کارکرد بازارهای مالی

انواع بازارهای مالی در ایران

امروزه افراد با هدف افزایش دارایی و کسب سود وارد بازارهای مختلف می‌شوند؛ اما سودآوری هر فردی به کمک شناخت کافی از بازارها و کارکردهای آن‌ها میسر می‌شود. به‌همین دلیل، در ادامه به بررسی انواع بازارهای مالی و کاربردهای هر کدام می‌پردازیم.

بازار مالی چیست؟

بازار مالی (Financial Market)، اصطلاحی است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار می‌رود و به بازاری اطلاق می‌شود که دارایی‌های مالی مانند سهام، سپرده‌های سرمایه‌گذاری، طرح‌های بازنشستگی، انواع بیمه ‌نامه‌ها و اوراق بهادار، در آن معامله می‌شوند.

این بازارها به‌عنوان یک واسطه بین پس‌اندازکنندگان و سرمایه‌گذاران توسط سازماندهی منابع مالی بین آن‌ها، عمل می‌کنند.

بازار سرمایه همچنین بستری را برای خریداران و فروشندگان فراهم می‌کند تا بتوانند با قیمتی که توسط نیروهای عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، دارایی‌ها را معامله کنند.

کارکرد بازارهای مالی

در زیر به برخی از کارکردهای بازارهای مالی اشاره کرده‌ایم:

• آن‌ها، به کشف قیمت اوراق کارکرد بازارهای مالی بهادار کمک می‌کنند. در واقع، تعامل مکرر بین سرمایه‌گذاران موجب تثبیت قیمت بر اساس تقاضا و عرضه در بازار می‌شود.
• این بازارها، سازمان‌دهی منابع مالی را تسهیل می‌کنند. آن‌ها سبب هدایت دارایی‌ها به سمت بازارهای مولد می‌شوند.
• آن‌ها، نقدینگی دارایی‌های معامله شده را با تسهیل تبادل تقویت می‌کنند؛ زیرا سرمایه‌‎گذاران می‌توانند به سرعت اوراق بهادار خود را بفروشند و دارایی‌ها را به وجوه نقد تبدیل کنند.
• بازار مالی، فرایند توزیع ریسک بین متقاضیان وجوه و دارندگان وجوه را آسان می‌کند. به‌عبارت دیگر، در این عملکرد ریسک از دارندگان وجوه به متقاضیان وجوه منتقل می‌شود.
• صنایع، افراد را تشویق به سرمایه‌گذاری می‌کنند و افراد نیز از صنایع می‌خواهند که پول آن‌ها را جذب کنند و به سودآوری برسانند. بنابراین بازار مالی، دسترسی آسانی را برای خریدار و فروشنده بالقوه فراهم می‌کند.
• بازارهای سرمایه باعث صرفه‌جویی در زمان، پول و تلاش طرفین می‌شوند؛ به این دلیل که افراد و صنایع نیاز به صرف منابع برای یافتن خریداران احتمالی یا فروشندگان اوراق بهادار ندارند.

انواع بازارهای مالی در ایران

بر اساس ماهیت، سررسید تعهدات مالی، زمان واگذاری و ساختار سازمانی، بازارهای مالی در چهار گروه مختلف طبقه‌بندی می‌شوند:

بازارهای مالی بر اساس ماهیت

بر اساس ماهیت، بازارها به دو دسته‌ بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند:

بازار بدهی (Debt market)

به بازاری گفته می‌شود که اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه دولتی و اوراق مشارکت، در آن خریدو‌فروش می‌شوند.

بازار سهام (Stock Market)

بازار سهام یا بورس سهام یکی از رایج‌ترین بازارهای مالی در دنیاست. در این نوع بازار، سهام شرکت‌های انتخاب شده توسط معامله‌گران مختلف به‌صورت عمومی معامله می‌شوند.

بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی

بر اساس سررسید تعهدات مالی، بازارها به دو دسته‌ بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند:

بازار پول (Money Market)

بازاری که در آن اوراق بهادار، با نقدشوندگی بالا و سررسید کمتر از یک سال خرید‌و‌فروش می‌شوند، بازار پول نامیده می‌شود. مانند: اوراق تجاری شرکت‌ها و اوراق خزانه

می‌توان از بازار پول به‌عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با ویژگی ریسک پایین عدم پرداخت و پایین بودن نرخ بهره نسبت به سایر بازارها، نام برد.

بازار سرمایه (Capital Market)

این بازار، محلی برای خرید‌و‌فروش دارایی‌های مالی برای بازه‌های زمانی بیش از یک سال است و به دو نوع تقسیم می‌شود:

بازار اولیه، زمانی ایجاد می‌شود که اوراق بهادار برای بار اول عرضه و مورد معامله قرار می‌گیرند.

بازار ثانویه، بازاری است که افراد دارایی‌های مالی را از افرادی که در ابتدا آن‌ها را خریده‌اند و حالا تمایل به فروششان را دارند، خریداری می‌کنند.

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری

بر اساس زمان واگذاری، بازار ها به دو دسته‌ی بازار نقدی و بازار آتی تقسیم می‌شوند:

بازار نقدی (Spot market)

به بازاری که در آن معاملات بین خریداران و فروشندگان در زمان حال اجرا می‌شود، بازار نقدی می‌گویند.

این بازار با هدف انجام سریع معاملات شامل خرید‌و‌فروش کالاها و اوراق بهادار تشکیل شده است.

بازار ابزارهای مشتقه (Derivative Market)

در بازار ابزارهای مشتقه یا بازار آتی، اوراق مشتقه مورد معامله قرار می‌گیرند.

اوراق مشتقه، قراردادی است که بر اساس آن صاحب اوراق موظف یا مختار است که در تاریخ مشخصی در آینده، یک دارایی را بخرد یا بفروشد.

بازارهای مالی بر اساس ساختار سازمانی

از نظر ساختار سازمانی، بازارهای مالی به چهار دسته‌ی بازارهای رسمی، بازارهای خارج از بورس، بازار سوم و بازار چهارم تقسیم می‌شوند:

بازار رسمی (Stock Market)

بازار بورس اوراق بهادار، یک بازار رسمی در ایران است. در واقع یک بازار مالی متمرکز است که جهت پذیرش شرکت‌ها، قوانین و شرایط دشواری دارد.

بازار خارج از بورس (Over The Counter)

یک بازار غیرمتمرکز است که در آن، معامله به‌صورت مستقیم بین خریدار و فروشنده انجام می‌شود.

قوانین و استانداردهای مربوطه نیز به‌صورت سفارشی و قراردادی مشخص می‌گردد. در‌نتیجه، برای پذیرش شرکت‌ها شرایط آسان‌تری نسبت به بازارهای رسمی دارد.

بازار سوم (Third Market)

مکانی مطمئن برای اجرای معاملات عمده دارایی‌های مالی است که امکان یا شرایط پذیرش در فرابورس را ندارند. کمیسیون در این بازار کمتر از کمیسیون در بورس اوراق بهادار است.

بازار چهارم (Fourth Market)

بازاری است که معامله‌گران، عمده معاملات بزرگ خود را در آن انجام می‌دهند. آن‌ها جهت عدم پرداخت کارمزد، تلاش می‌کنند تا از طریق تعامل با یکدیگر و کارکرد بازارهای مالی بدون استفاده از کارگزار معاملات را اجرا کنند.

معایب بازارهای مالی

در زیر به برخی از معایب بازارهای مالی را اشاره کرده‌ایم:

• بروکراسی بیش از حد توسط نهادهای نظارتی می‌تواند کل فرآیند را زمان‌بر کند.
• در برخی از مواقع شرکت‌ها به‌دلیل قوانین و مقررات سخت‌گیرانه نمی‌توانند وارد بازار مالی شوند.
• سرمایه‌گذاران ممکن است به‌خاطر عدم دسترسی به اطلاعات، دارایی‌های خود را از دست بدهند.

سخن پایانی

همان طور که گفته شد، بازارهای مالی نقش حیاتی در اقتصاد دنیا دارند و محلی برای رهنمود دارایی و سرمایه افراد به سمت بازارهای مولد هستند. بنابراین، افراد تلاش می‌کنند با شناخت انواع بازارهای مالی، در بازاری قدم بگذارند که ضمن حفظ دارایی خود موجب افزایش سودآوری آن‌ها شود.

انواع بازارهای مالی و کارکرد آنها

بازارهای مالی شامل انواع گوناگونی می‌شود که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از بازار پول، بازار سرمایه، بازار بدهی، بازار سهام، بازار رهنی، بازار ارز خارجی و بازار اوراق بهادار مشتقه.

به گزارش ایبِنا، بازارهای مالی مهم ترین جزء نظام مالی بوده و منظور از آنها ساختارهایی است که منابع مالی از طریق آنها به گردش در می ‌آیند. ذی نفعان در بازارهای مالی عمدتا به مبادله ابزارها و اوراق مالی با هزینه مبادلاتی بسیار کم و در قیمت‌ هایی که بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، می ‌پردازند.

وجود بازارهای مالی پویا با عمق مناسب، منافع گوناگونی برای نظام اقتصادی و مالی هر کشوری ایجاد می‌ کند. برخی از مهم ترین شامل: «تجهیز منابع خرد و تخصیص آنها به سرمایه ‌گذاران، کمک به کشف قیمت منابع به صورت غیر دستوری بر اساس ریسک، بازده و سررسید اوراق و ابزارها، تقویت قابل توجه نقدشوندگی در نظام مالی، ایجاد ارتباط معقول و مشخص بین ریسک و بازده، هدایت نقدینگی به مسیر صحیح و جلوگیری از رشد بازارهای ناسالم رقیب، بهبود شفافیت در فعالیت ‌های اقتصادی، کمک به اعمال سیاست ‌های مالی توسط دولت و کمک به اعمال سیاست‌ های پولی توسط بانک مرکزی» است.

در اقتصادهای جدید، بازارهای مالی شامل انواع گوناگونی می‌شود که برخی از مهم ترین آنها عبارت ‌اند از: بازار پول، بازار سرمایه، بازار بدهی، بازار سهام، بازار رهنی، بازار ارز خارجی و بازار اوراق بهادار مشتقه.

الف- بازار پول

بازار پول، یکی از مهمترین انواع بازارهای مالی بوده و بر اساس تعریف، بازاری کوتاه ‌مدت جهت انتشار و مبادله دارایی ‌های مالی با سر رسید کمتر از یک سال است.

در این بازار انواع گوناگونی از اوراق با سررسید کوتاه‌ مدت و با نقدینگی بالا مبادله می‌ شوند. از جمله: اسناد خزانه دولتی، توافق ‌های بازخرید، توافق ‌های بازخرید معکوس، پذیره ‌های بانکی، گواهی‌ های سپرده و اوراق تجاری.

بازار پول، بازاری کوتاه ‌مدت بوده و هدف از آن تامین مالی نیازهای کوتاه‌ مدت است. دلیل اهمیت این مسئله آن است که اشخاص حقیقی، شرکت‌ها، دولت و سایر ذینفعان نظام مالی، دریافتی ‌های نقدی که دارند الزاما با پرداختی ‌ها و نیازهایشان به نقدینگی برابر و همزمان نیست؛ لذا باید همواره حجم زیادی از منابع را به صورت نقد نزد خود نگه دارند و فرصت کسب سود از این منابع را از دست بدهند.

اما وجود بازار پول، به حل این مشکل کمک می ‌کند. به این معنی که ذینفعان به جای آنکه منابع خود را به صورت نقد نگه داشته و فرصت ‌های درآمد زایی با این منابع را از دست بدهند، می ‌توانند این منابع را در بازار پول سرمایه‌ گذاری کنند.

به عبارت دیگر، با خرید اوراق و ابزارهای بازار پول، علاوه بر اینکه به سود اوراق و ابزارها دست می‌ یابند، این امکان را دارند تا در مواردی که با کسری نقدینگی مواجه می‌ شوند، با صرف حداقل هزینه و زمان، اوراق و ابزارهای خود را نقد کنند.

ب- بازار سرمایه

بازار سرمایه بازاری است در آن اوراق بدهی با سررسیدهای مختلف و سهام صنایع گوناگون مبادله می ‌شود. مهم ترین عرضه ‌کنندگان اوراق و ابزارها (تقاضاکنندگان منابع) در بازار سرمایه، دولت و شرکت ‌ها هستند. در مقابل، خانوارها و اشخاص حقیقی، مهم ترین تقاضاکنندگان اوراق و ابزارها (عرضه ‌کنندگان منابع) را تشکیل می‌ دهند.

مهم ترین ویژگی بازار سرمایه، شفافیت آن و گوناگونی ابزارهایی است که در آن مورد مبادله قرار می‌ گیرد.

لازم به ذکر است که هر چند بانک‌ نهاد بازار پول به حساب می ‌آید، اما می ‌تواند در توسعه ابزارهای بازار سرمایه نقش داشته باشد. به عنوان مثال، یک بانک تجاری می ‌تواند به عنوان رکن ضامن، در فرآیند انتشار یک نوع اوراق قرضه شرکتی بلند مدت در بازار سرمایه ایفای نقش کرده و از این مسیر به توسعه بازار سرمایه کمک کند.

پ- بازار بدهی

بازار بدهی بازاری است که در آن انواع اوراق مبتنی بر بدهی (مانند اسناد خزانه دولتی، اوراق قرضه دولتی و غیره) مبادله می‌ شوند.

در بازار بدهی ذی نفعان می ‌توانند دیون جدید را در بازار اولیه خرید و فروش کنند و یا اینکه در بازار ثانویه اوراق مبتنی بر بدهی وارد شده و به خرید و فروش دیون گذشته بپردازند. در بازار بدهی انواعی از اوراق بدهی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند مدت مبادله می‌ شود که می ‌تواند مرتبط با دولت، شرکت ‌ها، بانک ‌ها، شهرداری ‌ها و غیره باشد

کارکرد بازارهای مالی

پیش گفتار
مقدمه
فصل اول : کلیات
مقدمه: هدف از مطالعه پول ، بانکداری و بازارهای مالی
1-هدف از مطالعه ی بازارهای مالی
1-1-بازار اوراق قرضه و نرخ های بهره
1-2-بازار سهام
1-3-بازار ارز
2-هدف از مطالعه ی بانکداری و مؤسسات مالی
2-1-ساختار نظام مالی
2-2-بانک ها و و دیگر مؤسسات مالی
2-3-نوآوری مالی
3-هدف از مطالعه ی پول و سیاست پولی
3-1-پول و چرخه های اقتصادی
3-2-پول و تورم
3-3-پول و نرخ های بهره
3-4-سیاست های مالی و سیاست های پولی
4-جستجو در اینترنت
5-خلاصه
6-سؤال ها و مسائل
7-منابع و مآخذ

پیوست فصل اول: تعریف تولید کل ، درآمد کل ،سطح قیمت ها و نرخ تورم
1-تولید ودرآمدکل
2-مقادیر واقعی در برابر اسمی
3-سطح کلی قیمت ها
4-نرخ رشد ونرخ تورم

فصل دوم: مروری بر نظام مالی
مقدمه
1-کارکرد بازارهای مالی
2- ساختاربازارهای مالی
2-1- بازارهای بدهی و سهام
2-2- بازارهای اولیه و ثانویه
2-3- بازارهای بورس و بازار خارج از بورس
2-4- بازارپول و سرمایه
3- بازارهای مالی و بازارهای آن
3-1- ابزارهای متداول در بازار پول
3-2- ابزارهای متداول در بازار سرمایه
4- بین المللی شدن بازارهای مالی
4-1- بازار اوراق قرضه بین المللی ، اوراق قرضه ی اروپایی و پول های اروپایی
4-2- بازارهای جهانی سهام
5- عملکرد واسطه های مالی : تأمین مالی غیرمستقیم
5-1- هزینه های مبادلاتی
5-2- سیمان و نقد شوندگی
5-3- تسهیم ریسک
5-4- امکان اعطای وام بلند مدت
5-5- اطلاعات نامتقارن کژگزینی و کژمنشی
6- انواع واسطه های مالی
6-1- مؤسسات سپرده پذیر
6-2- مؤسسات پس اندازقراردادی
6-3- واسطه های مالی سرمایه گذاری
7- مقررات نظام مالی
7-1- افزایش اطلاعات در دسترس سرمایه گذاران
7-2- کسب اطمینان از سلامت واسطه های مالی
8- خلاصه
9- سؤال ها و مسائل
10- منابع ومآخذ
فصل سوم : بانکداری تطبیقی
مقدمه
1- فروض حاکم بر موضوع بحث
1-1-نقش و کارکرد بانک های تجاری
1-2- واسطه گری مالی
1-3- رابطه ی دولت با بانک ها
2- جایگاه نظام مالی در اقتصاد
2-1-تعریف نظام مالی
2-2- نقش نظام مالی در اقتصاد
2-3- مسایل اساسی نظام مالی
2-4- دلایل اهمیت واسطه های مالی
3- جایگاه بانک ها در اقتصاد
3-1- نقش بانک ها در اقتصاد
3-2-اهمیت بانک ها در اقتصاد جهانی
3-3-اندازه ی بانک ها در صنعت بانکداری جهانی
3-4-کارکردهای اصلی باک ها در اقتصاد
4- اصول مدیریت بانک
5- انواع خدمات مالی بانک ها
5-1- بانک های تجاری سنتی
5-2- بانک های توسعه ای
5-3- بانک های سرمایه گذاری
5-4- بانک های جامع
5-5- بانک های اسلامی
6- تجربه بانکداری بدون ربا در کشورهای منتخب
6-1- بحرین
6-2- بنگلادش
6-3- پاکستان
6-4- عربستان
6-5- مالزی
6-6-ایران
7- بررسی وضعیت صنعت بانکداری
7-1- عدم تعادل منابع و مصارف بانک ها
7-2- بررسی میزان احتیاط بانک ها در ارایه ی تسهیلات به بخش غیردولتی
8- یک الگوی پیشنهادی برای نظام بانکی بدون ربا
8-1- اهداف الگو
8-2- حدود اصلاحات
8-3- تبیین وضع موجود مشکلات و نارسایی های بانکداری در ایران
8-4- ویژگی های الگوی پیشنهادی
9- تشکیل بانک های سرمایه گذاری
9-1- نتایج در بانک های تخصصی
9-2- جمع بندی
10- نظارت یکپارچه برمؤسسات پولی و مالی
10-1- ابزارهای نظارتی در نظارت یکپارچه
11- منابع ومآخذ

فصل چهارم: ماهیت پول
مقدمه
1- بررسی روند تحولات پول
1-1- اقتصاد تهاتری یا مبادلات پایاپای
1-2- نارسایی های مبادلات کالا با کالا ( پایاپای)
1-3- پول کالایی
1-4- پول فلزی ( به ویژه طلا و نقره)
1-5-اسکناس
1-6-چک و مکانیسم خلق پول توسط بانک ها
1-7- پول الکترونیکی
2- ظرف پول وعوامل تعیین کننده ی آن
3- مفهوم پول
4-کارکردهای پول
4-1- واسطه مبادله
4-2- واحد محاسبه با معیار سنجش ارزش
4-3- ذخیره های ارزش
4-4- پول به عنوان وسیله ای برای پرداخت های آینده
4-5- پول به عنوان عامل رشد اقصادی
4-6- پول به عنوان عامل توزیع مجدد درآمد
5- مصادیق پایاپای ( مبادلات کالا با کالا) در اقتصادهای مدرن
5-1- شرایط حاد تورمی
5-2- حفظ قیمت حداقل
5-3-شرایط کنترل قیمت ها
6- تقسیم کلی انواع پول
7- اندازه گیری پول
8- داده های پولی چه مقدار قابل اطمینان هستند؟
9- خلاصه
10- سؤال ها و مسائل
11- منابع اینترنتی

فصل پنجم : مفهوم نرخ بهره
مقدمه
1- اندازه گیری نرخ های بهره
1-1- ارزش فعلی
2- چهارنوع ابزار متداول در بازار اعتبار
2-1-وام ساده
2-2-وام اقساطی ( وام کاملاً استهلاکی)
2-3-اوراق قرضه کوپنی
2-4- اوراق قرضه تنزیلی ( که اوراق قرضه با نرخ بهره ی کوپنی صفردرصد)
3- عایدی تا زمان سررسید
3-1- وام ساده
3-2- وام اقساطی
3-3- اوراق قرضه کوپنی
3-4- اوراق قرضه تنزیلی با اوراق قرضه یا کوپن صفردرصد
4- عایدی برمبنای تنزیل
5- تمایز بین نرخ های بهره و بازده ها
6- رابطه ی بین سررسید وبی ثباتی در بازده اوراق قرضه ریسک نرخ بهره
7- تمایز بین نرخ های بهره واقعی و اسمی
8- خلاصه
9-سوال ها و مسائل
10-منابع اینترنتی

فصل ششم: رفتار نرخ بهره
مقدمه
1-عوامل تعیین کننده ی نزخ بهره
1-1-ثروت
1-2-بازده مورد ا نتظار
1-3-ریسک
1-4-نقدشوندگی
2-عرضه و تقاضا در بازار اوراق قرضه
2-1-منحنی تقاضا
2-2-منحنی عرضه
2-3-تعادل بازار
2-4-تحلیل عرضه و تقاضا
3-تغییرات در نرخ های بهره ی تعادلی
3-1-جابه جایی منحنی تقاضای اوراق قرضه
3-2- جابه جایی منحنی عرضه ی اوراق قرضه
4- نثال های کاربردی
4-1- مثال کاربردی : تغییرات در نرخ بهره در اثر نورم مورد انتظار : اثر فیشر
4-2- مثال کاربردی : اثر " رونق " اقتصادی بر نرخ بهره
4-3- مثال کاربردی : علت نرخ های بهره ی پایین در ژاپن
4-4- مثال کاربردی : مطالعه ی ستون " بازارهای اعتباری " در مجله ی وال استریت
5- عرضه و تقاضا در بازار پول : نظیه رجحان نقدینگی
5-1- تغییرمکان در منحنی تقاضای پول
5-2- تغییرمکان منحنی تقاضای پول
6- مثال کاربردی: تغییره نرخ بهره ی تعادلی در اثر تغییردرآمد سطح عمومی قیمت ها
6-1- تغییرات درآمد
6-2- تغییر سطح قیمت ها
6-3- تغییر عرضه ی پول
7- مثال کاربردی : حجم پول و نرخ بهره
7-1- اثردرآمدی افزایش عرضه ی پول
7-2- اثر درآمدی افزایش عرضه پول
7-3- اثر قیمتی افزایش عرضه پول
7-3- اثرتورم مورد انتظار
8-خلاصه
9-سوال ها و مسائل
10- منابع ومآخذ

فصل هفتم : ساختار ریسک و ساختار زمانی نرخ بهره
مقدمه
1- ساختارریسک نرخ های بهره
1-2-قابلیت نقد شوندگی اوراق
1-3-ملاحظات مربوط به مالیات بردرآمد
2-ساختارزمانی نرخ های بهره
2-1-نظریه انتظارات
2-2-نظریه ی بازارهای مجزا
2-3- نظریه های جایزه ی نقدشوندگی و سررسید مرجع
3-خلاصه
4-پیوست فصل 7: نرخ سود و سیاست پولی
4-1-بازار پول و بازار سرمایه
4-2-خلاصه و نتیجه مربوط به پیوست
5- سوال ها و مسائل
6- منابع ومآخذ

فصل هشتم : بازار سهام ، نظریه ی انتظارات عقلانی و فرضیه ی بازار کارآ
مقدمه
1- محاسبه ارزش سهام عادی
1-1-مدل ارزش گذاری تک دوره ای
1-2-مدل تصمیم یافته ی ارزش گذاری سهام مبتنی بر سود توزیع شده
1-3-مدل رشد گوردون
2-نحوه ی تعیین قیمت سهام در بازار
3-مثال کاربردی اثر سیاست پولی بر قیمت سهام
4-مثال کاربردی : حمله 11 سپتامبر ، رسوایی شرکت انرون و بازار سهام
5- نظریه ی انتظارات عقلانی
5-1-بیان ریاضی این نظریه
5-2- منطق حاکم براین نظریه
5-3-معنای ضمنی این نظریه
6-فرضیه ی بارارکارآ یا انتظارات عقلانی در بازارهای مالی
6-1-منطق حاکم بر این فرضیه
6-2-شکل قوی فرضیه بازار کارآ
6-3-شواهد تجربی در مورد فرضیه بازار کارآ
7- آیا قیمت سهام ، اطلاعات موجود را به طور شفاف منعکس میکند؟
8- رفتار تصادفی قیمت سهام
9-مثال کاربردی : آیا نرخ های ارز رفتاری تصادفی دارند؟
10-شواهدی علیه کارایی بازار
10-1-اثر شرکت کوچک
10-2-اثر ژانویه ( واکنش غیرعادی بازار)
10-3-واکنش افراطی بازار
10-4-نوسان افراطی
10-5-گرایش معکوس
10-6-جمع بندی
11-مثال کاربردی: رهنمودی عملی برای سرمایه گذاری در بازار سهام
12-آیا باید در مورد اخبار محرمانه وداغ بدبین بود؟
13-آیا همواره قیمت های سهام با اخبار خوب افزایش می یابند؟
14-توصیه ی سیاستی فرضیه ی بازار کارآ برای سرمایه گذاران
15-شواهد مربوط به انتظارات عقلانی در دیگر بازارها
16- مثال کاربردی: سقوط بازارسهام دردوشنبه ی سیاه سال 1978 و درزمان بحران شرکت های فن آوری در سال 2000
17-مثال کاربردی : تحلیل بحران فعلی بازار های مالی بین ا لمللی
18-تحلیل تاریخی
18-1-بحران اخیر از کجا شروع شد؟
18-2-چه کسانی اوراق رهنی یا MBS را خریدند؟
18-3-ریسک بازی دومینو
18-4-عمده ترین آسیب پذیری اقتصاد ایران از بحران بازارهای مالی بین المللی
18-5-جمع بندی
18-6-انتقادهای اقتصاددانان به طرح نجات
19-مالیه ی رفتار
20- خلاصه
21- سؤال ها و مسائل

فصل نهم : یک تحلیل اقتصادی از ساختار های مالی
مقدمه
1- حقایق اساسی در باره ی ساختارمالی در سراسر جهان
1-1-سهام مهم ترین منبع تأمین مالی بیرونی برای فعالان اقتصادی محسوب نمی شود
1-2-انتشار اوراق بهادار بدهی و پذیره نویسی سهام ، شاهراه اصلی تأمین مالی شرکت ها نیست
1-3- تأمین مالی غیرمستقیم که شمامل فعالیت های واسطه های مالی است چند برابر تأمین مالی مستقیم است
1-4- واسطه های مالی به ویژه بانک ها مهم ترین منبع تأمین مالی بیرونی فعالان اقتصادی هستند
1-5- نظام مالی از جمله بخش های اقتصادی است که دارای مقررات پیچیده است
1-6- تنها شرکت های بزرگ و ا ستخوان دار برای تأمین مالی فعالیت های خود به بازارهای اوراق بهادار دسترسی آسانی دارند
1-7- وثیقه ، ابزارمتداول درقراردادهای بدهی است چه برای خانوارها و چه برای شرکت های تجاری
1-8- قراردادهای بدهی نوعاً مدارک قانونی خیلی پیچیده ای هستند که محدودیت های اساسی را بررفتار فرض گیرنده تحمیل می کنند
2- چگونه کژگزینی بر ساختارمالی تأثیر می گذارد؟
3- ابزارهایی برای حل مشکلات کژگزینی
3-1-تولید وفروش اطلاعات خصوصی
3-2- مقررات دولتی برای افزایش اطلاعات
3-3-واسطه گری مالی
3-4-وثیقه وارزش خالص
3-5-ارزش خالص( با سرمایه )
3-6-خلاصه
4-کژمنشی چگونه کارکرد بازارهای مالی بر انتخاب بین قراردادهای بدهی و سرمایه تأثیر می گذارد؟
4-1-کژمنشی بر افزایش سرمایه ازطریق ا نتشار سهام مشکل" مدیران و شرکای اصلی شرکت؟
4-2-ابزارهایی برای کمک به حل مشکل شریک ا صلی و مدیر
5-ابزاری برای کمک به حل مشکل کژمنشی در قراردادهای بدهی
5-1-ارزش خالص وثیقه
5-2-پایش و اعمال مقررات محدود کننده
5-3-واسطه گری مالی
5-4-خلاصه
6-تضاد منافع
7-مثال کاربردی: رابطه توسعه ی مالی با رشد اقتصادی
8- مثال کاربردی: آیا می توان کشور چین را مورد متناقضی ازنقش توسعه ی مالی دانست؟
9- بحران های مالی و کلیت فعالیت های اقتصادی
9-1-افزایش نرخ های بهره
9-2-تشدید نااطمینانی
9-3-اثرات بازاردارایی بر ترازنامه
9-4-مشکلات در بخش بانکی
9-5-عدم توازن مالی دولت
10-بحران های مالی در ایالات متحده
11- بحران های مالی در کشورهای دارای بازارهای نوظهور مکزیک ، 1995-1995 ، آسیای شرقی 1998-1997 و آرژانتین 2002-2001
12-خلاصه
13-سوال ها و مسائل
14-منابع اینترنتی

فصل دهم: بانکداری و مدیریت مؤسسات مالی
مقدمه
1-ترازنامه بانک
1-1-بدهی ها
1-2-دارایی ها
2-بانکداری بنیادی
3- اصول کلی مدیریت بانک
3-1-مدیریت نقدینگی و نقش ذخایر
3-2-مدیریت دارایی
3-3-مدیریت بدهی
3-4-مدیریت کفایت سرمایه
4-تدابیری برای مدیریت سرمایه ی بانک
5-آیا دراوایل ده هه ی 90 میلادی ، بحران سرمایه باعث بحران اعتبار شد؟
6- مدیریت ریسک اعتباری
6-1-قربال گری و پایش
6-2-روابط بلند مدت با مشتری
6-3-تعهدات وام
6-4-وثیقه و موجودی های جبرانی
6-5- سهمیه بندی اعتباری
7- مدیریت ریسک نرخ بهره
8- تدابیریت برای مدیریت ریسک نرخ بهره
9- فعالیت خارج از ترازنامه
9-1-فروش وام
9-2-درآمدزایی از طریق کارمزد
9-3-فعالیت های تجاری وفنون مدیریت ریسک
10-چند نمونه از مشکل " شریک اصلی و مدیر"
11-خلاصه
12-سوال ها و مسائل
13-منابع اینترنتی

فصل یازدهم : صنعت بانکداری : ساختار و رقابت
مقدمه
1- تحولات تاریخی نظام بانکداری آمریکا
2- نهادهای نظارتی چندگانه
3- نوآوری مالی و تکامل صنعت بانکداری
3-1- واکنش به تغییرات شرایط تقاضا: بی ثباتی نرخ بهره
3-2- واکنش به تغییرات در شرایط عرضه فن آوری اطلاعات
4- نوآوری مالی و افول بانکداری سنتی
4-1-کاهش منافع هزینه ای درتجهیز منابع ( بدهی ها ) در آمریکا
4-2-کاهش منافع درآمدی در تخصیص منابع ( دارایی ها )
4-3-واکنش بانک ها
4-4-کاهش فعالیت بانکداری سنتی در سایر کشورهای صنعتی
5-ساختارصنعت بانکدایری تجاری در آمریکا
5-1-محدودیت در ایجاد شعبه
5-2-واکنش به محدودیت های ایجاد شعبه
5-3-شرکت های هلدینگ بانکی
5-4-دستگاه های خودپرداز
5-5-یکپارچه سازی بانک ها و بانکداری در سرتاسر کشور
5-6-مقایسه ی ساختاربانکداری در ایالات متحده و کشورهای دیگر
6-آیا ادغام بانکی و بانک های سرتاسری مفیداست؟
7-تفکیک صنعت بانکداری از دیگر صنایع خدمات مالی
7-1-لغوتدریجی قانون گلس – استیگال
7-2- قانون نوسازی خدمات مالی گرم – لیچ – بلیلی سال 1999: لغو قانون گلس – استیگال
7-3- تفکیک صنعت بانکداری و دیگر صنایع خدمات مالی سراسر جهان
8- صنعت مؤسسات اندوخته پذیر از نظر مقررات و ساختار
8-1-انجمن های پس انداز و وام
8-2-بانک های پس انداز مشترک
8-3-اتحادیه های اعتباری تعاونی
9- بانکداری بین الملل
9-2-بازار یورو و دلار
9-3-بانک های خارجی در ایالات متحده
10-خلاصه
11-سوال ها و مسائل
12-منابع اینترنتی

فصل دوازدهم : تحلیل اقتصادی مقررات بانکی
مقدمه
1-اطلاعات نامتقارن و تنظیم فعالیت های بانکی
2-چترایمنی دولت : بیمه ی سپرده و FDIC
2-1-کژمنشی و چترایمنی دولت
2-2-اثر چترایمنی دولت بر گژگزینی
2-3-ادغام مالی و چترایمنی دولت
3-محدودیت های مربوط به نحوه ی نگهداری داریی ها و الزامات سرمایه ای
4-آیا مقررات بال 2 علمی است؟
5- نظارت بانکی : صدور مجوز و بازرسی
6-ارزیابی مدیریت ریسک
7-الزامات مرتبط با افشای اطلاعات و صورت های مالی
8- حمایت از مصرف کننده
9-محدودیت هایی برای رقابت کردن
10-مشکلات مربوط به تنظیم مقررات برای بانکداری بین المللی
11-علت وقوع بحران در مؤسسات پس انداز و وام و نظام بانکی در آمریکا در دهه ی 1980
12-بحران های بانکی در سراسر جهان
12-1-اسکاندیناوی
12-2-آمریکای لاتین
12-3-روسیه و اروپای شرقی
12-4-ژاپن
12-5- چین
12-6- آسیای شرقی
12-7- پدیده ای با قابلیت تکرارپذیری بالا
13-خلاصه
14-سوال ها و مسائل
15-منابع اینترنتی

بازارمالی / Financial market

با تقسیم کل سیستم اقتصاد یک کشور به دو بخش واقعی و مالی، بخش مالی را می‌توان به عنوان زیرمجموعه‌ای از نظام اقتصادی تعریف کرد که در آن وجوه، اعتبارات و سرمایه در چارچوب قوانین و مقررات مشخص از طرف پس‌انداز کنندگان و صاحبان پول و سرمایه به طرف متقاضیان، جریان می‌یابد.

بازارهای مالی نیز بازارهایی هستند که در آنها داراییهای مالی مبادله می شوند. داراییهای مالی داراییهایی مثل سهام و اوراق قرضه هستند که ارزش آنها به ارزش تولیدات وخدمات ارایه شده توسط شرکتهای منتشر کننده آنها وابسته است. تفاوت داراییهای مالی با داراییهای واقعی در این است که داراییهای واقعی ماهیت فیزیکی دارند مانند اتومبیل، املاک و مستغلات، و وسایل منزل.

یکی از راههای سرمایه گذاری خرید داراییهای مالی است. مزیت خرید داراییهای مالی نسبت به خرید داراییهای واقعی از دیدگاه اقتصادی این است که اولا دارایی واقعی کالای مصرفی است نه وسیله پس انداز و سرمایه گذاری. دوم اینکه خرید داراییهای واقعی و بلااستفاده نگه داشتن آنها به امید گرانتر شدن در آینده به معنای بلااستفاده نگه داشتن منابع کشور است و ارزش افزوده ای ایجاد نمی کند. مگر آنگه از آن استفاده شود. مثل اینکه شخصی اتومبیل و یا خانه‌ای بخرد و آن را اجاره دهد. چند نوع از داراییهای مالی عبارتند از: سپرده های سرمایه گذاری در بانکها، طرح های بازنشستگی که توسط صندوقهای بازنشستگی ارایه می شود، انواع بیمه نامه های شرکتهای بیمه و در نهایت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار که توسط کارگزاران خرید و فروش می شود.

در اقتصاد، بازار مالی به مکانیزمی اطلاق می شود که امکان خرید و فروش سهام ، کالا یا هر محصول قابل تبادلی را برای مشارکت کنندگان با هزینه ای پایین فراهم می آورد. بازارهای مالی چند صده اخیر رشد قابل توجهی داشته و به طور مستمر درحال تکامل و افزایش نقدینگی در جهان است. وظیفه بازارها گردآوری خریداران و فروشندگان علاقه مند به مشارکت در بازار است. در واقع تمامی بازارهای مالی در پی گردآوری سرمایه و برقراری ارتباط بین جویندگان سرمایه (قرض گیرندگان) و دارندگان سرمایه (قرض دهندگان) هستند.

**کارکردهای بازار مالی**

**جذب و تجهیز پس‌اندازها و تخصیص بهینة منابع (انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی)**

انتقال وجوه بین واحدهای اقتصادی نقش اساسی بخش مالی اقتصاد است. واحدهای اقتصادی به‌طور کلی شامل واحدهای دارای پس‌انداز و واحدهای سرمایه‌گذاری هستند. نقش بازارهای مالی این است که این دو گروه مزبور را به یکدیگر نزدیک کند و راهکاری فراهم نمایند ‌که وجوه از واحدهای دارای مازاد پس‌انداز به واحدهای مواجه با کمبود منابع یا کسری پس‌انداز انتقال یابد. بدیهی است که تأثیر این نقل‌و‌انتقال وجوه فراهم آوردن امکانات سرمایه‌گذاری مولد است. بنابراین ملاحظه می‌شود که در صورت عدم وجود یا ضعف بازارهای مالی، امکان تحقق سرمایه‌گذاری‌های مولد در سطح وسیع وجود نخواهد داشت.

**تعیین قیمت وجوه و سرمایه**

قیمت وجوه و سرمایه نیز در بازارهای مالی تعیین می‌شود. بنابراین بازارهای مالی با تعیین قیمت سرمایه و وجوه، بنگاه‌ها را در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های مالی کمک می‌کنند. به‌طوری که قیمت بازاری سرمایه توسط بنگاه می‌تواند با بازده انتظاری ناشی از آن مورد مقایسه قرار گیرد و بدین‌ترتیب بنگاه‌ها سرمایة خود را به سرمایه‌گذاری‌هایی که بازدة آن‌ها بالاتر یا مساوی هزینة سرمایة آن‌هاست اختصاص دهند. همچنین با استفاده از هزینة سرمایه که در بازار مالی تعیین می‌شود، امکان مقایسه و ترجیح سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت و بلند مدت فراهم می‌شود. اما فرآیند کشف قیمت در بازارهای مالی زمانی به درستی و به شکل عادلانه انجام می‌گیرد که شرایط رقابتی بر بازار حاکم باشد. در این شرایط عرضه و تقاضای وجوه و سرمایه، قیمت را تعیین می‌کند و قیمت تعیین شده توسط بازار بهترین راهنما برای عرضه‌کنندگان وجوه یعنی پس‌اندازکنندگان و سرمایه‌گذاران و تقاضاکنندگان وجوه یا سپرده‌پذیران خواهد بود. بدین‌وسیله تصمیم‌گیری برای هر دو گروه آسان خواهد شد و منابع سرمایه‌ای به بهترین نحو تخصیص خواهد یافت.

**انتشار و تحلیل اطلاعات**

بازارهای مالی، اطلاعات را گردآوری می‌نمایند و از طریق قیمت‌های منتشر شده منعکس می‌نمایند. حتی افرادی که فرآیند پرهزینه ارزیابی بنگاه‌ها و مدیران و شرایط بازار سهام را طی نکرده‌اند، می‌توانند قیمت‌های سهام را که منعکس کنندة اطلاعاتی است که دیگران به دست آورده‌اند، مشاهده کنند. انتشار و تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط بازارهای مالی باعث می‌شود تا جامعه منابع ناچیزی را به منظور به دست آوردن اطلاعات هزینه کند. اقتصادی شدن کسب اطلاعات دربارة فرصت‌های سرمایه‌گذاری، می‌تواند به تخصیص بهتر منابع منجر گردد.

سیستم‌های مالی که هزینه‌های مبادلاتی را کاهش می‌دهند، می‌توانند موجب تخصصی‌تر شدن فعالیت‌ها، نوآوری تکنولوژی و رشد اقتصادی شوند. همان‌طور که آدام اسمیت (1779) نیز ادعا می‌کند، هزینة مبادلاتی کمتر باعث تخصصی‌تر شدن کارها می‌شود. وجود واسطه‌ای همانند پول، باعث می‌شود تا هزینه‌های مبادله کالا تا حد زیادی کاهش یابد و امر مبادله ساده‌تر و روان‌تر گردد. وجود نهادهای واسطه‌ای نیز خود باعث کاهش این هزینه‌ها، تقسیم کار بهتر و در نتیجه کارآیی و رشد بالاتر می‌شود.

**توزیع خطر و مدیریت ریسک**

بازارهای مالی علاوه بر تخصیص سرمایة پولی، خطرات اقتصادی را نیز توزیع می‌کنند. در واقع ریسک اشتغال به فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری، از طریق ایجاد و توزیع اوراق بهادار از هم تفکیک و توزیع می‌شود. به عبارت دیگر بازارهای مالی (بازار پول و سرمایه) در ابعاد وسیع ریسک افرادی را که در فعالیت‌های اقتصادی بزرگ و پرمخاطره اشتغال دارند به پس‌انداز کنندگان که حاضر به پذیرش ریسک یک بازدة غیرمطمئن هستند، منتقل و بین آن‌ها توزیع می‌کنند.

بازارهای مالی علاوه بر تفکیک ریسک اشتغال و سرمایه‌گذاری، افراد را قادر به ایجاد تنوع در سرمایه‌گذاری می‌کنند. ایجاد تنوع در سبد دارایی منجر به کاهش ریسک می‌شود. کل ریسک به این علت کاهش می‌یابد که زیان در بعضی از سرمایه‌گذاری‌ها توسط منافع ناشی از سایر سرمایه‌گذاری‌ها جبران می‌شود. بازارهای مالی همچنین ریسک عدم نقدشوندگی را کاهش می‌دهند. نقدشوندگی، عبارت از سهولت تبدیل دارایی‌ها به قدرت خرید در قیمت‌های مورد توافق است. هزینه‌های مبادلاتی و عدم تقارن اطلاعاتی باعث کاهش نقدشوندگی شده و ریسک را افزایش می‌دهد. بازارهای مالی از طریق انتشار و تحلیل اطلاعات و تسهیل دادوستدها به کاهش ریسک عدم نقدشوندگی کمک می‌کنند.

** طبقه بندی بازارهای مالی**

بازارهای مالی بر پایه معیارهای متفاوتی قابل طبقه‌بندی هستند:

طبقه‌بندی بر اساس نوع دارایی

طبقه‌بندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار

طبقه بندی بر اساس سررسید تعهدات مالی

بر اساس نوع دارایی، می‌توان بازار اوراق بهادار را به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:

**الف- بازار سهام** در این بازار، سهام شرکت‌ها که نشانگر مالکیت دارنده آن در شرکت است، دادوستد می‌شود.

**ب - بازار اوراق بدهی** بازاری است که در آن ابزارهای با درآمد ثابت(اوراق قرضه) دادوستد می‌شوند.

**ج - ****بازار ابزارهای مشتق** بازاری است برای معاملات ابزارهایی مبتنی بر دارایی‌های مالی یا فیزیکی که از آن جمله می توان به اختیار معامله و قرارداد آتی اشاره کرد.

طبقه بندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار:

**بازار دست اول (اولیه)** شرکت‌ها، مؤسسات و بنگاه‌های اقتصادی برای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند که اغلب این منابع را در مقابل واگذاری اوراق بهادار خود، به‌دست می‌آورند. واگذاری اوراق بهادار و تأمین اعتبار برای اولین بار در بازار دست اول انجام می‌شود. به عبارت دیگر در بازار دست اول، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می‌شوند. براین اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است.

**بازار دست دوم (ثانویه)** پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه و به منظور آن ‌که این اوراق بتوانند مورد دادوستد قرار گیرند، به بازار دیگری نیاز است که به آن بازار ثانویه اوراق بهادار گفته می‌شود. در این بازار، اوراق قابلیت دادوستد پیدا می‌کنند. وجود بازار دست دوم، صرفاً به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار منتشر شده در بازار دست اول را افزایش ‌دهد، ضمن این‌که شرایطی فراهم می‌آورد که قرض‌دهندگان و قرض‌گیرندگان در صورت لزوم به آسانی بتوانند تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را تغییر داده، به فروش اوراق بهادار خریداری شده یا خرید اوراق بهادار دیگر اقدام نمایند.

دادوستد در بازار دست دوم به دفعات نامحدود انجام می‌شود و بنابراین با جابجا شدن مالکیت ابزارهای مالی قابل دادوستد در آن بازار، قدرت نقدشوندگی زیادی ایجاد می‌شود. در این حالت، از نقد شدن پیش از سررسید بدهی واحدهای متقاضی سرمایه یا ناشران اوراق بهادار جلوگیری می‌شود و در نتیجه ضربه‌های کمبود نقدینگی تأثیر محدودتری بر واحدهای سرمایه‌گذار خواهد داشت.

طبقه بندی بر اساس سررسید تعهدات مالی:

بنا به تعریف، بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یک‌سال دارند. همچنین می‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه‌های تجاری این امکان را می‌دهند که به سرعت نقدینگی خود را به میزان مطلوب درآورند.

**ب ) بازار سرمایه**

برپایه طبقه‌بندی کارکرد بازارهای مالی بازار مالی با نگرش به سررسید دارایی‌ها، بازار سرمایه به بازار دادوستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید اطلاق می‌شود. این بخش از بازار مالی نقش مهمتری در گردآوری منابع پس‌اندازی و تأمین نیازهای سرمایه‌گذاری واحدهای تولیدی دارد. بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گسترده‌تر است و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است.

مهمترین کارکرد بازارهای مالی شامل بازارهای پول، سرمایه و بیمه در اقتصاد ملی، تجهیز منابع پس اندازی و هدایت آن به سوی فعالیتهای مولد اقتصادی است، ضمن آنکه تعیین قیمت وجوه و سرمایه، انتشار و تحلیل اطلاعات و توزیع ریسک اقتصادی نیز اغلب در شمار کارکردهای این بازارهاست.

انواع بازار‌های مالی (Types of financial markets)

در این مقاله به بررسی و توضیح انواع بازار‌های مالی می‌پردازیم.

بازار‌های مالی

بازارهای مالی به طور گسترده به هر بازاری که در آن معامله اوراق بهادار انجام می‌شود، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات و غیره می‌گوییم. وجود این بازار‌ها به منظور کارکرد روان اقتصاد‌های کلان در سطح بین المللی بسیار مهم و حیاتی می‌باشد.

شناخت انواع بازار‌های مالی

بازار‌های مالی یک فضای فیزیکی یا پلتفرم مجازی است، که در آن امکان خرید و فروش سهام و یا سایر دارایی‌های ارزشمند فراهم می‌باشد. مثلا در بازار سهام، سهام چند شرکت خاص به طور عمومی در بین مردم خرید و فروش می‌شود. همچنین در بازار فارکس، پول رایج کشور‌های مختلف بین خریداران و فروشندگان تبادل می‌گردد. بازار‌های مالی در کشور‌هایی که اقتصاد سرمایه‌داری دارند، در سهولت امور اقتصادی نقش مهمی دارند. فعالان بازار (خریدار‌ان و فروشندگان)، با سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های مختلف، سرمایه خود را در این بازار به گردش در می‌آورند.

بازار سهام تنها یکی از انواع بازارهای مالی است. بازارهای مالی با خرید و فروش انواع مختلفی از ابزارهای مالی از جمله سهام، اوراق قرضه، ارزها و مشتقات ایجاد می‌شوند. ایجاد شفافیت در بازارهای مالی به شدت مهم است. این شفافیت سازی با اطلاعاتی از قبیل گزارش‌های فروش،‌ وام‌ها،‌ بدهی‌ها، سودها،‌ قیمت‌های لحظه‌ای و… که در پلتفرم‌های مختلف اطلاع‌رسانی شده و تحلیل‌گرها و معامله‌گر‌ها بر اساس آن‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند ایجاد می‌شود. هم‌چنین قیمت سهام یا سایر دارایی‌هایی که در یک بازار مالی خرید و فروش می‌شود،‌ الزاماً نشان‌دهنده‌ی ارزش واقعی آن دارایی نیست و می‌تواند متفاوت باشد.

برخی از بازارهای مالی کوچک با فعالیت اندک هستند و برخی دیگر مانند بورس نیویورک (NYSE) روزانه تریلیون ها دلار اوراق بهادار معامله می شود. بازار سهام یک بازار مالی است که سرمایه گذاران را قادر می‌سازد تا سهام شرکت های سهامی عام را معامله کنند. بازار اولیه مکانی است که شرکت ها برای اولین بار سهام خود را عرضه می کنند، که به آن عرضه اولیه عمومی (IPO) گفته می شود و با این روش سهام شرکت خود را به فروش می رسانند. هر کارکرد بازارهای مالی گونه معامله بعدی سهام در بازار ثانویه اتفاق می‌افتد، جایی که سرمایه گذاران اقدام به خرید و فروش اوراق بهاداری را که قبلاً مالک آن هستند، می‌نمایند.

نکته مهم:

قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی ممکن است لزوماً ارزش ذاتی واقعی آنها را منعکس نکند.

انواع بازار‌های مالی

بازار‌های سهام

شاید فراگیرترین بازارهای مالی، بازارهای سهامی باشند. این بازارها مکان‌هایی هستند که شرکت ها سهام خود را در آن منتشر می‌کنند و توسط معامله‌گران و سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شوند. بازارهای سهام، یا بازارهای بورس، توسط شرکت‌ها برای افزایش سرمایه از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) استفاده می‌شوند. سهام متعاقباً بین خریداران و فروشندگان مختلف در بازاری که به عنوان بازار ثانویه شناخته می‌شود معامله می‌شود.

شرکت‌کنندگان معمولی در بازار سهام شامل سرمایه‌گذاران و معامله‌گران (هم خرده‌فروشی و هم نهادی) و همچنین بازارسازان (MM) و متخصصانی هستند که نقدینگی را حفظ می‌کنند و بازارهای دوطرفه را ارائه می‌کنند. خرید و فروش سهام در پلتفرم‌های مخصوصی انجام می‌شود. معامله‌گرها، هم می‌توانند به صورت حضوری در سازمان بورس و هم به صورت غیرحضوری با استفاده از پلتفرم‌های واسطه به نام «کارگزار» (Broker) در بازار سهام فعالیت کنند. کارگزاران اشخاص ثالثی هستند که معاملات بین خریداران و فروشندگان را تسهیل می‌کنند، همچنین کارگزار زیرساختی فراهم می‌کند تا خریدارها و فروشنده‌ها به اطلاعات لیست شرکت‌ها،‌ قیمت لحظه‌ای سهام،‌ شرکت در عرضه اولیه سهام و غیره به راحتی دسترسی داشته و معاملات خود را انجام دهند. کارگزار در ازای انجام هر معامله، درصدی از حجم معامله را به عنوان کارمزد دریافت می‌کند.

سهام شرکت ها در بازارهای رسمی بورس‌( نظیر بورس نیویورک (NYSE) یا نزدک) یا خارج از بورس (OTC) معامله می‌شود.

بازارهای خارج از بورس

بازار خارج از بورس (OTC) که مخفف عبارت Over The Counter Markets می‌باشد یک بازار غیرمتمرکز است، به این معنی که مکان‌های فیزیکی ندارد و معاملات به صورت الکترونیکی انجام می شود، که در آن فعالان بازار اوراق بهادار را مستقیماً بین دو طرف بدون کارگزار معامله می‌کنند. در حالی که بازارهای فرابورس ممکن است معاملات سهام خاصی را انجام دهند (به عنوان مثال، شرکت های کوچکتر یا پرریسک تر که معیارهای فهرست بندی بورس ها را ندارند)، بیشتر معاملات سهام از طریق بورس انجام می شود. با این حال، برخی از بازارهای مشتقه منحصراً فرابورس هستند و بنابراین بخش مهمی از بازارهای مالی را تشکیل می دهند. به کارکرد بازارهای مالی طور کلی در بازارهای (OTC) حجم نقدینگی و مقررات کمتری وجود دارد و معاملات آن شفافیت دیگر بازارهای مالی را ندارد.

بازارهای اوراق قرضه

اوراق قرضه اوراق بهاداری است که دولت‌ها یا سازمان‌ها به منظور کسب سرمایه برای اجرای پروژه‌های تولیدی، عمرانی، خدماتی و ….. منتشر می‌نمایند. این اوراق دارای تاریخ و سر‌رسید باز‌پرداخت می‌باشند. همچنین نرخ سود آنها مشخص می‌باشد که این نرخ سود از قبل توسط دولت، بانک و یا شرکت مربوطه مشخص می‌شود.

بازار‌های مشتقه

بازار‌های مشتقه اوراقی‌ است که ازیک دارایی مشتق می‌شود. به طور مثال خرید و فروش سهام شرکت‌های آمریکایی که در بورس اوراق بهادار آمریکا می‌باشند تنها برای افرادیکه به بورس آمریکا دسترسی دارند امکان پذیر می‌باشد. بنابراین امکان معامله سهام این شرکت‌ها برای سایرین وجود ندارد. از این‌رو کارگزاران ابزاری به نام مشتقه طراحی کردند که بر اساس نرخ سهام شرکت‌های مربوطه ارزش‌گذاری می شود.

با استفاده از این امکانات می‌توان روی هر چیزی مثل سهام،‌ اوراق قرضه،‌کالا، ارز رایج کشورها،‌ نرخ بهره، شاخص بازار و غیره به صورت دوطرفه معامله کرد.‌ یعنی هم از صعود و هم از نزول قیمت می‌توان به سود رسید.در حقیقت چیزی که توسط معامله‌گرها خرید و فروش می‌شود،‌ از ارزش یک دارایی دیگر مثل کالا،‌ سهام، شاخص، یا ارزدیجیتالی مثل بیت کوین مشتق شده و قیمت آن را دنبال می‌کند. پس یک دارایی مشتق‌شده به تنهایی فاقد ارزش ذاتی است و قیمت کارکرد بازارهای مالی آن به ارزش یک دارایی دیگر مرتبط است.

بازار آتی (Futures Contracts) و همچنین (CFD) جزء بازار مشتقه می‌باشند. بازارهای آتی از مشخصات قراردادهای استاندارد شده استفاده می‌کنند. همچنین به خوبی تنظیم می‌شوند و از اتاق‌های پایاپای برای تسویه و تایید معاملات استفاده می‌کنند. بازارهای اختیار معامله، مانند بورس اوراق بهادار هیئت مدیره شیکاگو (CBOE)، به طور مشابه قراردادهای اختیار معامله را فهرست و تنظیم می کنند. بورس اوراق بهادار و اختیار معامله ممکن است قراردادهایی را در طبقات مختلف دارایی، مانند سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت، کالاها و غیره فهرست کند.

بازار فارکس

بازار فارکس (بازار مبادلات ارزی) بازاری است که در آن شرکت کنندگان می‌توانند خرید، فروش، پوشش ریسک و سفته بازی در مورد نرخ مبادله بین جفت ارزها را انجام دهند. به بیان دیگر بازار‌های ارزی به بازاری اشاره دارد که در آن ارز رایج کشورها مثل دلار، یورو،‌ پوند، ین،‌ کرون، فرانک و غیره با هم مبادله می‌شوند. شایان ذکر است بازار فارکس نقدشونده‌ترین بازار در جهان است. بازار ارز بیش از 5 تریلیون دلار معاملات روزانه را انجام می‌دهد که بیشتر از مجموع بازارهای آتی و سهام است.

بازار تبادل ارزهای خارجی یک بازار غیرمتمرکز محسوب می‌شود و از مجموعه‌ای از سیستم‌های کامپیوتری و بروکرها در سراسر جهان تشکیل شده است. از مهم‌ترین فعالان بازار بازار تبادل ارزهای خارجی می‌توان بانک‌ها، کمپانی‌های تبلیغاتی،‌ بانک‌های مرکزی، شرکت‌های مدیریت سرمایه و صندوق‌های پوشش ریسک را نام برد. هم‌چنین بروکرها (همان کارگزارها) و سایر سرمایه‌گذارها و حتی مردم معمولی نیز می‌توانند در بازار تبادل ارزهای خارجی فعالیت کنند و به مبادله‌ی ارز کشورهای مختلف بپردازند.

ایرانیان می‌توانند با استفاده از برخی واسطه‌ها و بروکرهای خارجی در بازار تبادل ارزهای خارجی فعالیت کنیم. کلیه‌ی دارایی‌هایی که از این طریق خرید و فروش می‌شوند در دسته‌ی CFD‌ها قرار می‌گیرند. یعنی دارایی خریداری شده ماهیت واقعی ندارد و بروکر از این راه، امکان معامله‌ی این دارایی‌ها را با ارزش لحظه‌ای واقعی برای ما فراهم می‌کند.

در صورت تمایل می‌توانید با مراجعه به وبسایت www.tahlil.school ، ویدیو آموزشی و مقاله نحوه بررسی کارگزاری‌ها(بروکر‌ها) در بازار فارکس را مشاهده و مطالعه نمایید.

بازار‌های کالا

بازارهای کالا مکان‌هایی هستند که تولیدکنندگان و مصرف کنندگان برای تبادل کالاهای فیزیکی در آن فعالیت می‌نمایند. کالاهای فیزیکی مانند محصولات کشاورزی (مانند ذرت، دام، سویا)، محصولات انرژی (نفت، گاز، اعتبار کربن)، فلزات گرانبها (طلا، نقره، پلاتین)، یا کالاهای نرم (مانند پنبه، قهوه و شکر) می‌باشند. اینها به عنوان بازارهای کالای نقطه‌ای شناخته می‌شوند، جایی که کالاهای فیزیکی با پول مبادله می‌شوند.

با این حال، عمده معاملات در این کالاها در بازارهای مشتقه انجام می‌شود. از کالاهای لحظه ای به عنوان دارایی‌های اساسی استفاده می‌کنند. معاملات آتی و اختیار خرید کالاها هم در فرابورس و هم در بورس‌های سراسر جهان مانند بورس کالای شیکاگو (CME) و بورس بین قاره‌ای (ICE) مبادله می‌شوند.

بازار‌های ارز دیجیتال

در چند سال گذشته شاهد معرفی و ظهور ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، اتریوم و غیره هستیم. این‌ها دارایی های دیجیتال غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بلاک چین هستند. امروزه، صدها توکن ارزهای دیجیتال در دسترس هستند و در سراسر جهان در مجموعه‌ای از مبادلات ارز دیجیتال مستقل آنلاین معامله می شوند. این صرافی‌ها میزبان کیف پول‌های دیجیتالی هستند. به این وسیله معامله گران می‌توانند یک ارز رمزنگاری شده را با ارز دیگر یا پول های فیات مانند دلار یا یورو مبادله کنند.

از آنجایی که اکثر صرافی های رمزنگاری پلتفرم های متمرکز هستند، کاربران در معرض هک یا کلاهبرداری هستند. صرافی های غیرمتمرکز نیز در دسترس هستند که بدون هیچ مرجع مرکزی کار می کنند. این صرافی ها امکان تجارت مستقیم همتا به همتا (P2P) ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به یک مرجع واقعی مبادله برای تسهیل تراکنش ها فراهم می کنند. معاملات آتی و اختیار معامله در ارزهای دیجیتال اصلی نیز موجود است.

نمونه‌هایی انواع بازار‌های مالی

بخش های فوق روشن می کند که “بازارهای مالی” از نظر دامنه و مقیاس گسترده هستند. برای ارائه دو مثال عینی دیگر، نقش بازارهای سهام را در آوردن یک شرکت به عرضه اولیه عمومی سهام در نظر می‌گیریم.

بازارهای سهام و عرضه اولیه سهام

یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین بازار مالی، بازار سهام یا همان بورس سهام می‌باشد. در این نوع بازار، سهام شرکت‌های مشخصی توسط سرمایه‌گذارهای مختلف به صورت عمومی خرید و فروش می‌شود. هدف از فروش سهام یک شرکت، افزایش میزان سرمایه و نقدینگی شرکت‌ها به منظور توسعه‌ی کسب‌وکار شرکت است. زمانی که سهام یک شرکت، اولین بار برای فروش در بازار سهام ارائه می‌شود، یک «عرضه اولیه سهام» یا (IPO) برگزار می‌شود و سرمایه‌گذارهایی که به فعالیت آن شرکت اعتقاد دارند،‌ این سهام را خریداری می‌کنند. با فعالیت شرکت و ارائه‌ی خدمات یا کالاها و توسعه‌ی آن کسب‌وکار، به مرور ارزش سهام آن شرکت افزایش می‌یابد و سرمایه‌گذارها از این راه به سود می‌رسند.

IPO (عرضه اولیه) همچنین به سرمایه گذاران اولیه در شرکت فرصتی برای نقد کردن بخشی از سهام خود ارائه می‌دهد. اغلب در این فرآیند پاداش‌های بسیار خوبی دریافت می‌کنند. در ابتدا، قیمت IPO معمولاً توسط پذیره نویسان از طریق فرآیند قبل از بازاریابی تعیین می‌شود.

ابتدا سهام شرکت در بورس عرضه می‌شود و معاملات در آن آغاز می‌شود.سپس قیمت این سهام با ارزیابی و ارزیابی مجدد ارزش ذاتی و عرضه و تقاضای آن سهام در هر لحظه از زمان توسط سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، تغییر می‌کند.

سوالات متداول بازار‌های مالی

انواع مختلف بازار‌های مالی چیست؟

برخی از نمونه‌های بازارهای مالی و نقش‌های آن‌ها شامل بازار سهام، بازار اوراق قرضه، فارکس، کالاها و بازار املاک و مستغلات و چندین مورد دیگر است. بازارهای مالی را می‌توان به بازارهای سرمایه، بازار ارزی، بازارهای اولیه در مقابل ثانویه و بازارهای فهرست شده در مقابل بازارهای فرابورس تقسیم کرد.

بازار‌های مالی چگونه کار می‌کنند؟

علیرغم پوشش بسیاری از طبقات دارایی‌های مختلف و داشتن ساختارها و مقررات مختلف، همه بازارهای مالی اساساً با گرد هم آوردن خریداران و فروشندگان در یک دارایی یا قرارداد و اجازه دادن به آنها برای تجارت با یکدیگر کار می‌کنند. این اغلب از طریق یک حراج یا مکانیزم کشف قیمت انجام می‌شود.

کارکرد‌های اصلی بازار‌های مالی چیست؟

بازارهای مالی به دلایل مختلفی به وجود آمده‌اند، اما اساسی ترین کارکرد این است که امکان تخصیص کارآمد سرمایه و دارایی ها در یک اقتصاد مالی را فراهم کند. بازارهای مالی با اجازه دادن به بازار آزاد برای جریان سرمایه، تعهدات مالی و پول، اقتصاد جهانی را روان‌تر می‌کنند. در عین حال به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند در افزایش سرمایه در طول زمان مشارکت کنند.

چرا بازار‌های مالی مهم هستند؟

بدون بازارهای مالی، گردش سرمایه در جوامع به طور کارآمد اتفاق نمی‌افتد. همچنین فعالیت‌های اقتصادی مانند تجارت، معامله، سرمایه گذاری و فرصت‌های رشد به شدت کاهش می‌یابد.

چه کسانی وارد بازار‌های مالی می‌شوند؟

شرکت‌ها از بازارهای سهام و اوراق قرضه برای جذب سرمایه از سرمایه گذاران استفاده می‌کنند. سفته بازان به طبقات مختلف دارایی نگاه می‌کنند تا روی قیمت های آینده شرط بندی کنند. معامله‌گران محافظه‌کار از بازارهای مشتقه برای کاهش ریسک‌های مختلف استفاده می‌کنند. کارگزاران اغلب به عنوان واسطه ای عمل می‌کنند که خریداران و فروشندگان را با هم جمع می‌کنند و برای خدمات خود کمیسیون یا هزینه‌ای دریافت می‌کنند.

شایان ذکر است داشتن دانش کافی برای ورود به بازار‌های مالی برای بهبود عملکرد توصیه می‌شود در صورت تمایل می‌توانید با مراجعه به وبسایت مدرسه تحلیل با دوره‌های آموزشی تحلیل تکنیکال آشنا شوید.

جمع بندی

در این مقاله به معرفی انواع بازار‌های مالی پرداختیم. همانطور که گفتیم بازار‌های مالی شامل بازار سهام، بازار (OTC)، بازار اوراق قرضه، بازار ارزی، بازار مشتق، بازار فارکس، بازار کالا و بازار ارز‌های دیجیتال می‌باشند. بازار فارکس دارای بیشترین حجم معاملات می‌باشد و بنابراین نقد‌شوندگی بسیار بالایی دارد. لازم به ذکر است بازار ارز‌های دیجیتال حدود یک دهه قدمت دارد و بسیار در حال رشد می‌باشد.

همانطور که بیان کردیم بازار سهام معروف‌ترین بازار مالی است و مکانی به منظور خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف می‌باشد. در کل می‌توان گفت بازار‌های مالی نقش بسیار مهمی در اقصاد کشور‌ها و همچنین اقتصاد جهان دارند.