نکته: درآمد هر دوره باید مربوط به ارائه خدمات و یا فروش کالا در همان دوره باشد و اگر مبلغی بابت خدماتی که در آینده انجام خواهد شد و یا کالایی که در آینده تحویل خواهد گردید، دریافت گردد، درآمد آن دوره به حساب نمی آید و به حساب پیش دریافت درآمد ثبت می گردد.
ویژگی های اصلی استاندارد "درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان" چیست؟
دو ویژگی اصلی استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 15 که دربرگیرنده مهمترین تغییرات این استاندارد نیز می باشند، عبارت است از:
الف) انتقال کنترل
درآمد زمانی شناسایی می‌شود که مشتری کنترل [1] کالا یا خدمات را در اختیار بگیرد. مشتری زمانی کنترل را به دست می‌آورد که بتواند استفاده از کالا یا خدمات را هدایت کند یا از مزایای آن بهره‌مند شود. انتقال کنترل مشابه انتقال مزایا و مخاطرات یا لزوماً مشابه تحقق فرآیند سود نیست. واحدهای تجاری باید تعیین کنند که درآمد در طی زمان شناسایی شود یا در یک نقطه زمانی خاص.
ب) مابه‌ازای متغیر [2]
واحدهای تجاری باید با مابه‌ازایی که در اثر رخ‌دادن یا ندادن رویدادهای آتی تغییر می‌کند، توافق کنند که کالا یا خدمات خود را ارائه دهند. تخفیف ها، حق استرداد، پاداش‌ها و جریمه‌های عملکرد مثال‌هایی از این دست هستند. این مبالغ معمولاً تا زمانی که حوادث پیش‌بینی‌نشده اتفاق نیفتند و یا رفع نشوند، به عنوان درآمد شناسایی نخواهند شد[3].
اگر احتمال زیادی وجود داشته باشد که در اثر تغییر در برآوردها، مبالغ مذکور منجر به برگشت قابل توجه درآمد نشود، آنگاه برآوردی از مابه‌ازای متغیر در بهای تمام‌شده معامله لحاظ خواهد شد.حتی اگر مبلغ کل مابه‌ازای متغیر نتواند به این آستانه برسد، مدیریت باید بررسی کند که آیا بخشی از آن (مبلغ حداقل) می‌تواند این ضابطه را احراز کند یا خیر. این مبلغ زمانی به عنوان درآمد شناسایی می‌شود که کالاها یا خدمات به مشتری منتقل شوند. در صنایعی که مابه‌ازای متغیر تا پیش از رفع تمام حوادث پیش‌بینی‌نشده ثبت نمی‌شود، واحدهای تجاری تحت تأثیر این مساله قرار خواهند گرفت. مدیریت باید در هر دوره گزارشگری، برآوردها را دوباره ارزیابی و درآمد را بر اساس آن اصلاح کند. مجوزهای مالکیت فکری (IP) از این قاعده مستثنا هستند زیرا مابه‌ازای متغیر آنها نوعی حق امتیاز مبتنی بر فروش یا استفاده است.
[1] کنترل یک دارایی به توانایی هدایت استفاده از دارایی و کسب تقریباً تمام منافع باقیمانده دارایی اشاره دارد. کنترل شامل توانایی منع سایر واحدهای تجاری از هدایت استفاده از دارایی و کسب منافع حاصل از دارایی است. منافع یک دارایی، جریانهای نقدی (جریانهای نقدی ورودی یا جلوگیری از خروج جریانهای نقدی) بالقوه‌ای است که بطور مستقیم یا غیرمستقیم، به شیوه‌های متعدد از جمله موارد زیر می‌تواند به دست آِید:
الف. استفاده از دارایی برای تولید کالاها یا ارائه خدمات (شامل خدمات عمومی)؛
ب. استفاده از دارایی برای افزایش ارزش سایر داراییها؛
پ. استفاده از دارایی برای تسویه بدهیها یا کاهش هزینه‌ها؛
ت. فروش یا معاوضه دارایی؛
ث. وثیقه گذاشتن دارایی برای تضمین یک وام؛ و
ج. نگهداری دارایی.
[2] variable consideration
[3] برای مثال، اگر محصول با حق برگشت به فروش برسد یا اگر درآمد عملیاتی چیست؟ مبلغ ثابتی به عنوان پاداش عملکرد برای دستیابی به یک سطح مشخص تعهد شود، مبلغ مابه‌ازا متغیر است.
آشنایی با حساب درآمد و انواع درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی
در این آموزش از مجموعه آموزش های شناخت جامع حسابها در حسابداری ، با حساب درآمدها و انواع عملیاتی و غیر عملیاتی و روش تشخیص و زمان شناسایی درآمدهای شرکتها آشنا خواهید شد.
آشنایی با حساب درآمد و انواع درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی
در این آموزش از مجموعه آموزش های شناخت جامع حسابها در حسابداری ، با حساب درآمدها و انواع عملیاتی و غیر عملیاتی و روش تشخیص و زمان شناسایی درآمدهای شرکتها آشنا خواهید شد.
آشنایی با حساب درآمد و انواع درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی
در این آموزش از مجموعه آموزش های شناخت جامع حسابها در حسابداری ، با حساب درآمدها و انواع عملیاتی و غیر عملیاتی و روش تشخیص و زمان شناسایی درآمدهای شرکتها آشنا خواهید شد.
حساب درآمد چیست و در سیستم حسابداری کی شناسایی می شود؟
به مبالغی که از ارائه خدمات و فروش کالا عاید موسسه می شود درآمد گفته می شود در صورتی که این درآمد به صورت نقدی عاید موسسه شود باعث افزایش در حساب وجوه نقد خواهد شد و در صورتی که تعهد گردد که بعدا به موسسه پرداخت شود، موجب افزایش حسابهای دریافتی و یا اسناد دریافتنی می گردد (فروش یا ارائه خدمات نسیه).
باید دقت داشت که هرگونه افزایش درحساب وجوه نقد و کاهش در حسابهای دریافتنی و یا اسناد دریافتنی خواهد شد و دریافت وام باعث افزایش حساب وجوه نقد و نیز افزایش بدهی ها می شود.
باید به این نکته توجه داشت که گاهی افزایش در حساب وجوه نقد و نیز حساب سرمایه به دلیل سرمایه گذاری های مجدد مالک و یا مالکان موسسه است واین مورد کاملا متفاوت از درآمد است؛ بنابراین بهترین تعریف برای درآمد به این صورت خواهد بود:
نکته: درآمد هر دوره باید مربوط به ارائه خدمات و یا فروش کالا در همان دوره باشد و اگر مبلغی بابت خدماتی که در آینده انجام خواهد شد و یا کالایی که در آینده تحویل خواهد گردید، دریافت گردد، درآمد آن دوره به حساب نمی آید و به حساب پیش دریافت درآمد ثبت می گردد.
درآمد در شرکت ها به صورت ارائه خدمات، فروش محصولات و سایر درآمدها شامل سود سپرده بانکی، درآمد ناشی از فروش دارایی ها و . می باشند.
برای ثبت حساب درآمد، به دلیل آنکه افزایش این حساب باعث افزایش در سرمایه می گردد، بنابراین در معادله حسابداری نیز باعث افزایش بستانکار می گردد و در نتیجه این حساب نیز همانند حساب سرمایه دارای ماهیت بستانکار است و بنابراین از قواعد حسابهای دارای ماهیت بستانکار تبعیت می کند:
افزایش حساب هزینه ها موجب بدهکار شدن آن و افزایش حساب درآمدها موجب بستانکار شدن آن می شود.
ﻧﻜﺘﻪ: به فعالیت های اصلی مولد در یک واحد تجاری، فعالیت های عملیاتی گفته می شود. مثال هایی از فعالیت های عملیاتی عبارتند از:
- دریافت های نفدی حاصل از فروش کالا و ارائه خدمات
- دریافت های حاصل از امتیاز، حق الزحمه، کارمزد
- پرداخ های نقدی به فروشندگان کالا و خدمات
- پرداخت های نقدی به کارکنان واحد تجاری یا از جانب آنها
- دریافت ها و پرداخت های نقدی یک شرکت بابت بیمه، خسارات، مستمریها و سایر پرداخت های بیمه ای و …
- پرداخت های نقدی بابت مزایای پایان خدمت و هزینه سازماندهی مجدد
هزینه و درآمد عملیاتی چیست و چه تفاوتی با غیر عملیاتی دارند؟
هرگونه درآمدها یا هزینه‌ها ناشی از این فعالیت ها در دسته هزینه ها و درآمدهای عملیاتی طبقه بندی می گردد و در صورتی که هزینه و درآمد، ناشی از فعالیت های غیر اصلی شرکت باشد، درآمد یا هزینه های غیر عملیاتی خوانده می شوند.
ویژگی های اصلی استاندارد "درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان" چیست؟
دو ویژگی اصلی استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 15 که دربرگیرنده مهمترین تغییرات این استاندارد نیز می باشند، عبارت است از:
الف) انتقال کنترل
درآمد زمانی شناسایی می‌شود که مشتری کنترل [1] کالا یا خدمات را در اختیار بگیرد. مشتری زمانی کنترل را به دست می‌آورد که بتواند استفاده از کالا یا خدمات را هدایت کند یا از مزایای آن بهره‌مند شود. انتقال کنترل مشابه انتقال مزایا و مخاطرات یا لزوماً مشابه تحقق فرآیند سود نیست. واحدهای تجاری باید تعیین کنند که درآمد در طی زمان شناسایی شود یا در یک نقطه زمانی خاص.
ب) مابه‌ازای متغیر [2]
واحدهای تجاری باید با مابه‌ازایی که در اثر رخ‌دادن یا ندادن رویدادهای آتی تغییر می‌کند، توافق کنند که کالا یا خدمات خود را ارائه دهند. تخفیف ها، حق استرداد، پاداش‌ها و جریمه‌های عملکرد مثال‌هایی از این دست هستند. این مبالغ معمولاً تا زمانی که حوادث پیش‌بینی‌نشده اتفاق نیفتند و یا رفع نشوند، به عنوان درآمد شناسایی نخواهند شد[3].
اگر احتمال زیادی وجود داشته باشد که در اثر تغییر در برآوردها، مبالغ مذکور منجر به برگشت قابل توجه درآمد نشود، آنگاه برآوردی از مابه‌ازای متغیر در بهای تمام‌شده معامله لحاظ خواهد شد.حتی اگر مبلغ کل مابه‌ازای متغیر نتواند به این آستانه برسد، مدیریت باید درآمد عملیاتی چیست؟ بررسی کند که آیا بخشی از آن (مبلغ حداقل) می‌تواند این ضابطه را احراز کند یا خیر. این مبلغ زمانی به عنوان درآمد شناسایی می‌شود که کالاها یا خدمات به مشتری منتقل شوند. در صنایعی که مابه‌ازای متغیر تا پیش از رفع تمام حوادث پیش‌بینی‌نشده ثبت نمی‌شود، واحدهای تجاری تحت تأثیر این مساله قرار خواهند گرفت. مدیریت باید در هر دوره گزارشگری، برآوردها را دوباره ارزیابی و درآمد را بر اساس آن اصلاح کند. مجوزهای مالکیت فکری (IP) از این قاعده مستثنا هستند زیرا مابه‌ازای متغیر آنها نوعی حق امتیاز مبتنی بر فروش یا استفاده است.
[1] کنترل یک دارایی به توانایی هدایت استفاده از دارایی و کسب تقریباً تمام منافع باقیمانده دارایی اشاره دارد. کنترل شامل توانایی منع سایر واحدهای تجاری از هدایت استفاده از دارایی و کسب منافع حاصل از دارایی است. منافع یک دارایی، جریانهای نقدی (جریانهای نقدی ورودی یا جلوگیری از خروج جریانهای نقدی) بالقوه‌ای است که بطور مستقیم یا غیرمستقیم، به شیوه‌های متعدد از جمله موارد زیر می‌تواند به دست آِید:
الف. استفاده از دارایی برای تولید کالاها یا ارائه خدمات (شامل خدمات عمومی)؛
ب. استفاده از دارایی برای افزایش ارزش سایر داراییها؛
پ. استفاده از دارایی برای تسویه بدهیها یا کاهش هزینه‌ها؛
ت. فروش یا معاوضه دارایی؛
ث. وثیقه گذاشتن دارایی برای تضمین یک وام؛ و
ج. نگهداری دارایی.
[2] variable consideration
[3] برای مثال، اگر محصول با حق برگشت به فروش برسد یا اگر مبلغ ثابتی به عنوان پاداش عملکرد برای دستیابی به یک سطح مشخص تعهد شود، مبلغ مابه‌ازا متغیر است.
سود و زیان عملیاتی و غیر عملیاتی
وقتی صحبت از سود می‌شود منظور ما این است که مجموع درآمدهای یک کسب و کار از هزینه‌هایی که متحمل شده بیشتر است. برعکس این مفهوم بیانگر زیان یک کسب و کار می‌باشد. در این مقاله قصد داریم به بررسی مفهوم سود و زیان عملیاتی بپردازیم.
سود عملیاتی(Operating Profit) چیست؟
سود عملیاتی یک شرکت برابر با مجموع درآمدهای شرکت (از فعالیتهای اصلی و عملیاتی مثل فروش)، منهای استهلاک و هزینه‌های عملیاتی مثل هزینه‌های فروش، عمومی و اداری و. طی یک دوره معین است. سود عملیاتی شامل هرگونه سود حاصل از فعالیتهای غیراصلی شرکت و همچنین مالیات و بهره نمی‌باشد. منظور از فعالیتهای اصلی شرکت این است که مثلا یک شرکت تولید کننده پوشاک، فعالیت اصلی‌اش فروش پوشاک است پس درآمد عملیاتی آن همان فروش محصولاتش محسوب می‌شود. درواقع درآمد عملیاتی در حال تکرار است و به احتمال زیاد همراه با گسترش شرکت رشد می کند. درحالیکه درآمد حاصل از فروش یکی از زمین‌های این شرکت جزء درآمد عملیاتی آن نیست و جزء درآمدهای غیر عملیاتی شرکت محسوب می‌شود. این درآمدها در قالب اهداف اساسنامه شرکت نیستند. مانند درآمد حاصل از سود سهام، سرمایه‌گذاری‌ها و غیره. سود عملیاتی را می‌توانید به عنوان شاخص خوبی برای سلامت عملکرد شرکت یا کسب وکار در نظر بگیرید. چراکه هم میزان فروش یا درآمد عملیاتی شرکت و هم تمام هزینه‌های اصلی شرکت را در بر می‌گیرد.
گاهی اوقات سود عملیاتی راEBIT (Earnings before Interest and taxes) می‌نامند. که این در صورتی صدق می‌کند که شرکت درآمدهای غیرعملیاتی نداشته باشد.
در ضمن زمانیکه درآمدهای اصلی شرکت از هزینه‌های آن کمتر باشد به جای سود عملیاتی، شرکت دارای زیان عملیاتی می‌باشد.
فرمول و نحوه محاسبه سود عملیاتی
استهلاک - هزینه‌های عملیاتی - بهای تمام شده کالای فروش رفته - درآمد عملیاتی(فروش) = سود عملیاتی
در واقع خلاصه فرمول فوق را می‌توان بصورت زیر نوشت:
استهلاک - هزینه‌های عملیاتی - سود ناخالص = سود عملیاتی
نمونه‌هایی از سود عملیاتی
برای مشاهده سود عملیاتی باید به صورت سود و زیان شرکت مراجعه کنید. که از طریق سایت کدال می‌توانید به تمامی صورت‌های مالی شرکت مدنظر خود دسترسی پیدا کنید. به قسمتی از صورت سود وزیان شرکت پالایش نفت بندعباس (شبندر) توجه کنید. در این صورت سود و زیان مطابق فرمول گفته شده سود عملیاتی شرکت محاسبه گردیده است.
سود غیرعملیاتی چیست؟
همانطور که پیش ازین نیز گفتیم سود غیر عملیاتی حاصل فعالیت‌هایی که است که مربوط به فعالیتهای اصلی شرکت نمی‌باشد. مانند سود حاصل از فروش دارایی‌های غیرمنقول، سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها و سهام، سود حاصل از درآمد عملیاتی چیست؟ اوراق مشارکت یا سپرده بانکی می‌باشد که ممکن است بخشی یا کلی از آن به صورت مستمر اتفاق نیافتد و تنها در یک زمان محقق شود. جهت محاسبه سود غیرعملیاتی این داراییها فقط کافی است بهای تمام‌شده آنها را از درآمد حاصل از فروششان کم کنید تا سود غیرعملیاتی را بدست آورید.
نحوه محاسبه سود غیر عملیاتی
برای پی بردن به نحوه محاسبه سود غیرعملیاتی به مثال زیر توجه کنید:
اگر یک شرکت تولیدی در سال 1398 یک زمین به ارزش 2 میلیارد تومان خریداری کرده باشد و در سال 1399 آن را با قیمت 3 میلیارد تومان بفروشد. این 1 میلیارد سود غیرعملیاتی محسوب می‌شود.
تفاوت بین سود عملیاتی و سود غیر عملیاتی
همانطور که پیش از این گفتیم سود عملیاتی حاصل کسر هزینه‌های عملیاتی از درآمدهای عملیاتی است. درحالیکه برای سود غیر عملیاتی این چنین نیست و سود غیر عملیاتی سودی است که شرکت از فعالیتهای اصلی خود کسب نمی‌کند و حاصل فعالیتهای غیرعملیاتی شرکت می‌باشد. درواقع سود عملیاتی همیشگی و مستمر است اما سود غیرعملیاتی همیشگی و مستمر نیست.
مراحل تهیه سود و زیان عملیاتی و غیر عملیاتی
برای بدست آوردن سود وزیان عملیاتی و غیر عملیاتی دو روش وجود دارد.
- تک مرحله ای: در این روش ابتدا کلیه درآمدها یکجا آورده و کلیه هزینه‌ها را نیز از آن کم می‌کنیم که حاصل همان سود قبل از بهره و مالیات(EBIT) می‌باشد. که با کسر مالیات و بهره به سود یا زیان بعد از کسر مالیات یا همان سود یا زیان خالص خواهیم رسید.
- دو مرحله‌ای: در این روش ابتدا درآمدهای عملیاتی آورده شده در ادامه هزینه‌های عملیاتی از آن کسر می‌شود که به سود یا زیان عملیاتی می‌رسیم در مرحله بعد هزینه‌های غیرعملیاتی از درآمدهای غیر عملیاتی کسر می‌شود. درنهایت به سود و زیان قبل از کسر مالیات می‌رسیم که با کسر مالیات و بهره سود و زیان ویژه(خالص) خواهیم رسید. که جزء مهمترین بخش‌های صورت حساب سود و زیان محسوب می‌شود چراکه نتیجه فعالیت یک واحد تجاری را نشان می‌دهد که آیا واحد تجاری در طول دوره مالی فعالیتش سودآور بوده‌است یا خیر.
جمع‌بندی
برای سرمایه‌گذاری در سهام شرکتها بهتر است قبل از هرچیز به بررسی صورت‌های مالی آنها بپردازید. باتوجه به موارد گفته‌شده می‌توانید با بررسی صورت سود و زیان شرکتها به میزان سود عملیاتی آنها پی ببرید و در تحلیل‌های خود از آن استفاده کنید. گاهی اوقات ممکن است شرکتی سود عملیاتی مثبتی داشته باشد اما با توجه به داشتن بدهی‌های زیاد شرکت، همزمان دچار زیان خالص نیز باشد. که باید به این موارد توجه کافی داشته باشید. همچنین توجه داشته باشید که در محاسبه EPS شرکت، سود عملیاتی وزن بیشتری دارد. چراکه سود عملیاتی تکرارشونده و مستمر است درحالیکه سود غیر عملیاتی اینطور نیست و ممکن است در دوره بعدی برای شرکت محاسبه نگردد. جهت یادگیری مطالب بیشتر، می‌توانید سایر مقالات سایت اقتصاد بیدار را مطالعه نمایید.
سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی
سود و زیان ناشی از فعالیتهای شرکت که مربوط به عملیات آن بوده لیکن مرتبط با عملیات اصلی واحد تجاری نمی باشد ، تحت سرفصل سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی ثبت و در صورت سود و زیان طبقه بندی می گردد .
این سرفصل شامل مواردی از قبیل کسری و اضافات انبار ( ناشی از انبارگردانی ) ، فروش ضایعات ( با توجه به حواله انبار و مدارک مزایده یا فروش صورت گرفته) ، زیان کاهش ارزش موجودی ها ( در راستای بکارگیری قاعده اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش در قیمت گذاری پایان دوره موجودی ها طبق استاندارد حسابداری ) ، سود و زیان تسعیر ارز ( ناشی از تفاوت نرخ ارز مربوط به اقلام پولی در پایان سال مالی طبق استاندارد حسابداری تسعیر ارز ) و . می باشد .
مبنای ثبت ، مدارک انبارگردانی و تاریخ ثبت پس از عملیات انبارگردانی پایان سال بشرح ذیل صورت می پذیرد :
مبنای ثبت ، مدارک انبارگردانی و تاریخ ثبت پس از عملیات انبارگردانی پایان سال بشرح ذیل صورت می پذیرد :
مبنای ثبت : محاسبات کاهش ارزش موجودیها و تاریخ ثبت در پایان سال مالی می باشد و به صورت زیر ثبت می گردد :
دیدگاه شما