شاخص CPI چیست؟

واکنش بازار

شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟ | درآمدکل

شاخص قیمت و بازده نقدی از مهم‌ترین شاخص‌های بازار سرمایه هستند. این دو معیار تقسیم سود در هر شرکت و میزان بازده سهام را بر اثر افزایش قیمت سهم هر شرکت نشان می‌دهد. در این مقاله در مورد این شاخص‌ها و انواع هر کدام صحبت می‌شود.

شاخص قیمت چیست؟

شاخص قیمت، معیار تغییرات نسبی قیمت را نسبت به یک دوره مشخص نشان می‌دهد. این معیار متشکل از یک سری اعداد مرتب شده است به گونه‌ای که مقایسه بین مقادیر هر دو دوره یا مکان، میانگین تغییر قیمت‌ها را بین دوره‌ها یا میانگین اختلاف قیمت‌ها را بین مکان‌ها نشان می‌دهد. شاخص‌های قیمت ابتدا برای اندازه‌گیری تغییرات در هزینه‌های زندگی به‌منظور تعیین افزایش دستمزد لازم برای حفظ یک استاندارد زندگی ثابت ساخته شدند. آن‌ها همچنان برای تخمین تغییرات قیمتها در طول زمان استفاده می‌شوند، همچنین برای اندازه‌گیری تفاوت هزینه‌ها در مناطق یا کشورهای مختلف مورد استفاده قرار شاخص CPI چیست؟ می‌گیرند.

معرفی انواع شاخص قیمت

عدد شاخص قیمت تغییر قیمت کالای مصرفی یا خدمات مختلف را در دوره‌های مختلف نسبت به یک سال پایه نشان می‌دهد. شاخص‌های قیمت انواع مختلفی دارند از جمله:

• شاخص قیمت مصرف کننده

شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) معیاری است که میانگین وزنی قیمت سبد کالاهای مصرفی و خدماتی مانند حمل و نقل، غذا و خدمات پزشکی را بررسی می‌کند. با در نظر گرفتن تغییرات قیمت برای هر کالا در سبد کالاهای از پیش تعیین شده قیمت و میانگین آن‌ها محاسبه می‌شود. از تغییرات CPI برای ارزیابی تغییرات قیمت مرتبط با هزینه زندگی استفاده می‌شود. CPI یکی از پر استفاده‌ترین آمارها برای شناسایی دوره‌های تورم است.

• شاخص قیمت تولید کننده

شاخص قیمت تولید کننده (PPI)، گروهی از شاخص‌ها است که میانگین حرکت قیمت فروش از تولید داخلی در طول زمان را محاسبه و نشان می‌دهد. PPI حرکات قیمت را از نظر فروشنده اندازه گیری می‌کند. برعکس، شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) تغییرات هزینه را از نظر مصرف کننده اندازه گیری می‌کند.

• شاخص قیمت عمده فروشی

شاخص قیمت عمده فروشی (WPI) شاخصی است که تغییرات قیمت کالاها را اندازه گیری و پیگیری می‌کند. این شاخص در مورد کالاهایی است که به صورت عمده به فروش می‌رسند و بین نهادها یا مشاغل (به جای کالای بین مصرف کننده) معامله می‌شوند. WPI معمولاً به صورت نسبت یا درصد بیان می‌شود و میانگین تغییر قیمت کالاها را نشان می‌دهد. از این معیار به عنوان یك شاخص از سطح تورم یك كشور استفاده می‌شود.

• شاخص هزینه اشتغال

شاخص هزینه اشتغال (ECI) یک سری اقتصادی است که جزئیات جبران خسارت کارکنان را بیان می‌کند. از این معیار برای بررسی دستمزدها و میزان افزایش آن‌ها استفاده می‌شود.

• شاخص قیمت صادرات و واردات

شاخص‌های قیمت واردات و صادرات (MXP) تغییرات قیمت کالاها و خدمات ورودی و خروجی به هر کشور را اندازه گیری می‌کند. این شاخص با تدوین قیمت کالاهای خریداری شده از کشورهای دیگر (واردات) و قیمت کالاهای تولید شده در کشور (صادرات) ایجاد می‌شود.

• تعدیل کننده GDP

Deflator قیمت تولید ناخالص داخلی که به عنوان Deflator GDP یا Deflator قیمت ضمنی نیز شناخته می‌شود، تغییرات قیمت برای همه کالاها و خدمات تولید شده در یک اقتصاد را اندازه گیری می‌کند. تولید ناخالص داخلی مجموع تولید کالاها و خدمات را نشان می‌دهد. Deflator قیمت تولید ناخالص داخلی را با نشان دادن تأثیر تغییرات قیمت بر تولید ناخالص داخلی، ابتدا با ایجاد یک سال پایه و سپس، با مقایسه قیمت‌های فعلی با قیمت‌های سال پایه نشان می‌دهد.

بازده نقدی چیست؟

بازده نقدی یک محاسبه اساسی است که برای تخمین بازده از دارایی که درآمد ایجاد می‌کند استفاده می‌شود. بازده نقدی همچنین به کل مبلغ توزیع پرداختی سالانه یک درآمد به عنوان درصدی از قیمت فعلی آن اشاره دارد. همچنین یک روش اندازه گیری است که می‌تواند برای مقایسه اعتماد واحدهای مختلف استفاده شود.

در واقع بازپرداخت وجه نقد بازدهی است که کل وجهی را که از کل وجوه سرمایه‌گذاری شده به دست آورده محاسبه می‌کند. مقدار کل وجه نقد به دست آمده به طور کلی بر اساس جریان نقدی سالانه قبل از مالیات است.

شاخص بهای مصرف کننده (CPI ) چیست؟

تورم، افزایش قیمت کالا و خدمات در طول زمان است. این یک اصطلاح اقتصادی است و به این معنی است که شما مجبور به صرف هزینه بیشتر برای پر کردن مخزن گاز خود، خرید یک پاکت شیر یا رفتن به آرایشگاه هستید. تورم باعث افزایش هزینه زندگی شما می شود.

درواقع تورم باعث کاهش قدرت خرید و کاهش ارزش هر واحد پول می شود. تورم ایالات متحده باعث کاهش ارزش دلار آمریکا شده است. ارزش امروزی دلار آمریکا را با گذشته مقایسه کنید. همینطور ارزش ریال ایران بر اثر تورم کاهش یافته است.

با افزایش قیمت، ارزش پول شما کمتر می شود. به گونه ای که در طول زمان باعث کاهش استاندارد زندگی شما می شود. به همین خاطر رئیس جمهور ریگان گفت: «تورم همانند یک قاتل، خشن، همانند یک دزد مسلح، ترسناک و همانند ضربه یک مرد کشنده است.»

نرخ تورم چیست ؟

نرخ تورم درصد افزایش یا کاهش قیمت، در طی یک دوره مشخص است. معمولا بیش از یک ماه یا یک سال است. این درصد به شما می گوید که قیمت ها به چه سرعتی در طول یک دوره افزایش یافته است. به عنوان مثال، اگر نرخ تورم برای یک گالن گاز 2 درصد در سال باشد، قیمت گاز در سال آینده 2 درصد بیشتر خواهد بود. این به این معنی است که اگر هزینه یک گالن گاز در سال جاری برابر 2 دلار است، در سال آینده هزینه ای برابر با 2٫04 دلار خواهد داشت.

اگر نرخ تورم در ماه بیش از 50 درصد باشد، یعنی تورم بیش از حد بالاست. افزایش قیمت ها در دارایی ها مانند مسکن، طلا یا سهام، تورم دارایی یا حباب دارایی نام دارد.

نرخ تورم جزء مهمی از شاخص فقر و بدبختی است. جزء دیگر نرخ بیکاری است. هنگامی که شاخص بدبختی بیش از 10 درصد است، به این معنی است که مردم از رکود اقتصادی، تورم یا هر دو رنج می برند.

عوامل تورم کدامند؟

یک تعریف استاندارد اما غلط از تورم، افزایش عرضه پول است. این یک تعبیر نادرست از نظریه پول نقد است. این بدین معنی است که علت اصلی تورم، چاپ پول از سوی دولت است. در نهایت باید به این نکته توجه شود که چاپ پول به تنهایی به معنی تورم نیست ولی می تواند عاملی برای ایجاد تورم باشد.

شایع ترین آن تورم تقاضا است. این برای زمانی است که تقاضا نسبت به عرضه کالا و خدمات بیشتر می شود. خریداران خواهان این محصول هستند و حاضرند پول بیشتری برای آن بپردازند.

تورم بر اساس هزینه-فشار دلیل دیگر آن است. این مربوط به زمانی است که عرضه محدود است ولی تقاضا نیست. بعد از طوفان کاترینا که خطوط عرضه گاز آسیب دید، این اتفاق افتاد. تقاضا برای بنزین و گازولین تغییری نکرد ولی عرضه هر گالن به اندازه ی 5 دلار افزایش یافت.

شاخص بهای مصرف کننده یا شاخص CPI چیست؟

تورم را با شاخص شاخص CPI چیست؟ شاخص CPI چیست؟ های مختلف ارزیابی میکننداز جمله شاخص CPI . شاخص بهای مصرف کننده یا شاخص CPI یا Consumer Price Index از متداول ترین معیارهای سنجش تورم و در دسته شاخص های همزمان است . این شاخص از پرکاربردترین معیارهای سنجش اثربخشی بر سیاست‌ پولی بانک ها ست .

این شاخص تغییرات در سطح قیمت سبد کالاهای مصرفی و خدمات خریداری شده توسط خانوارها را نشان می‌دهد.

درصد تغییر سالانه در (CPI) به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری تورم می‌تواند به عنوان شاخصی برای محاسبه ارزش واقعی دستمزدها، حقوق‌ها، مستمری‌ها و برای تنظیم قیمت‌ها استفاده شود. شاخص قیمت مصرف‌کننده به دولتها امکان سنجش تغییرات قیمت‌ها در اقتصاد را می‌دهد و می‌تواند راهنمایی برای تصمیم گیری‌های آگاهانه در مورد اقتصاد باشد.

شاخص قیمت مصرف‌کننده و مولفه‌هایی که آن را تشکیل می‌دهند را همچنین می‌توان به عنوان شاخصی جانبی برای بررسی سایر عوامل اقتصادی از جمله فروش خرده‌فروشی، درآمدهای ساعتی یا هفتگی و در نتیجه برای یافتن قدرت خرید مصرف‌کنندگان استفاده کرد. بدین صورت که با افزایش قیمت ها، قدرت خرید مصرف کننده کاهش پیدا میکند و بلعکس .

شاخص اصلی یا Core CPI

بیشترین رقمی که توسط تحلیلگران دنبال می شود، شاخص اصلی یا Core CPI است که شامل قیمت مواد غذایی و مشتقات انرژی نیست. به این علت که ، قیمت مواد غذایی، نفت و گاز بسیار ناپایدار هستند ابزارهای بانک‌های مرکزی برای تحلیل آن ها عملکرد کندی دارند. بعنوان مثال اگر قیمت بنزین افزایش قابل توجهی داشته باشد، این می‌تواند منجر به نرخ تورم بالا شود، اما بانکهای مرکزی اقدامی نمی‌کنند تا زمانی که این افزایش قیمت سایر کالاها و خدمات را تحت تأثیر قرار دهد.

شاخص CPI اغلب به عنوان یک فشارسنج سلامت کلی اقتصادی در نظر گرفته می شود ، و اکثر اقتصاددانان ترجیح می دهند یک CPI پایین تا متوسط را در محدوده 2 تا 3 درصد در ساختار اصلی اقتصادی جامعه ببینند.

این شاخص اصلی یک معیار مهم است، و در کنار PCE یکی از معیارهایی است که بانک فدرال رزرو آمریکا از آن برای تنظیم سیاست پولی خود استفاده می‌کند.

تاریخ‌های انتشار CPI

معمولا CPI به‌صورت ماهیانه منتشر می‌شود اما در بعضی کشورها همچون نیوزلند و استرالیا به صورت فصلی منتشر می‌شود. برخی کشورها مثل آلمان نتایج را به‌صورت سالیانه منتشر می‌کنند. اداره آمار کار آمریکا از سال 1913 شاخص قیمت مصرف‌کننده را به‌صورت ماهیانه گزارش می‌کند.

در بیشتر موارد تورم بالاتر به‌صورت افزایش نرخ بهره ازسوی سیاست‌گذاران تعبیر می‌شود تا تورم کنترل شود. ازیک‌طرف هرچه نرخ بهره یک کشور افزایش یابد، احتمال تقویت ارز رایج آن کشور بیشتر است. برعکس کشورهایی که نرخ بهره پایین‌تری دارند، اغلب ارز رایج ضعیف‌تری دارند.

اهمیت این شاخص در فارکس و بورس سهام

شاخص CPI به دلیل تأثیر در سیاست پولی ،در تعیین نرخ بهره، برای تریدرهای فارکس یک شاخص مفید محسوب می‌شود. انتشار و بازبینی ارقام شاخص قیمت مصرف‌کننده می‌توانند سبب ایجاد نوسانات در ارزش پول رایج آن کشور در برابر دیگر ارزها شوند. بدین ترتیب نوسانات بالقوه خوبی ایجاد می‌شود که معامله‌گران باتجربه می‌توانند به‌واسطه آن سود کسب کنند.

تغییرات این شاخص بر پیش بینی قیمت دارایی های «حساس به تورم» مانند اوراق قرضه و کامودیتی ها تأثیر بسیاری می گذارد.

گزارش CPI اغلب بازارهای سهام، ارز و اوراق قرضه را چه در روز انتشار و چه به صورت مداوم به حرکت در می‌آورد. حتی ممکن است روند جدیدی در بازارها ایجاد کند. پس از هضم گزارش CPI، معمولاً در مورد اقدامات احتمالی فدرال رزرو یا بانک مرکزی اروپا در جلسات سیاست‌های آینده خود، به تجار و تحلیل گران سرنخی ارائه می‌شود.

انتظارات بازار را در خصوص تورم در نظر داشته باشید

هنگام استفاده از داده‌های CPI به‌منظور تأثیرگذاری بر تصمیم‌گیری‌ها در معاملات فارکس، معامله‌گران باید انتظارات بازار را در خصوص تورم در نظر داشته باشند تا در صورت برآورده شدن این انتظارات یا عدم برآورده شدن آن‌ها، برای ارز چه اتفاقی ممکن است رخ دهد.

درصورتی که اقتصاد در حال توسعه داشته باشیم و نرخ سالانه CPI بیش از حد پیش‌بینی شده در یک دوره معین باشد و با نزدیک شدن به هدف تورم تعیین شده توسط بانک مرکزی، شتاب بگیرد، این ممکن است به عنوان سیگنالی در نظر گرفته شود که احتمالاً بهبود اقتصادی در پیش است. بنابراین معامله‌گران تمایل به خرید ارز ملی دارند.

درصورتی که اقتصاد کسادی داشته باشیم و نرخ CPI اصلی سالانه با سرعتی کمتر از حد پیش‌بینی شده طی یک دوره مشخص افزایش یابد، این ممکن است به عنوان نشانه‌ای از ضعف فشار تورمی در نظر گرفته شود و برای تحریک اقتصادی هنوز به سیاست پولی سازگار یا انبساطی نیاز است. بنابراین معامله‌گران تمایل به فروش پول ملی دارند.

دقت کنید ما در مورد تورم در محدوده پیش بینی بانک های مرکزی صحبت میکنیم که ثبات قیمت و رشد اقتصادی را تضمین میکند. تورم بسیار بالا و یا بسیار پایین خارج از این محدوده می‌تواند برای اقتصاد مضر باشد.

همانند انتشار هر آمار اقتصادی با تاثیر بالا، نداشتن معامله‌ی باز بلافاصله قبل از انتشار داده CPI می‌تواند اقدامی سودمند باشد. شاید نیاز باشد تا معامله گران ساعتی پس از انتشار و پیش از جستجو برای معاملات احتمالی منتظر بمانند زیرا اسپردهای فارکس می‌توانند دقیقا قبل و پس از گزارش افزایش یابند.

روش تفسیر داده‌های CPI

یک روش برای تفسیر داده‌های شاخص قیمت مصرف‌کننده، بررسی DXY شاخص دلار آمریکا است . اگر داده‌های CPI بالاتر از انتظارات یا پیشبینی باشد، منطقی است که این مسئله یکی از کاتالیزورهایی باشد که شاخص دلار را برای صعود تحریک کند و بلعکس .
از آنجاکه شاخص دلار دربرگیرنده عملکرد تمامی جفت‌ارزها نظیر EURUSD، USDJPY و GBPUSD است، با زیرنظر گرفتن این شاخص، می‌توان روند ارزهای دیگر را نیز تفسیر کرد.

هنگامی‌که داده‌های CPI منتشر می‌شوند، معامله‌گران باید در نظر بگیرند که آیا قیمت در حال حرکت به سمت سطوح مهم تکنیکالی بوده یا در حال بازگشت از این نواحی است. این مسئله به معامله‌گران کمک می‌کند تا قدرت حرکت قیمتی کوتاه‌مدت و نیز قدرت سطوح تکنیکال و مقاومت را درک کنند و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تری در هنگام معامله اتخاذ کنند.

دقت داشته باشید ممکن است آمار اقتصادی به تنهایی روی قیمت ها تاثیر نگذارند و فاکتورهای مهم دیگر مانند سنتیمنت ریسک و حجم نقدینگی بعلاوه شاخص های تکنیکال را نیز باید درنظر گرفت.

شاخص تورم چگونه محاسبه می‌شود؟

به گزارش ایبِنا، این شاخص به عنوان وسیله‌ای برای اندازه گیری سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات مورد مصرف خانوارها، یکی از بهترین معیارهای سنجش تغییر قدرت خرید پول داخل کشور به شمار می رود. کاربرد این شاخص برای تعدیل مزد و حقوق در قراردادهای دو جانبه و نیز دعاوی حقوقی و همچنین به عنوان مهمترین معیار سنجش میزان تورم در اقتصاد ایران اهمیت فروان دارد.

برای آشنایی هر چه بیشتر با شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، پوشش جغرافیایی و جمعیتی شاخص، کالاها و خدمات نماینده مشمول شاخص، نحوه جمع آوری اطلاعات و روش محاسبه آن را به طور خلاصه مورد بحث قرار داده و در تنها به تغییرات این شاخص طی سال‌های مختلف اشاره می‌شود.

شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی اولین بار درایران در سال ۱۳۱۵ تهیه شده و در سال ۱۳۳۸ جنبه های مختلف تهیه این شاخص مورد تجدید نظر اساسی قرار گرفت.

تجدید نظر های بعدی به علت تغییرات چشمگیر در الگوی مصرفی خانوار ها و تحولات اجتماعی و اقتصادی به ترتیب در سال های ۱۳۴۸، ۱۳۵۳، ۱۳۶۱، ۱۳۶۹، ۱۳۷۶، ۱۳۸۳، ۱۳۹۰ و آخرین آن در سال ۱۳۹۵ صورت گرفت.

دوره بررسی این طرح ماهانه است.

زمان بررسی این طرح از اول هر ماه شروع وتا سی ام همان ماه ادامه پیدا می‌کند.

۴ - پوشش جغرافیایی

گسترش جغرافیایی شاخص به میزان قابل توجهی تعیین کننده درجه درستی و اعتبار شاخص است. بدیهی است فرهنگ مصرفی وسلیقه افراد تا حدودی می‌تواند ناشی از شرایط اقلیمی وخصوصیات جغرافیایی هر منطقه باشد. لذا جهت پوشش مناسب جغرافیایی در همه مناطق شهری کشور، ۷۹ شهر نمونه درسطح استان های مختلف کشور به طریق علمی طوری انتخاب شده که تغییرات قیمت در آن ها نشانگر تغییرات در کل مناطق شهری و در هر استان باشد. درنهایت شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در سطح ۳۱ استان به صورت مستقل محاسبه و از ترکیب شاخص استان های مختلف، شاخص کل مناطق شهری کشور به دست می آید.

۵ - پوشش جمعیتی شاخص

درسال پایه ۱۳۹۵ پس از انتخاب شهرها،حدود ۱۷۶۰۰ خانوار به طریق علمی از بین خانوارهای ساکن در ۷۹ شهر انتخاب شده که متوسط هزینه آن ها نماینده متوسط هزینه همه خانوارهای ساکن در شهرهای ایران است. خانوارهای نمونه، همه نوع خانوار با درآمدها و الگوهای مصرف متفاوت را شامل می شود. پس ازانتخاب خانوارها، با مراجعه مستقیم آمارگیران اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی، ریز اقلام و هزینه آنها پرسش و سپس به کل خانوارهای ساکن در هر استان و به کل مناطق شهری تعمیم داده می شود تا هزینه خانوارها برای کلیه کالاها و خدمات که در طول سال خریداری و به مصرف می رساند مشخص گردد.

۶ - کالاها و خدمات نماینده مشمول شاخص

با توجه به تغییرات در الگوی مصرف خانوارها، در سال پایه ۱۳۹۵ با استفاده از نتایج بررسی بودجه خانوارهای شهری تجدید نظری در انتخاب کالاها وخدمات نماینده صورت گرفت و از بین کالاها و خدماتی که خانوارهای ساکن در شهرها مصرف می کنند، تعداد ۳۸۶ قلم کالا و خدمت نماینده( ۲۹۴ قلم و ۹۲ قلم خدمت) با توجه به اهمیت آن ها به طریق علمی انتخاب شده است.

طبقه بندی کالاها و خدمات:

بر اساس طبقه بندی coicop ، سیصد و هشتاد و شش قلم کالا و خدمت مشمول بررسی به ۱۲ گروه اصلی تقسیم شده که ضرایب اهمیت آن ها به شرح ذیل می باشد:

هر یک ازگروه های اصلی هزینه نیز به زیر گروه هایی تقسیم می‌شوند که هر یک از زیر گروه ها به تنهایی شامل چندین کالا یا خدمت با خصوصیات مشابه بر اساس طبقه بندی coicop می باشند. به طور مثال گروه خوراکی ها وآشامیدنی‌ها شامل گروه های مختلفی از کالاها است که عمده ترین آن ها به شرح ذیل می‌باشند:

کالاهای مشمول شاخص از ۱۰۴ قلم کالای گروه خوراکی‌ها وآشامیدنی‌ها و ۲۸۲ قلم کالای غیر خوراکی و خدمت تشکیل می شود.

۷ - نحوه جمع آوری اطلاعات

جمع آوری اطلاعات مربوط به قیمت کالا ها و شاخص CPI چیست؟ خدمات در همه شهرهای مورد بررسی از طریق مراجعه مستقیم آمارگیران ثابت رسمی، محلی وکارآزموده اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی به منابع اطلاع و مصاحبه با آن ها صورت می گیرد. در واقع برای دستیابی به قیمت های واقعی، آمارگیران اقتصادی این اداره هر ماه به حدود ۴۰۰۰۰ منبع اطلاع مراجعه و قیمت جاری بیش از ۱۲۱۰۰۰ مظنه از کالاها و خدمات را پرسش نموده و در صورتی که قیمت کالا یا خدمتی در ماه قیمت گیری نسبت به ماه گذشته افزایش یا کاهش داشته باشد، دلایل این نوسان، بررسی و ثبت می شود. در جمع آوری اطلاعات همواره سعی می شود شاخص CPI چیست؟ قیمت های عملی حاکم بر بازار هر شهر جمع آوری و گزارش شود.

۸ - روش محاسبه شاخص

پس از جمع آوری قیمت ها، برای محاسبه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی، فرمول شاخص قیمت لاسپیرز(لاسپیرز تعمیم یافته) به کار می رود که از این فرمول برای محاسبه میزان تورم در سطح هر یک از استان ها و سپس کل کشور استفاده می شود.

در این روش، معمولا یک سال به عنوان سال پایه انتخاب ودر آن سال براساس آمارگیری از خانوارهای نمونه شهری و بر مبنای سبد هزینه خانوار، اهمیت هر یک از کالا ها و خدمات که عبارت است از نسبت هزینه آن قلم به کل هزینه خانوار، تعیین می‌گردد. بدین ترتیب میزان تاثیر هر یک از کالاها و خدمات نماینده در محاسبه تورم متناسب با اهمیت آنها تعیین می شود.

برای محاسبه شاخص با توجه به فرمول لاسپیرز تغییرات قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارها در هر زمان نسبت به زمان شاخص CPI چیست؟ پایه سنجیده می شود، به این صورت که مقدار مصرف تعیین شده برای هر یک از کالاها وخدمات در سال پایه، در قیمت جدید ضرب و هزینه جدید در زمان مورد نظر به دست می آید. با جمع کلیه هزینه های جدید اقلام سبد خانوار، مجموع هزینه خانوارهای شهری بر اساس قیمت های جدید محاسبه وسپس این هزینه بر هزینه خانوار در سال پایه تقسیم شده و عدد حاصل در ۱۰۰ ضرب می شود. بدین ترتیب شاخص در زمان مورد نظر به دست می آید.

به عنوان مثال اگر سبد هزینه خانواری درسال پایه از دو کالای نان وگوشت تشکیل شده باشد شاخص CPI چیست؟ وقیمت این دو کالا در سال پایه به ترتیب ۱۰۰۰ و ۵۰۰۰۰ ریال باشد و در سال مورد نظر (n) به ۱۵۰۰ و ۷۰۰۰۰ ریال برسد و با فرض آنکه مقادیر مصرفی نان و گوشت در سال پایه به ترتیب معادل ۲۰۰ و ۸۰ باشد برای محاسبه شاخص به صورت زیر عمل می کنیم:

نرخ تورم در هر سال با توجه به فرمول ذیل محاسبه می شود:

۹- تغییرات شاخص بهای کالاها وخدمات مصرف طی سال های مختلف

شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در سال های ۱۳۱۵ تا ۱۳۹۶ دارای تغییرات متفاوتی بوده که در جدول ذیل درج شده است.

"نرخ تورم" چیست؟ و چرا گاهی فعالان اقتصادی را به اشتباه می‌اندازد؟

خبرگزاری تسنیم، برای محاسبۀ دقیق تورم باید میزان قیمت تمام کالاها و خدمات کشور را بسنجیم، که به‌راحتی میسر نیست. به همین دلیل سبدی از کالا و خدمات انتخاب شده، تغییرات قیمت آنها (تغییرات در P) با لحاظ وزن تأثیر آن کالا یا خدمت در کل تورم (یعنی Q) مورد سنجش قرار می‌گیرد. اما البته کار به همین‌جا ختم نمی‌شود.

برای محاسبۀ انواع تغییرات قیمت از شاخص‌های گوناگون در اهداف گوناگون استفاده می‌شود. از انواع شاخص‌ها می‌توان به شاخص قیمت مصرف‌کننده (Consumer Price Index) شاخص قیمت تولیدکننده (Producer Price Index)، شاخص قیمت کالاهای صادراتی (Export Price Index)، شاخص قیمت کالاهای وارداتی (Import Price Index)، شاخص قیمت خرده‌فروشی (Retail Price Index)، شاخص قیمت عمده‌فروشی (Wholesale Price Index)، و شاخص قیمت هسته‌ای (Core Consumer Price Index) اشاره کرد. گرچه از این میان شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) کاربرد وسیع‌تری دارد، اما چنان شاخص CPI چیست؟ که در ادامه هم خواهیم دید، درک درست فعالان حوزۀ اقتصاد از تورم اعلامی توسط مراجع رسمی (مثل بانک مرکزی) نیازمند دقت در نوع شاخص، و تأثیرات آن بر حوزۀ فعالیت و همچنین بر مدل کسب‌وکاری است که با آن درگیر هستند.

الف. شاخص‌های تورم معروف

لاسپیرز

برای استفاده از این شاخص، جمع تغییرات وزنی n تعداد کالا و خدمت منتخب (مربوط به سال پایه) در سال آخر را به سال اول تقسیم می‌کنیم، یعنی هزینۀ سبد در سال آخر تقسیم بر هزینۀ سبد در سال پایه (با نوع سبد یکسان):

در کشور ما تورم اعلامی از همین روش محاسبه می‌شود.

پاشه

در شاخص پاشه، سبد تشکیل شده در سال آخر (t)، مبنا قرار می‌گیرد:

فیشر

فیشر میانگین هندسی دو شاخص بالاست، یعنی جذر ضرب آنها.

ب. یک دسته‌بندی دیگر

شاخص تورم در یک دسته‌بندی دیگر هم قرار می‌گیرد. شاخص معروفی که اعلام می‌شود « تورم میانگین 12 ماه گذشته به 12 ماه قبل از آن» را اندازه می‌گیرد. اگر تورم یک ماه (مثلاً تیر 1399) را به ماه مشابه سال قبل (تیر 1398) تقسیم کنیم، افزایش قیمت نقطه‌ای طی یک سال به‌دست می‌آید (که البته به دلیل نوسانات شاخص خوبی برای تحلیل نیست). و همچنین در یک محاسبۀ دیگر هر ماه را با ماه قبل از آن می‌سنجند که شاخص تورم نقطه به نقطۀ ماهانه را می‌دهد.

ج. اشکالات ذاتی شاخص‌ها

اشکال در تغییرات سبد

فارغ از اشتباه‌های محاسباتی، هر دو شاخص در شرایطی دچار اشکال هستند؛ مثلاً هر دو شاخص وقتی سبد از سال پایه به سال آخر تغییر می‌کند، دچار اشکال می‌شوند، برای نمونه طی 5 سال در نوع مصرف مردم در حوزۀ ارتباطات و اینترنت تغییرات اساسی رخ می‌دهد که این شاخص‌ها در توصیف این تغییرات بنیادین دچار اشکال هستند.

یا در عمل، وقتی مثلاً شیر یا ماست را در سبد محاسبه می‌کنند، پرمصرف‌ترین برند را نمایندۀ آن قلم می‌گیرند، اما شیری که پارسال انتخاب شده ممکن است اکنون به دلایل مختلف، مثلاً سخت شدن شرایط بر مردم از سبد خارج شده باشد و قیمت برند جدید در حال حاضر حتی کمتر از برند پارسال باشد، در حالی که کل قیمت ماست افزایش داشته باشد! پس در یک جنس هم اختلاف در انتخاب برند موجب ایجاد انحراف در محاسبه و تحلیل است.

اشکال دیگر

جدا از تغییر در سبد مصرف، یک نمونۀ دیگر از اشکالات این است که شاخص لاسپیرز که هنگامی که تورم مانند شرایط عمومی کشور ما صعودی است، «کم‌نمایی» یا «دیرنمایی» دارد. مثلاً در پایان سال 89، و متعاقب اجرای هدفمندی یارانه‌ها، در حالی که سه ماه از افزایش ناگهانی قیمت‌ها می‌گذشت و مردم با تمام وجود گرانی را حس می‌کردند، شاخص‌های اعلامی بانک مرکزی خلاف احساس مردم را نشان می‌داد. به عبارت دقیقتر در اسفندماه همان سال با وجود اینکه تورم بخش تولید به حدود 60درصد رسیده بود، تورم اعلامی بانک مرکزی تنها 12 درصد را نشان می‌داد (یعنی بیان می‌کرد که با وجود شوک 400درصدی قیمت انرژی، تورم تنها 12درصد بوده!). اما چرا چنین انحرافی رخ داد؟

اولاً در آن شرایط دولت با سرکوب قیمت‌ها و نظارت شدید و ارزپاشی از افزایش قیمت‌ها در بازار جداً جلوگیری کرد؛ از این گذشته، تورم اعلام شده ماحصل تقسیم میزان مصرف خرده‌فروشی یا CPI در «میانگین 12 ماهه منتهی به اسفند 1389» بر «میانگین 12 ماهه منتهی به اسفند 1388» بود. و به این دلیل ساده که صورت تنها در سه ماه پایانی متأثر شده بود و در 9ماه قبلتر ارقام کوچکتری را نشان می‌داد، کل تورم محاسبه شده نیز نسبت به واقعیت جاریِ بازارِ سرکوب شده هم کم‌نمایی داشت! یک راه میانبر برای فهم درست‌تر شرایط، توجه به نسبت «افزایش قیمت در اسفند 1389» به «اسفند 1388» است، یعنی رقمی حدود 20درصد، که در مقایسه با 12درصد بالا آغاز رشد شدید قیمت‌ها را نوید می‌داد. باز برای درک بهتر شرایط واقعی سه ماهۀ آخر 1389، خوب است که بدانیم تورم سالانۀ اعلامی در دیماه سال بعد (یعنی تقسیم «میانگین 12 ماهه منتهی به دیماه 1390» بر «میانگین 12 ماهه منتهی به دیماه 1389») 21درصد بوده است. از این‌ها گذشته، تورم اعلامی در رسانه‌ها، تنها شاخص تورم سالانۀ مصرف را نشان می‌داد، در حالی که بررسی شاخص‌های تولید (یعنی همان 60درصد) باز هم به درک بیشتر واقعیت کمک می‌کرد.

پس در هنگام تحلیل بر مبنای تورم باید حواسمان به این نکته باشد که صرف اعلام یک شاخص تورم، نشانگر شرایط کل بازار نیست، چه اینکه حتی اگر ارقام دستکاری نشود، به‌صورت سیستماتیک، خود فرمول هم می‌تواند انحراف داشته باشد.

د. انحراف شاخص‌ها در نشان دادن تورم "بخشی" (مثلاً مسکن)

نکتۀ دیگر توجه به تغییرات در قیمت به‌صورت بخشی است. ممکن است شما در بازار خودرو، یا مسکن یا لوازم خانگی یا طلا یا هر بازار دیگری فعال باشید. گاهی هیچ بستگی منطقی و معناداری بین شاخص قیمت کل و بخش مد نظر شما وجود ندارد! تغییرات قیمت طلا در اثر تغییر در قیمت جهانی طلا (یعنی عامل بیرونی)، یا مثلاً اعتصاب کارکنان یک خودروسازی (عامل درونی) مثال‌هایی است که نشان می‌دهد تغییر در قیمت بخشی، گاهی ارتباطی به شاخص تورم کل ندارد. بنابراین باید دقت کرد جدا از تورم‌های اعلامی، شرایط هر بخش نیز در تحلیل آن بخش تأثیر بسزایی دارد و یک فعال اقتصادی برای تصمیم‌گیری درست باید فضای بخشی کسب و کارش را به‌خوبی بشناسد.

ه. تحلیل مدل به مدل و مورد به مورد الزامی است

واقعیت این است که حتی اشراف به شاخص‌های بخشی نیز برای تحلیل میزان موفقیت یک کسب و کار کافی نیست. برای نمونه یک تحلیل این است که در آیندۀ نزدیک به دلایل متنوع رکود در بخش مسکن را شاهد خواهیم بود. این یک تحلیل کلی از یک بخش است. حال یک فعال در حوزۀ مسکن باید ببیند اگر رکودی محتمل است، اولاً این رکود متأثر از کدام مؤلفه‌های اقتصادی خواهد بود؟ در ثانی مدل کسب و کار مورد نظر او تحت تأثیر این مؤلفه‌ها چه شرایطی را تجربه خواهد کرد. مثلاً اکنون بخش اعظم مبادلات در کل بخش مسکن در دو کانال جابه‌جایی (تغییر ملک) و سوداگری می‌گنجد. آیا اگر دولت تمهیداتی بیندیشد تا خانه‌اولی‌ها یا اقشار ضعیف در خرید خانه‌های کوچک توانمند شوند، انبوه‌سازی که ساخت واحدهای کوچک در مناطق کم‌برخوردار را هدف گرفته، بیش از سایرین منفعت نخواهد داشت؟

و. جمع‌بندی

واقعیت این است که نه‌تنها تورم اعلامی بانک مرکزی برای تحلیل کافی نیست، بلکه بخش به بخش و مدل به مدل و مورد به مورد باید بررسی کنید که تغییرات اقتصادی چه تأثیراتی بر کسب شما بر جای خواهد گذاشت. و حتماً باید توجه کرد که صرف تورم‌های اعلام شده به درد تصمیم‌گیری صلب و بدون توجه به مبانی و نشانگرها نمی‌خورد. یک بررسی‌کنندۀ اقتصادی، چه فعال اقتصادی باشد یا اقتصاددان یا فرد عادی، باید صاحب تحلیل باشد و از کلیات مبهم گذر کند.

پیش نمایش تورم ایالات متحده: سه سناریو برای گزارش CPI خالص و دلار

گزارش شاخص قیمت مصرف کننده ایالات متحده (CPI) برای ماه ژوئن یک داده مهم است که بیشتر سرمایه‌گذاران و فدرال‌رزرو بر رقم CPI خالص تمرکز دارد. چراکه بانک مرکزی تقریباً هیچ تأثیری بر قیمت انرژی و مواد غذایی ندارد و در بازارهای جهانی تعیین می شود و از CPI خالص حذف می شود. با این حال، هزینه‌های هر چیز دیگری تحت تأثیر تقاضایی است که فدرال رزرو از طریق نرخ‌های بهره تأثیر می‌گذارد.

آیا فدرال رزرو در اواخر جولای نرخ بهره را %۰.۵ یا %۰.۷۵ افزایش خواهد داد؟ اوج نرخ بهره کجاست، %۳ , %۳.۵ یا بالاتر؟ پاسخ به این سؤالات به این بستگی دارد که آیا تورم قبلاً در ایالات متحده به اوج خود رسیده است یا خیر.شاخص CPI چیست؟

برای آگاهی از آخرین دوره های آکادمی g2o و ثبت نام، با شماره ۰۲۱۲۸۴۲۲۶۸۸ تماس بگیرید.

برای دریافت آموزشهای رایگان تیم g2o و همچنین دریافت مشاوره رایگان، شماره تماس خود را در فرم زیر وارد نمایید تا مشاوران ما در اسرع وقت با شما تماس حاصل نمایند.

با نگاهی به افزایش سالانه قیمت‌ها، تورم کل ۸.۶ درصد است که نگران‌کننده است، اما می‌تواند بدتر هم شود. با ادامه روند صعودی قیمت انرژی در ماه گذشته، اقتصاددانان انتظار دارند که این افزایش به ۸.۸ درصد برسد.

تقویم اقتصادی انتظار دارد شاخص CPI خالص از ۶ درصد به ۵.۸ درصد کاهش یابد . اگر این اتفاق بیفتد، آیا این نشان می‌دهد که بدترین وضعیت رخ خواهد داد؟ خیر

انتظارات برای افزایش قیمت ماهانه %۰.۶ و سالانه بیش از ۷ درصد است.علاوه بر این، این رقم نیز در ماه مه افزایش یافت، بنابراین دو جهش متوالی در ارقام CPI خالص، به این معنی است که تورم به اوج خود نرسیده است.

واکنش بازار

سرمایه گذاران قصد دارند به شیوه ای مستقیم واکنش نشان دهند. تورم خالص بالاتر به معنای نرخ بهره بالاتر و دلار قوی تر است. افزایش هزینه های استقراض نیز باعث جذابیت پس انداز پول و کاهش سرمایه گذاری در سهام پرریسک می شود.شاخص CPI چیست؟

در اینجا سه سناریو وجود دارد:

۱) همانطور که انتظار می رود : اگر شاخص CPI خالص ماهانه طبق انتظار رقم %۰.۶ را منتشر کند ، برای دلار مثبت و برای سهام مضر خواهد بود.نه تنها فشارهای قیمتی بالا باقی می ماند، بلکه به گسترش روندهای فعلی در بازارها نیز شاخص CPI چیست؟ اشاره می کند. تحلیلگران استدلال می کنند که حتی رقم %۰.۵ قیمت پیشنهادی دلار را تحت فشار نگه می دارد، البته تا حدی کمتر. چنین سناریویی افزایش %۰.۷۵ نرخ بهره را تقویت می‌کند و انتظارات بلندمدت نرخ بهره را بدون تغییر نگه می‌دارد.

۲) پایین تر از رقم پیش بینی شده: افزایش ۰.۴ درصدی نشان دهنده افزایش سالانه ۵ درصدی است که کمتر از رقم سالانه است و بنابراین نشان دهنده کاهش تورم است . این دلار را کاهش می دهد و سهام را تقویت می کند. احتمال افزایش %۰.۵ نرخ بهره در ماه جولای به جای %۰.۷۵ مورد توجه قرار خواهد گرفت. همچنین این احتمال را ایجاد می کند که فدرال رزرو می تواند نرخ بهره پایانی را زیر ۳ درصد نگه دارد.

۳) بالا تر از رقم پیش بینی شده: افزایش ۰.۷ درصدی یا بالاتر برای سهام مأیوس‌کننده و برای دلار یک حمایت خواهد بود.حتی ممکن است سرمایه‌گذاران در ماه جولای افزایش %۱ نرخ بهره را در نظر بگیرند و احتمالاً انتظار داشته باشند که نرخ بهره نهایی به ۴ درصد برسد. همچنین ترس از رکود اقتصاد جهانی را افزایش می دهد و جریان های امن به سمت دلار را افزایش می دهد.

گزارش CPI برای ماه ژوئن برای بازارها حیاتی است و نوسانات بیشتری نسبت به شاخص حقوق و دستمزد به غیر از کشاورزی ایجاد می کند. هر نشانه ای مبنی بر اینکه تورم به اوج خود رسیده است، باعث افزایش تسکین در بازارها می شود، اما احتمال بیشتری وجود دارد که تورم اساسی سرسختانه بالا بماند.