جلوگیری شود. علاوه بر این، دامنه قیمت خرید (پایینترین و بالاترین قیمت) و نیز حداکثر سهمیهای که برای هر کد معاملاتی در نظر گرفته شده، مشخص میگردد.
دادههای مربوط به عرضه اولیه را ناظر بازار اعلام میکند. سرمایهگذاران باید با توجه به اطلاعات اعلام شده، پس از ورود به حساب کاربردی خود در سیستم معاملاتی، سفارش را به صورت آنلاین ثبت نمایند.
توصیهای که به سرمایهگذاران میشود این است که بالاترین قیمت ارائه شده را انتخاب کنند. چراکه با بالا رفتن تقاضا، آن حجم از سهام که برای عرضه در نظر گفته شده به سفارشهایی با بالاترین قیمت تعلق میگیرد. در این مورد، بحث میزان سرمایه مطرح میشود. زیرا هر فرد با توجه به توان مالی خود سفارشش را ثبت میکند و ممکن است آنچه در نظر دارد، نصیبش نشود.
از آنجا که تخصیص سهام قابل عرضه به کدهای معاملاتی را سازمان بورس انجام میدهد و معمولا در عرضه اولیه تقاضا بالا است، سرمایهگذاران به یک اندازه از عرضه بهرهمند میشوند. یعنی تعداد سهام ارائه شده تقسیم بر تعداد متقاضیان میشود. بنابراین حجمی که نصیبشان میشود معمولا کمتر از سقف حجم تعیین شده است.
چه زمانی برای فروش عرضه اولیه اقدام کنیم؟
پس از خرید، آنچه ذهن سرمایهگذاران را به خود مشغول میکند، این است که زمان مناسب فروش چه موقع است. اطلاع از بهترین زمان فروش بسیار ارزشمند است. افرادی که عرضه اولیه یا IPO چیست؟ به منابع اطلاعاتی معتبر دسترسی دارند، بیشترین نفع را از تشخیص زمان فروش میبرند. اما احتمالا اکنون این سوال برایتان مطرح شده که بهترین زمان و موقعیت برای فروش عرضه اولیه چیست.
از فردای روزی که سهام عرضه میشود، امکان فروش آن مهیا است. با این حال، این کار باید سنجیده انجام شود و تمام جوانبی که دارای اهمیت هستند، مورد بررسی قرار گیرند. برای معامله سهامی که در عرضه اولیه خریداری کردهاید، باید موارد زیر را در نظر داشته باشید.
- وضعیت فعلی و آتی شرکتی را که سهام آن در بورس عرضه شده، مورد بررسی قرار دهید.
- به اهمیت، ابعاد و اعتبار شرکت مورد نظر توجه داشته باشید.
- به سراغ سایتهای تحلیلی سهام و بخش خبری کارگزاریها بروید و تحلیلهای آنها در مورد سهام عرضه اولیه را بخوانید.
- در روزهایی که معاملات سهم، پس از عرضه اولیه در جریان است، رفتار سهامدارانی را که بیشترین سهم را خریدهاند، زیر نظر بگیرید.
- همچون هر حوزه اقتصادی دیگر، بازار بورس نیز دورههای رکود و رونق دارد. روند جاری بازار را زیر نظر داشته باشید.
به طور کلی، قطعیتی در مورد بهترین زمان فروش عرضه اولیه وجود ندارد. عواملی مانند اهدافی که برای سهام تعیین شده، انتظاراتی که از سهام میرود، نیاز به سرمایه حاصل از عرضه، آینده شرکت و دیگر عوامل بر زمان فروش تأثیر میگذارند.
این عرضه و تقاضای بازار است که قیمت عرضههای اولیه و به طوری کلی قیمت سهام را تعیین میکند. عرضه و تقاضا تعیین میکند که قیمت عرضههای اولیه با افزایش همراه است یا کاهش. از این رو، بهتر است سهامی که در این نوع از عرضه خریداری شده، مادامی که صف خرید برای آن برقرار است، نگهداری شود. در ضمن باید شرایط بازار و شرایط شرکتهایی را که سهام خود را عرضه میکنند نیز در نظر داشت و بر مبنای تغییرات شرایط برای فروش یا نگهداری سهام مورد نظر تصمیمگیری کرد.
بیشتر بخوانید
خرید در روزهای پس از عرضه اولیه چگونه است؟
میدانیم که به طور معمول عرضه در یک روز مشخص انجام میشود. در این روز تعداد سهامی که برای خرید عرضه میشود، محدود است. با توجه اینکه در روز عرضه، ارزش سهام شرکتها پایینتر از ارزش است، به طبع با افزایش تقاضا روبهرو هستیم. پس از عرضه اولیه قیمت هر سهم با رشد مواجه میشود.
در فردای روز عرضه، سرمایهگذاران تمایل دارند که به تعدادی که مد نظرشان است، سهم بخرند. این تمایل به خودی خود هم تقاضا را بالا میبرد و هم از همان ابتدای روز، صف خرید شکل میگیرد. فرض کنیم که میخواهید پس از روز عرضه، فراتر از مقدار سهام محدودی که در روز عرضه خریداری کردهاید، خرید کنید. در این صورت باید بدانید رویه آن چگونه است.
بر اساس آنچه در بالا گفته شد، سرمایهگذار برای خرید سهم در روز بعد از عرضه اولیه باید ساعت ۸:۳۰ صبح درخواست خود را در سیستم معاملاتی ثبت کند تا در اولویت قرار گیرد. طبیعی است که کمتر سرمایهگذاری پیدا میشود که بخواهد سهم خود را در فردای روز عرضه اولیه به فروش برساند. از این رو، حجم سهامی که عرضه میشود، پایین است و به جز تعدادی محدود، کسی قادر به خرید نیست.
آیا امکان خرید همزمان عرضه اولیه از چند کارگزاری وجود دارد؟
از آنجایی که از یک طرف سازمان بورس از روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه استفاده میکند و از طرف دیگر هر فرد کد بورسی مختص خود را دارد، امکان خرید سهام با یک کد بورسی از چند کارگزاری میسر نیست. اگر سرمایهگذار قصد دارد به سهم خود بیافزاید، باید فردای پس از عرضه اولیه دست به کار شود یا منتظر متعادل شدن قیمت سهم شود.
بیشتر بخوانید:
جمعبندی
کارکرد اصلی عرضه اولیه، تأمین سرمایه برای شرکت است؛ خواه بنگاه اقتصادی مربوطه نوپا، خواه قدیمی و باسابقه باشد. در فرایند این عرضه، ارزش سهم پایینتر از ارزش واقعی آن ارائه میشود. این موضوع به خودی خود به دلیل جذابیت و سودآوریاش، تقاضا برای خرید را بالا میبرد. بنابراین تقاضای بالا، قیمت سهم پایین (نسبت به ارزش واقعی) و عرضه محدود، سودآوری و ریسک پایین را به دنبال دارد.
به دلیل اینکه تعداد سهام قابل عرضه، محدوده قیمت (حداقل و حداکثر قیمت) و تاریخ شروع عرضه از قبل مشخص است، سرمایهگذاران دغدغهای ندارند. فقط کافی است در روز تعیین شده، وارد سامانه معاملاتی شوند و سفارش خود را ثبت کنند. هر فرد کد بورسی مختص خود را دارد و نمیتواند به طور همزمان از چند کارگزاری اقدام به خرید عرضه اولیه کند. تصمیمگیری در خصوص فروش سهام خریداری شده در عرضه اولیه نیز وابسته به شرایط بازار و شرایط شرکت ارائه کننده سهام است. عوامل تأثیرگذار بر ارزش سهام باید به دقت سنجیده شوند تا تصمیمی درست در خصوص فروش و زمان این کار گرفته شود.
دیدگاه شما